Η Αγία Ζώνη στο Μελένικο και το Σιδηρόκαστρο
Θεοτόκε αειπάρθενε, των ανθρώπων η σκέπη, εσθήτα και Ζώνη του αχράντου σου σώματος, κραταιάν τη πόλει σου περί βολήν εδωρήσω τω ασπόρω τόκω σου άφθαρτα διαμείναντα, επί σοι γαρ και φύσις και να τομείται και χρόνος, διο δυσωπούμεν σε, ειρήνην τη πολιτεία σου δωρήσαι και ταις ψυχαίς ημών το μέγα έλεος. Το παραπάνω απολυτίκιο έψαλλαν οι Αγιορίτες πατέρες της Μονής Βατοπεδίου στη λιτανεία που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα στο Μελενίκο, προς αγιασμό και στήριξη των υπόδουλων Ελλήνων. (Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πατέρες της Μονής Βατοπεδίου περιόδευαν την Μακεδονία, Θράκη, Κρήτη, Κων/λη, Μ. Ασία, με την Αγία Ζώνη, σταθμεύοντας σε μετόχια της Μονής. Νότια της πόλεως του Μελενίκου, ανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, υπήρχε η Μονή της Θεοτόκου του Σπηλαίου που ήταν μετόχι του Βατοπεδίου από το 1486). Μετά το πέρας της λιτανείας, στο αρχονταρίκι της Μονής Σπηλαίου ο Μελενικιώτης τσορμπατζής Τρένος Πέτρος του Αλεξίου παράγγειλε στους Αγιορίτες πατέρες την αγιογράφη...

