Άγιοι Δονατιανός και Ρογατιανός οι αυτάδελφοι οι Μάρτυρες, 23 Μαΐου
Οι Άγιοι Μάρτυρες Δονάτιος και Ρογάτιος (Donatianus και Rogatianus) ήταν αδέλφια που μαρτύρησαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Μαξιμιανού (286–305). Φαίνεται πως ήταν γιοι του πρώτου μαγιστράτου της πόλης. Ο Δονάτιος, ο νεότερος, ήταν ευγενικής καταγωγής και βαπτίστηκε πιθανόν από τον Άγιο Συμιλιανό, τρίτο επίσκοπο της Νάντης, ο οποίος επέζησε από το μαρτύριό τους. Ο Δονάτιος κατόπιν ευαγγέλισε τον μεγαλύτερο αδελφό του, Ρογάτιο, ο οποίος έγινε κατηχούμενος.
Αφού καταγγέλθηκαν ως Χριστιανοί, συνελήφθησαν και παρουσιάστηκαν ενώπιον του Ρωμαίου διοικητή, ο οποίος τους διέταξε να θυσιάσουν στα είδωλα. Όταν αρνήθηκαν, βασανίστηκαν σκληρά και πέρασαν την τελευταία τους νύχτα δεμένοι με αλυσίδες προσευχόμενοι μαζί στη φυλακή. Εκείνο το βράδυ, ο Ρογάτιος εξέφρασε τη λύπη του που θα πέθαινε χωρίς να έχει βαπτιστεί, αλλά ο αδελφός του τον καθησύχασε λέγοντάς του πως το αίμα του μαρτυρίου του θα είχε την ίδια ισχύ με το βάπτισμα.
Κατ’ αρχάς, τα μέλη του σώματός τους εξαρθρώθηκαν πάνω στην τροχαλία των βασανιστηρίων, ξυλοκοπήθηκαν άγρια και κατόπιν εκδιώχθηκαν έξω από την πόλη, όπου ο δήμιος τους λόγχευσε στον λαιμό και τους αποκεφάλισε. Σύμφωνα με την παράδοση, το μαρτύριό τους έλαβε χώρα έξω από τα τείχη της πόλης, στη σημερινή οδό Dufour 63, στον παλαιό δρόμο προς το Παρίσι, κοντά στο λύκειο Eugène-Livet και όχι μακριά από τη βασιλική που είναι αφιερωμένη στη μνήμη τους. Η ταφή τους έγινε από τον Άγιο Συμιλιανό.
Η οικογενειακή τους περιουσία, μια γαλλορωμαϊκή έπαυλη, φιλοξενούσε και την πρώτη χριστιανική εκκλησία της Νάντης και βρισκόταν στη θέση της σημερινής Βασιλικής των Αγίων Δονάτιου και Ρογάτιου. Κατά την παράδοση, η εκκλησία ανεγέρθηκε στον τόπο των τάφων τους, μέσα στην οικία τους, όπως συνήθιζαν οι πρώτοι Χριστιανοί. Αναφέρεται ακόμη ότι τα σώματά τους τοποθετήθηκαν, 21 χρόνια μετά τον θάνατό τους, σε σαρκοφάγο από γκρίζο μάρμαρο, μήκους 2,25 μέτρων και πλάτους 75 εκατοστών. Τα λείψανά τους προσείλκυσαν προσκυνητές και κατέστη αναγκαία η δημιουργία φρουράς τιμής, αποτελούμενης από μοναχούς του Αγίου Μαρτίνου. Η ενορία θεωρήθηκε από τους κατοίκους της Νάντης ως «αγία γη». Η πρώτη εκκλησία ανεγέρθηκε το 490.
Βασιλική των Αγίων Δονάτιου και Ρογάτιου στη Νάντη
Ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν το 1873 αποκάλυψαν παγανιστικό νεκροταφείο, έναν λάκκο στο κέντρο της κόγχης που περιείχε 27 καρφιά από τα φέρετρα των δύο μαρτύρων, καθώς και τέσσερις διαδοχικές φάσεις ναοδομίας κάτω από τη σημερινή βασιλική.
Τάφος και Σαρκοφάγος των Αγίων Δονάτιου και Ρογάτιου στη Βασιλική των Αγίων Δονάτιου και Ρογάτιου στη Νάντη.
Η σαρκοφάγος είναι κενή, καθώς τα λείψανα μεταφέρθηκαν στην Όστια τον 12ο αιώνα.
Η τιμή των Αγίων Δονάτιου και Ρογάτιου εκτείνεται σε όλη την κοιλάδα του Λίγηρα, έως και την Ορλεάνη, όπου μεταφέρθηκαν τα λείψανά τους κατά τις επιδρομές των Νορμανδών, και στη συνέχεια, κατά τον 9ο ή 10ο αιώνα, τοποθετήθηκαν σε χρυσή λειψανοθήκη στη βασιλική που φέρει το όνομά τους. Το 1145, ο επίσκοπος Άλμπερτ της Όστιας μετέφερε τα λείψανά τους στον καθεδρικό ναό της Όστιας. Κατά τη Γαλλική Επανάσταση τα λείψανα διασκορπίστηκαν και στη θέση της παλαιάς λειψανοθήκης τοποθετήθηκε ξύλινη. Σήμερα διασώζεται μικρό μόνο τμήμα των λειψάνων τους.
Αμφότεροι οι άγιοι απεικονίζονται με αγάλματα εκατέρωθεν της κύριας εισόδου στον νάρθηκα του Καθεδρικού Ναού Αγίων Πέτρου και Παύλου της Νάντης. Στον ίδιο ναό υπάρχει και πίνακας του ζωγράφου Θεοφίλου Vauchelet. Εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Δονάτιο υπάρχει και στην Ορλεάνη.
