Άγιος Αρτέμιος το τέκνο, 23 Ιουνίου

Η ιερή μνήμη τους τιμάται στις 23 Ιουνίου και στις 10 Οκτωβρίου (του Αγίου), καθώς και στις 28 Οκτωβρίου (της Αγίας).

Οι Άγιοι του Θεού, ο Αρτέμιος το παιδί και η Παρασκευή η Παρθένος, αδέλφια και οι δύο, γεννήθηκαν σε ευσεβή οικογένεια της ρωσικής γης και ανήκουν στις ξεχωριστές περιπτώσεις κρυφής αγιότητας. Άγνωστοι στα μάτια των ανθρώπων — και ο Άγιος Αρτέμιος ειδικά, που παρεξηγήθηκε βαριά από τους συγχωριανούς του, ίσως και από τους ίδιους τους γονείς του — ήταν γνωστοί μόνο στον Παντογνώστη Κύριο, ο οποίος τούς τίμησε μετά θάνατον με πλήθος θαυμαστών σημείων και ξεχωριστών γεγονότων, μέσα από τα οποία δοξάστηκε ο αληθινά «θαυμαστός στους Αγίους Του» Θεός.

Ο Άγιος Αρτέμιος γεννήθηκε στο χωριό Βέρκολα, στις όχθες του ποταμού Πινέγκα, στη βόρεια περιοχή του ποταμού Ντβίνα. Ο Πινέγκα περιγράφεται σαν "ένα ονειρεμένο ποτάμι, που μοιάζει με ήσυχη και γαλήνια λιμνούλα, με τις πολλές καλαμιές και τα κρίνα του να μένουν ακίνητα στην επιφάνειά του".

Σε αυτή τη γη της τούνδρας, που θεωρείται «η πιο επικίνδυνη περιοχή της Ευρώπης», γεννήθηκε το 1532 ο Αρτέμιος από αγρότες γονείς, τον Κοσμά και την Απολλιναρία.

Σύμφωνα με το Συναξάρι, από την ηλικία των πέντε ετών παρουσίαζε συμπεριφορά που δεν ταίριαζε σε παιδί. Αγαπούσε τη σιωπή, ήταν πολύ υπάκουος, είχε φόβο Θεού, και ξεχώριζε για την ταπεινότητα και την αγνότητά του.

Σε ηλικία δώδεκα ετών, ενώ βοηθούσε τον πατέρα του στις αγροτικές δουλειές, τον χτύπησε κεραυνός και έπεσε νεκρός στις 23 Ιουνίου 1545.

Το αγγλικό Συναξάρι σημειώνει ότι με αυτό τον τρόπο «ο Ελεήμων και Πάνσοφος Κύριος σχεδίασε να πάρει την ψυχή του δίκαιου δούλου Του στα σκηνώματα της Ουράνιας Βασιλείας Του».

Όμως οι απλοί και δεισιδαίμονες χωρικοί ερμήνευσαν τον τρόπο θανάτου του ως θεία τιμωρία, σαν σημάδι ότι ο Θεός ήταν θυμωμένος με τον Αρτέμιο. Έτσι, τον άφησαν άταφο στο δάσος, αφού πρώτα σκέπασαν το σώμα του με κλαδιά.

«Εὔκολα μπορεῖ νὰ φανταστεῖ κανεὶς πόσο ἐπηρέασε ἡ γνώμη τοῦ χωριοῦ τὴν ἤδη θεοφοβούμενη καὶ ἐξαιρετικὰ εὐσεβῆ οἰκογένειά του. Σ᾿ αὐτὴ τὴν ἀτμόσφαιρα τοῦ δέους καὶ τῆς σιωπῆς, τρέμοντας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀνατράφηκε ἡ Παρασκευὴ ἡ ἀδελφὴ τοῦ ῾Αγίου ᾿Αρτεμίου, ποὺ ἔφθασε σὲ μέτρα ἁγιότητος χωρὶς νὰ τὸ γνωρίζει. ᾿Απομονωμένη ἀπὸ τὸν κόσμο, ἀλλὰ τριγυρισμένη ἀπ᾿ τὶς ὀμορφιὲς τῆς ἀνθισμένης ἄνοιξης τοῦ βορρᾶ καὶ διατηρημένη ἀπὸ τὶς παγωνιὲς τοῦ χειμῶνα, ἔγινε ῾Αγία καὶ Θαυματουργὴ γιατί, ὅπως καὶ ὁ ἀδελφός της, ἦταν ἐκλεκτὸ σκεῦος τοῦ Θεοῦ».

Η ανακομιδή και η φανέρωση της αγιότητας του Αγίου Αρτεμίου

Το 1577, τριάντα δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Αρτεμίου, ένα συγκλονιστικό γεγονός ήρθε να ανατρέψει τη κοσμική και άδικη γνώμη που είχαν οι άνθρωποι για τον δούλο του Θεού.

Ένας χωρικός με το όνομα Καλλίνικος, που ήταν αναγνώστης στον ναό του Αγίου Νικολάου, βγήκε στο δάσος για να μαζέψει μανιτάρια. Ένα υπερκόσμιο φως, που φαινόταν πάνω από το σημείο όπου «αναπαυόταν» το σώμα του Αρτεμίου, τον τράβηξε να πλησιάσει. Παρά το φράχτη που είχε υψωθεί, πλησίασε και με έκπληξη διαπίστωσε ότι το ιερό λείψανο ήταν άφθαρτο.

Οι δεισιδαίμονες χωρικοί δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός. Απλά πήραν το λείψανο, το έβαλαν σε ένα φέρετρο και το τοποθέτησαν σε μια στοά του ενοριακού τους ναού.

Ο Κύριος όμως επεφύλασσε στην περιοχή μια μεγάλη και θλιβερή δοκιμασία, για να οδηγήσει τους ανθρώπους στη συνειδητοποίηση και την αναγνώριση της αγιότητας του δούλου Του.

Το ίδιο έτος με την εύρεση, το 1577, επιδημία χτύπησε τη βόρεια περιοχή του Ντβίνα και πολλοί πέθαναν — κυρίως γυναίκες και παιδιά. Τότε, ένας πατέρας που το παιδί του ήταν ετοιμοθάνατο, σκέφτηκε να επικαλεστεί τις πρεσβείες του παραγνωρισμένου Αρτεμίου. Έτρεξε στην εκκλησία, προσκύνησε το ιερό λείψανο και, φεύγοντας, πήρε μερικά φύλλα από τα κλαδιά που ακόμα σκέπαζαν το φέρετρο. Όταν με αυτά ευλόγησε το άρρωστο παιδί του, εκείνο θεραπεύτηκε αμέσως και εντελώς.

Αυτό το πρώτο θαύμα ακολούθησε κι ένα δεύτερο, ακόμα μεγαλύτερο και πιο σημαντικό: με τις πρεσβείες του Αγίου Αρτεμίου, ο Θεός άκουσε τις προσευχές των κατοίκων και σταμάτησε την επιδημία.

Η φανέρωση της αγιότητας του Αγίου Αρτεμίου από τον ίδιο τον Θεό έφερε πλήθος ανθρώπων με ανάγκες μπροστά στο ξύλινο φέρετρό του, στον ταπεινό ενοριακό ναό του χωριού.

Ακολούθησαν νέα θαύματα, όπως αυτό που συνέβη σε έναν χωρικό ονόματι Παύλο, του οποίου το πρόσωπο είχε γυρίσει προς τα πίσω, και θεραπεύτηκε. Αυτά τα θαύματα ανάγκασαν τους κατοίκους να φτιάξουν ειδική πτέρυγα στον ναό του Αγίου Νικολάου, όπου τοποθέτησαν το τίμιο λείψανο το 1584, αφού προηγουμένως το είχαν τοποθετήσει σε λάρνακα.

Η αδελφή του Αγίου, οι εικόνες και τα μεταγενέστερα θαύματα

Η Παρασκευή, η αδελφή του Αγίου Αρτεμίου, αποσύρθηκε στη σιωπή και την ηρεμία της μοναχικής ζωής, μετά την εύρεση του άφθαρτου ιερού λειψάνου του αδελφού της.

Δεν είναι γνωστό αν έγινε μοναχή σε κάποιο μοναστήρι ή αν επέλεξε να ζήσει ασκητικά, απομονωμένη. Επίσης, δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια πότε κοιμήθηκε. Από τις πηγές πάντως γνωρίζουμε ότι κοιμήθηκε ως «όσια παρθένος».

Βλέποντας τα συνεχή θαύματα και θεραπείες, οι ιερείς Ιωάννης και Θωμάς αποφάσισαν να αγιογραφήσουν εικόνες του Αγίου πάνω στις σανίδες από το παλιό του φέρετρο.

Ο ιερέας Ιωάννης, μάλιστα, με πολλή φροντίδα μάζεψε τα υπολείμματα από τα κλαδιά που κάποτε σκέπαζαν το τίμιο λείψανο. Αναφέρονται θεραπείες που έγιναν και με αυτά τα υπολείμματα.

Το 1601, ο ευσεβής Παγκράτιος μετέφερε μία από αυτές τις εικόνες στο Μεγάλο Ούστιουγκ, όπου φανερώθηκε ως θαυματουργή.

Μεταξύ των ιάσεων εκείνης της περιόδου, αναφέρονται η θεραπεία ενός παράλυτου παιδιού, η αποκατάσταση της όρασης στους χωρικούς Ανδρέα και Ειρήνη, καθώς και η θεραπεία της πάσχουσας χωρικής Μαρίας.

Το 1619, το λείψανο του Αγίου εξετάστηκε από τον Μητροπολίτη Νόβγκοροντ Μακάριο, ο οποίος έδωσε την ευλογία του για να μεταφερθεί μέσα στον ναό, με αφορμή την πανήγυρη της 6ης Δεκεμβρίου 1620 (ή πιθανώς του 1610).

Από τότε άρχισε να τηρείται κατάλογος με τα θαύματα του Αγίου, και έτσι έχουμε σχετικά ικανοποιητικές πληροφορίες για τους ανθρώπους που θεραπεύτηκαν.

Το ίδιο έτος με την εξέταση του ιερού λειψάνου από τον Μητροπολίτη Μακάριο.

«ἕνα φέρετρο μὲ τὰ εὐωδιαστὰ Λείψανα μιᾶς παρθένου, ἀνακαλύφθηκε στὴν ᾿Εκκλησία τοῦ ῾Αγίου Γεωργίου στὸ Πίριμιν καὶ κάποιος πιστὸς εἶδε τὸ ἑξῆς ὅραμα: ᾿Εμφανίσθηκε μία ὡραία παρθένος καὶ τὸν πληροφόρησε, ὅτι τὸ ὄνομά της ἦταν Παρασκευή. ῞Οτι οἱ ἄρρωστοι ἄνθρωποι πρέπει νὰ ἔρθουν σ᾿ αὐτὴ τὴν ᾿Εκκλησία καὶ νὰ προσευχηθοῦν στὸν ῞Αγιο Γεώργιο καὶ τὴν νέα θαυματουργὴ ῾Αγία Παρασκευὴ καὶ ὅτι ἀπὸ ἐκεῖ θὰ λάβουν βοήθεια»

Πράγματι, η μακαριστή Παρασκευή αναδείχθηκε θαυματουργή και τα ιερά λείψανά της τοποθετήθηκαν αργότερα σε ειδικό παρεκκλήσι.

Από τα επώνυμα θαύματα του Αγίου Αρτεμίου, τα παρακάτω είναι χαρακτηριστικά:

α. Ο Ιλαρίων Αρτέμιεφ από το Χολμογκόρ διηγήθηκε στους υπευθύνους του ναού στη Βέρκολα ότι είχε χάσει την όρασή του και προσευχήθηκε στον Άγιο για την αποκατάστασή της.

«Τὴν ἴδια ὥρα - κατέγραψε - βρῆκα τὸ φῶς μου καὶ εἶδα σὲ ὅραμα τὸν ῞Αγιο ᾿Αρτέμιο μὲ λευκὰ ἐνδύματα, ἕνα σταυρὸ στὸ δεξὶ χέρι καὶ ἕνα μικρὸ ραβδὶ στὸ ἀριστερό: ῾῾Γέροντα, μοῦ εἶπε, γιατί ὑποφέρεις; Σήκω. ῾Ο Χριστὸς μέσῳ τοῦ δούλου Του σὲ θεραπεύει. Πήγαινε στὴν Βέρκολα νὰ προσκυνήσεις τὴν Λάρνακά μου καὶ πληροφόρησε τὸν ῾Ιερέα καὶ τοὺς χωρικοὺς γι᾿ αὐτό᾿᾿. Μὲ αὐτὰ τὰ λόγια μὲ ἔπιασε ἀπὸ τὸ χέρι, σὰν νὰ μὲ πίεζε νὰ τὸ κάνω καὶ ἔγινε ἄφαντος».

Ο Πατρίκιος Ιγνάτιεφ, από το χωριό Κιβοκούρια, έπασχε από παιδί από χρόνια ασθένεια. Ακούγοντας για τη δύναμη των πρεσβειών του Αγίου Αρτεμίου, προσευχήθηκε σε αυτόν, υποσχόμενος να προσκυνήσει τη Λάρνακά του, και αμέσως θεραπεύτηκε.

Όμως, από αμέλεια και αχαριστία δεν εκπλήρωσε την υπόσχεσή του. Έτσι, μετά από χρόνια, η αρρώστια επέστρεψε χειρότερη. Και πάλι ο Ιγνάτιεφ επικαλέστηκε τον Άγιο Αρτέμιο και ο Άγιος τον θεράπευσε ξανά.

Ο άτυχος, αχάριστος και αμελής Πατρίκιος τιμωρήθηκε αυστηρά με την ίδια επώδυνη ασθένεια και με απώλεια της όρασής του. Μετανοιωμένος πήγε στη Βέρκολα, τίμησε το Ιερό Λείψανο και θεραπεύτηκε.

γ. Τον Μάρτιο του 1636, ο Διοικητής της περιοχής Αθανάσιος Πάσκωφ πέρασε από τη Βέρκολα χωρίς να σταματήσει στο Ιερό Λείψανο του Αγίου.

Αμέσως ο γιος του Ιερεμίας κινδύνευσε να πεθάνει. Τρομαγμένος ο αξιωματούχος έφερε αμέσως το παιδί στον Ναό και θεραπεύτηκε αμέσως.

Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης και ευχαριστίας, έκτισε έναν ξύλινο Ναό προς τιμήν του Αγίου Μάρτυρα Αρτεμίου, στο ξέφωτο του δάσους όπου είχε βρεθεί το τίμιο Λείψανο.

δ. Ο Συμεών Καζαρίνοφ, ταξιδεύοντας κάποτε με πλοίο στη Θάλασσα της Αρκτικής, από τη Μανγκάζεα προς τον Αρχάγγελο, σώθηκε από βέβαιο πνιγμό επικαλούμενος τις πρεσβείες του Αγίου Αρτεμίου.

Περί τα μέσα του 17ου αιώνα, ο Μητροπολίτης του Νόβγκοροντ Κυπριανός εξέτασε για δεύτερη φορά το Ιερό Λείψανο, υπέγραψε τον κατάλογο των Θαυμάτων και δώρισε στον Ναό μία Ακολουθία του Αγίου (δεν είναι γνωστό αν τη συνέθεσε ο ίδιος).

Το 1648, ο Τσάρος Αλέξιος Μιχαήλοβιτς διέταξε γραπτώς τον Διοικητή της περιοχής Ανίσκοφ να τοποθετηθούν τα Ιερά Λείψανα σε νέα Λάρνακα. Επέτρεψε ακόμη να κτιστεί Μονή στο σημείο της εύρεσης.

Από χαλκογραφία του 19ου αιώνα φαίνεται ότι η Μονή είχε αξιόλογες κτιριακές εγκαταστάσεις.

Το 1649 το Ιερό Λείψανο κατατέθηκε στον Ναό του Αγίου Μάρτυρα Αρτεμίου, που είχε ανεγείρει ο Πάσκωφ. Εκεί κινδύνευσε τρεις φορές από πυρκαγιά, μέχρι που το 1793 χτίστηκε πέτρινος Ναός προς τιμήν του Αγίου.

Από τις εικόνες του Αγίου που έφτασαν ως τις μέρες μας, χαρακτηριστική είναι μία μεγάλη λαϊκής τεχνοτροπίας εικόνα του 19ου αιώνα, με οκτώ σκηνές από τη ζωή και τα θαύματά του.

Διασώθηκε ακόμη και η λεγόμενη «εικόνα του Στρογκάνοφ» (17ος αι.), εξαιρετικής τέχνης, στην οποία ο Άγιος Αρτέμιος εικονίζεται μαζί με τον Άγιο Βασίλειο της Μόσχας, τον δια Χριστόν σαλό.

Ο Άγιος Αρτέμιος είχε την τιμή να «μαρτυρήσει» πρώτος στα χέρια των αθέων, κατά τον Σοβιετικό διωγμό ενάντια στην Εκκλησία.

Το 1918, οι Μπολσεβίκοι κατέστρεψαν τη Μονή και το Λείψανό του, αφού το κομμάτιασαν με σπαθί, το έριξαν σε κάποιο πηγάδι της περιοχής.

Η μνήμη του Αγίου Αρτεμίου τιμάται στις 23 Ιουνίου και στις 10 Οκτωβρίου, ενώ της Αγίας Παρασκευής στις 28 του ίδιου μήνα.