Άγιος Φλωριανός ο Μάρτυρας, 4 Μαΐου

Ο Άγιος Μάρτυς Φλωριανός γεννήθηκε στην πόλη Εμς της Αυστρίας. Ήταν ανώτερος αξιωματούχος του Ρωμαϊκού στρατού και υπηρετούσε στην πόλη Νόρικουμ της Αυστρίας κατά τους χρόνους του αυτοκράτορα Διοκλητιανού (284 - 305 μ.Χ.). Ομολόγησε την πίστη του στον Χριστό ενώπιον του διοικητή Ακυλίνου και βασανίσθηκε σκληρά. Στο τέλος, του έδεσαν μια πέτρα στον λαιμό και τον έριξαν στον ποταμό Εμς, όπου τελειώθηκε μαρτυρικά το 303 μ.Χ.

Βιογραφία

Ο Φλωριανός (λατινικά: Florianus, περ. 250 – περ. 304 μ.Χ.) ήταν χριστιανός άγιος και προστάτης των καπνοδοχοκαθαριστών, των σαπωνοποιών και των πυροσβεστών. Η μνήμη του τιμάται στις 4 Μαΐου. Ο Φλωριανός είναι επίσης προστάτης της Πολωνίας, της πόλης του Λιντς στην Αυστρία, και του ομόσπονδου κρατιδίου της Άνω Αυστρίας, από κοινού με τον Λεοπόλδο Γ΄, Μαργράβο της Αυστρίας.

Ο Φλωριανός γεννήθηκε γύρω στο 250 μ.Χ. στη ρωμαϊκή πόλη Aelium Cetium, η οποία αντιστοιχεί στη σημερινή πόλη Σανκτ Πέλτεν της Αυστρίας. Εντάχθηκε στον ρωμαϊκό στρατό και ανέβηκε σταδιακά στην ιεραρχία, φτάνοντας στη θέση του διοικητή του αυτοκρατορικού στρατού στην επαρχία της Νορίκουμ. Πέρα από τα στρατιωτικά του καθήκοντα, είχε επίσης την ευθύνη της οργάνωσης και διοίκησης σωμάτων πυρόσβεσης. Μάλιστα, εκπαίδευσε μια ελίτ μονάδα στρατιωτών με αποκλειστικό σκοπό την καταπολέμηση των πυρκαγιών.

Κατά τη διάρκεια των διωγμών του Διοκλητιανού εναντίον των χριστιανών, έφτασαν στη Ρώμη αναφορές πως ο Φλωριανός δεν εφάρμοζε τις διαταγές κατά των χριστιανών στην περιοχή του. Ο αξιωματούχος Ακυλίνος στάλθηκε για να ερευνήσει την υπόθεση. Όταν διέταξε τον Φλωριανό να προσφέρει θυσία στους ρωμαϊκούς θεούς, εκείνος αρνήθηκε. Καταδικάστηκε να καεί ζωντανός στην πυρά. Στεκόμενος στο σωρό των ξύλων, ο Φλωριανός φέρεται να προκάλεσε τους στρατιώτες λέγοντας:

«Αν θέλετε να δείτε πως δεν φοβάμαι τα βασανιστήριά σας, ανάψτε τη φωτιά, και στο όνομα του Κυρίου θα ανεβώ εγώ ο ίδιος».

Οι στρατιώτες, φοβισμένοι από τα λόγια του, αποφάσισαν τελικά να μην τον κάψουν, αλλά να τον εκτελέσουν πνίγοντάς τον στον ποταμό Ένς, δένοντάς του έναν μυλόλιθο στον λαιμό.

Το σώμα του αργότερα ανασύρθηκε από χριστιανούς και τάφηκε σε μοναστήρι των Αυγουστινιανών κοντά στο Λορχ. Αργότερα, μια γυναίκα ονόματι Βαλερία υποστήριξε πως είδε τον Φλωριανό σε όραμα, κατά το οποίο της ζήτησε να ταφεί σε πιο κατάλληλο μέρος.

Λατρεία

Η λατρεία του Φλωριανού είναι πολύ διαδεδομένη στην Κεντρική Ευρώπη. Η μνήμη του τιμάται στις 4 Μαΐου. Η αυστριακή πόλη Σανκτ Φλωριαν φέρει το όνομά του. Κατά την παράδοση, το σώμα του ενταφιάστηκε στη Μονή του Αγίου Φλωριανού, γύρω από την οποία αναπτύχθηκε η πόλη.

Ο Φλωριανός ανακηρύχθηκε προστάτης της Πολωνίας το 1184, όταν ο πάπας Λούκιος Γ΄ ικανοποίησε το αίτημα του πρίγκιπα Καζίμιρ Β΄ να σταλούν λείψανά του στη χώρα. Έκτοτε, η Κρακοβία κατέχει κάποια από τα ιερά του λείψανα.

Ένα άγαλμα του Φλωριανού, φιλοτεχνημένο από τον Josef Josephu, αποκαλύφθηκε στη Βιέννη το 1935, και τοποθετήθηκε στον κεντρικό πυροσβεστικό σταθμό της πόλης, στην πλατεία Am Hof. Μετά τον βομβαρδισμό του κτηρίου κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1945), το άγαλμα μεταφέρθηκε στο Μουσείο Πυροσβεστικής της Βιέννης.

Στις καθολικές περιοχές της νότιας Γερμανικής Αυτοκρατορίας (κυρίως στη σημερινή Βαυαρία και Αυστρία), συνηθιζόταν να δίδεται το όνομα Φλωριανός σε τουλάχιστον ένα αγόρι κάθε οικογένειας, ως επίκληση της προστασίας του Αγίου από τις πυρκαγιές. Έτσι, το όνομα παραμένει διαδεδομένο.

Ο Άγιος Φλωριανός τιμάται ιδιαίτερα και στην Ουγγαρία. Στο χωριό Ζαλαβάρ υπάρχουν δύο αγάλματα αφιερωμένα στους Αγίους Βενδελίνο και Φλωριανό, τοποθετημένα σε μικρή πλατεία, σε όμοιες βάσεις, πιθανόν από την περίοδο 1900–1930. Τα αγάλματα δεν βρίσκονται κοντά στις εκκλησίες του χωριού (πολλά χωριά στη δυτική Ουγγαρία διαθέτουν καθολική και προτεσταντική εκκλησία). Πριν από το 1920, η γερμανική γλώσσα ήταν κυρίαρχη σε εκατοντάδες ουγγρικά χωριά, αν και το Ζαλαβάρ δεν ανήκε στις κύριες γερμανόφωνες περιοχές. Στο τοπικό μνημείο των πεσόντων στους Παγκόσμιους Πολέμους περιλαμβάνονται μερικά γερμανικής προέλευσης ονόματα, ενώ το παλαιότερο τμήμα του νεκροταφείου περιλαμβάνει τάφους χωρίς επιτύμβιες στήλες.

Προστασία

Ο Φλωριανός είναι προστάτης της Άνω Αυστρίας, της Πολωνίας, των πυροσβεστών, των καπνοδοχοκαθαριστών, των ζυθοποιών και των σαπωνοποιών. Η σύνδεσή του με τη ζυθοποιία προέρχεται από έναν θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο έσβησε μια μεγάλη φωτιά με μια μόνο στάμνα νερό —γι’ αυτό και συχνά εικονίζεται να κρατά στάμνα.

Επικαλείται ως προστάτης κατά των πυρκαγιών, των πλημμυρών, της αστραπής και των πόνων του Καθαρτηρίου.

Η φημισμένη εκκλησία του Αγίου Φλωριανού στην Κρακοβία της Πολωνίας έγινε ιδιαίτερα γνωστή από το 1528, όταν φωτιά έκαψε όλη τη γύρω περιοχή, αλλά άφησε ανέπαφη την εκκλησία.

Στη σύγχρονη κουλτούρα

Η "Αρχή του Αγίου Φλωριανού" (στα γερμανικά: Sankt-Florians-Prinzip) εκφράζει μια ειρωνική προσευχή:

«Ω Άγιε Φλωριανέ, γλύτωσε το σπίτι μου, κάψε το διπλανό», παρόμοιο με την αγγλική φράση "Not in my backyard", όταν κάποιος θέλει να αποφύγει κάτι εις βάρος των άλλων.

Στην Αυστρία και τη Γερμανία, το όνομα Florian χρησιμοποιείται ως ραδιοκωδικός κλήσης για τα πυροσβεστικά οχήματα.

Ο Φλωριανός ήταν και το όνομα του αλόγου στο μυθιστόρημα "Florian: Το άλογο του Αυτοκράτορα" του Felix Salten, καθώς γεννήθηκε στις 4 Μαΐου 1901 στη Λίπιτσα της Αυστρίας.

Η Συμφωνία αρ. 2 του Alfred Schnittke φέρει τον υπότιτλο "Άγιος Φλωριανός".

Σε πολλές πόλεις της Σλοβακίας, δρόμοι φέρουν το όνομα του Αγίου Φλωριανού (Floriánska ulica), συχνά σε σχέση με τις τοπικές πυροσβεστικές υπηρεσίες, όπως στο Κόσιτσε και παλαιότερα στη Μπρατισλάβα.

Η Εκκλησία του Αγίου Φλωριανού (πολωνικά: Kościół św. Floriana) είναι μια ιστορική εκκλησία στην Κρακοβία της Πολωνίας. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο της Πλατείας Ματέικο (Matejko) και στο πρώην κέντρο της μεσαιωνικής πόλης του Κλεπάρζ (Kleparz), η οποία σήμερα αποτελεί συνοικία της Κρακοβίας. Το κτήριο σηματοδοτεί την αρχή της λεγόμενης «Βασιλικής Οδού» (Royal Road).

Η Εκκλησία του Αγίου Φλωριανού χτίστηκε μεταξύ 1185 και 1216. Καταστράφηκε πολλές φορές από πυρκαγιές, κατά τον 12ο, 16ο και 17ο αιώνα. Ιδιαίτερα, κατά την πολιορκία της Κρακοβίας από τους Σουηδούς, ο στρατηγός Στέφαν Τσαρνιέτσκι (Stefan Czarniecki) διέταξε την πυρπόληση των προαστίων της πόλης. Ωστόσο, κατά τη μεγάλη πυρκαγιά του 1528, που έκαψε σημαντικό μέρος της Κρακοβίας, η εκκλησία – στην οποία φυλάσσονταν τα λείψανα του Αγίου Φλωριανού – διασώθηκε. Από τότε, ο Άγιος Φλωριανός, που εικονίζεται συνήθως ως Ρωμαίος αξιωματικός να μεταφέρει νερό, τιμάται στην Πολωνία ως προστάτης των πυροσβεστών και των καπνοδοχοκαθαριστών. Η σημερινή μορφή του ναού είναι αποτέλεσμα ανακαίνισης σε μπαρόκ ύφος, μετά τους Πολωνοσουηδικούς πολέμους.

Από τον 16ο αιώνα, η εκκλησία απέκτησε τον τίτλο Πανεπιστημιακός Ενοριακός Ναός (University Collegiate). Από εκεί ξεκινούσε η διαδρομή της στέψης των Πολωνών βασιλέων, με τον πρύτανη της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου να καλωσορίζει τον νέο μονάρχη. Η εκκλησία ήταν επίσης σημείο εκκίνησης των βασιλικών επιτάφιων πομπών προς τον Καθεδρικό Ναό του Βάβελ (Wawel).

Το 1667, τα λείψανα της βασίλισσας Μαρίας Λουίζας Γκονζάγκα (Marie Louise Gonzaga), συζύγου του βασιλιά Ιωάννη Β΄ Καζιμίρ, εναποτέθηκαν προσωρινά εκεί. Το ίδιο έγινε και με τα λείψανα του Ταντέους Κοστσιούσκο (Tadeusz Kościuszko) το 1818.

Από τις 17 Σεπτεμβρίου 1949 έως τον Σεπτέμβριο του 1951, στην εκκλησία υπηρέτησε ως εφημέριος ο πατέρας Καρόλ Βοϊτύλα (Karol Wojtyła), ο μετέπειτα Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄. Το 1999, κατά την παποσύνη του, αναβάθμισε την εκκλησία σε μικρή βασιλική (minor basilica). Την επισκέφθηκε επίσης κατά το παπικό του προσκύνημα στην Πολωνία στις 18 Σεπτεμβρίου 2002.

Σύμφωνα με τον θρύλο, το 1184, τα βόδια που μετέφεραν τα λείψανα του Αγίου Φλωριανού – του μελλοντικού προστάτη της Πολωνίας – σταμάτησαν θαυματουργικά να μπορούν να προχωρήσουν, καθώς το φορτίο τους έγινε απότομα υπερβολικά βαρύ για να μετακινηθεί μέσα στην πόλη. Το σημείο όπου σταμάτησαν ήταν το Κλεπάρζ (Kleparz), και θεωρήθηκε θεϊκό σημάδι, οπότε αποφασίστηκε να ανεγερθεί η εκκλησία ακριβώς σε εκείνο το σημείο. Ο μάρτυρας δεν είχε καμία σχέση με την Πολωνία πριν τα λείψανά του μεταφερθούν από τη Ρώμη στην Κρακοβία. Η Κρακοβία χρειαζόταν έναν άγιο για πολιτικούς λόγους, προκειμένου να εδραιώσει τη θέση της ως πρωτεύουσας της Πολωνίας, έναν ρόλο που αμφισβητούσε η πόλη του Γκνιέζνο (Gniezno).

Η συνοικία Κλεπάρζ ιδρύθηκε από τον Καζίμιρ τον Μέγα το 1366 ως ξεχωριστή πόλη, χτισμένη γύρω από την Εκκλησία του Αγίου Φλωριανού. Ο βασιλιάς Καζίμιρ την ονόμασε Φλωρεντία (Florencja στα πολωνικά, Florence στα αγγλικά), λόγω της κεντρικής της εκκλησίας, ή Clepardia στα λατινικά. Το Κλεπάρζ παρέμεινε ανεπίσημα προάστιο της Κρακοβίας μέχρι το 1792, όταν το πολωνικό Κοινοβούλιο το ενσωμάτωσε επισήμως στην πόλη.