ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ

Στις 26 Μαρτίου 1878, ημέρα Κυριακή,  πραγματοποιήθηκε στις Σέρρες κοινή συνεδρίαση της Δημογεροντίας και των εφόρων των Κοινών καταστημάτων, δηλαδή των Σχολών και του Νοσοκομείου, με σκοπό τη διαμόρφωση κοινού διαβήματος Ελλήνων και Τούρκων προς τις Μεγάλες Δυνάμεις. Ο στόχος του διαβήματος ήταν η σωτηρία της Μακεδονίας και η αποτροπή των σχεδίων προσαρτήσεως μέρους των εδαφών της στο νεοσύστατο Βουλγαρικό κράτος. Ο ρόλος του Μητροπολίτη Σερρών Γρηγορίου Β΄  (1877-1879)  ήταν καταλυτικός, καθώς αποτέλεσε ηγετική μορφή. Μακεδονία και Τουρκία, 1830-1878: Μακεδονικός ελληνισμός, αλυτρωτική πολιτική, εθνική διαπάλη - Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος

Στις 16 Ιανουαρίου  1878 , οι κάτοικοι του Αηδονοχωρίου  Δήμου Βισαλτίας  υπέβαλαν επιστολή διαμαρτυρίας προς τον μητροπολίτη Σερρών, εκφράζοντας την απογοήτευσή τους για την κακομεταχείριση από τους φοροεισπράκτορες Μουσταφά, Ισσουίν Αγά, Αποστόλη και Διογένη. Η επιστολή αναφερόταν στην αδικία και την καταπίεση που υπέστησαν οι κάτοικοι από τους εν λόγω φοροεισπράκτορες. Ο Αλέξανδρος Σίνβε, που βασίζεται σε ελληνικά δεδομένα, αναφέρει το 1878 ότι στο Αηδονοχώρι (Aïdono-khori) ζούσαν 1092 Έλληνες. Στη "Εθνογραφία των Βιλαετίων Αδριανουπόλεως, Μοναστηρίου και Θεσσαλονίκης", το 1878, το Αηδιοχώρι αναφέρεται ως χωριό με 156 νοικοκυριά, 28 Μουσουλμάνους και 410 Έλληνες.

Η 16η Ιανουαρίου 1878, το Ελληνικό Υποπροξενείο Σερρών διαπίστωσε τη σημαντική αύξηση του μουσουλμανικού πληθυσμού στην περιοχή και μάλιστα την παρουσία ορισμένων ομάδων που χαρακτηρίζονταν για τη βιαιότητά τους και την εμπλοκή τους σε σοβαρές εγκληματικές ενέργειες. Ο συγκεκριμένος πληθυσμός φαίνεται ότι είχε επηρεάσει όχι μόνο τη Βουλγαρία αλλά και τις περιοχές όπου είχε περάσει. Η αναφορά στη συσσώρευση περίπου είκοσι χιλιάδων προσφύγων στην περιφέρεια Σερρών αντικατοπτρίζει την σοβαρότητα του θέματος, μιας και στην αρχή της χρονιάς, με την συνεχώς επεκτεινόμενη ρωσική προέλαση και την παρουσία των πρώτων κοζάκων προσκόπων στο Μελένικο, οι Σερραίοι βρέθηκαν διχασμένοι. Ορισμένοι ήταν υπέρ της υποδοχής των Ρώσων στρατιωτών, ενώ άλλοι διαφωνούσαν με αυτή την κίνηση. Παράλληλα, πολλοί κάτοικοι, τόσο Μουσουλμάνοι όσο και Χριστιανοί από το Νευροκόπι, το Μελένικο και το Δεμίρ Ισσάρ, φοβούμενοι την πιθανότητα επέλασης των Ρώσων, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και να κατευθυνθού...