Το Κάστρο του Σιδηροκάστρου

Αξιοθέατα / Προορισμοί : Σιδηροκάστρου

Το Κάστρο, κτίσμα του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου σε λόφο υψομέτρου 155μ.,(περίπου 43 μέτρων) δεσπόζει ΒΔ. της πόλης, πάω στον πανύψηλο και γρανιτώδες βράχο "Ισσάρι" και σε μερικά σημεία πάνω σε αρχαία τείχη.

Είναι περιτειχισμένο με μακρά τείχη. Τμήματα αυτών βρίσκονται και σήμερα σε καλή κατάσταση. Στο μήκος των τοιχών και σε απόσταση περίπου 20 μέτρων, υπήρχαν πύργοι που σήμερα είναι ερειπωμένοι. Λέγεται ότι υπήρχε υπόγειος δρόμος που διακλαδίζονταν προς τη συνοικία Βαρόσι και το κέντρο της πόλης. Έτσι κατά την διάρκεια επδρομών από ξένους εισβολείς οι κάτοικοι είχαν τις μυστικές διόδους για την ασφάλειά τους, την τροφοδοσία και την διαφυγή τους.

Το πότε πρωτοχτίστηκε το διερευνούμε ακόμη, οι πρώτες αναφορές για το "φρούριο" στην περιοχή που βρίσκετε σήμερα το κάστρο γίνονται στα χρόνια την κυριαρχίας της Αρχαίας Ελλάδας , η χρήση του ήταν καθαρά ως προπύργιο παρατηρήσεως και όχι ως αμυντικής οχύρωσης, τα νέα στοιχεία και πληροφορίες επί αυτού "ανεβαίνουν" στην στήλη μας "Ιστορικά".

Το 527 μ.Χ. ξεκίνησε η ανακαίνιση του από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό.

Εκ νέου ανακαίνιση και παράλληλα συμπληρωματικές εργασίες έγιναν από το διοικητή του θέματος της Θεσσαλονίκης και δεσπότη των Σερρών, Βασίλειο Καντακουζηνό, όταν αυτοκράτορας ήταν ο Κων/νος Ε' ο Κοπρώνυμος (718-775 μ.Χ.).

Για την κατασκευή του, χρησιμοποιήθηκαν πέτρες φερμένες από την κοίτη του ποταμού Κρουσοβίτη (αχλαδίτη) και πλίθρες συνδεδεμένες με αμμονίαμα, μεγάλης αντοχής και στερεότητας. Είναι συνδεδεμένο με υλικό ποιότητας που το μυστικό της κατασκευής του γνώριζε μόνο ο αρχιτέκτονας της εποχής του Κων/νου Ε', Ορέστης, ειδικός στην ανέγερση φρουρίων που έργο του είναι και το φρούριο του Κλειδιού.

Επεκτάθηκε ανατολικά όταν αυτοκράτορας ήταν ο Νικηφόρος Φωκάς (963 -969 μ.Χ.). Ανακαινίστηκε ξανά και πλαισιώθηκε με πρόσθετα αμυντικά έργα πύργους κ.λπ. από τον Ανδρόνικο Γ' τον Παλαιολόγο (1328 - 1341) μετά την ανάρρησή του στο θρόνο, το 1328. Η ίδρυσή του εντάσσεται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου οχυρωματικού προγράμματος, που στόχο είχε την ενίσχυση καίριων σημείων άμυνας του εξασθενημένου και ακρωτηριασμένου εδαφικά κράτους, στο οποίο με ευκολία προήλαυναν Σλάβοι, Βούλγαροι και Τούρκοι επιδρομείς σε όλη τη διάρκεια του επταετή εμφύλιου πολέμου που προηγήθηκε ανάμεσα στον αυτοκράτορα και τον παππού του, Ανδρόνικο Β΄3.
Στο ίδιο μεγαλόπνοο, πολιτικό πρόγραμμα του Ανδρόνικου που απέβλεπε στην ανατροπή της ήδη προχωρημένης παρακμής της αυτοκρατορίας, εντάσσεται η ίδρυση του φρουρίου της Χρυσουπόλεως στις εκβολές του ποταμού Στρυμώνα, του φρουρίου του Σιδηρόκαστρου βορειοδυτικά των Σερρών και η επανίδρυση της Αναστασιουπόλεως με το όνομα Περιθεώριον.

Στην ουσία η γραμμή άμυνας του Ανδρόνικου Γ' του Παλαιολόγου ήταν όμοια με την μεταγενέστερη γραμμή "Μεταξά"

Στο κάστρο υπάρχουν επίσης και τα ερείπια ενός βυζαντινού ναϊδρίου, που καταστράφηκε με την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1384. Είναι γνωστό και ως Ίσσαρι καθώς επί Τουρκοκρατίας ονομαζόταν Δεμίρ Ισσάρ, δηλαδή «Σιδερένια Είσοδο» από όπου  μέσα στα χρόνια πήρε την ονομασία του και το κάστρο.

Τα τοίχοι του κάστρου εκτείνονταν σε μεγάλη έκταση, στην είσοδο μίας από τις βασικές εισόδους του κάστρου (κοντά στο Μαύρο Βράχο) υπάρχει το γνωστό νεκροταφείο όπου υπάρχουν ευρήματα από την αρχαία Ελλάδα και τα Ρωμαϊκά χρόνια

Το κάστρο του Σιδηροκάστρου αν κριθεί από αμυντική άποψη έρχεται δεύτερο σε σειρά μετά το φρούριο του Μελενίκου. Ακολουθούν τα κάστρα Σερρών, Κλειδιού, Μελενικιτσίου, Αγίου Πνεύματος κ.λπ. Ολα αυτά δέσποζαν στην κοιλάδα του Στρυμόνα που υπαγόταν στο θέμα Θεσσαλονίκης και Βολερού. Ο Τούρκος περιηγητής Ελβιά Τζελεπή στο οδοιπορικό του γράφει ότι όταν το 1667 επισκέφτηκε το Δεμίρ Χισάρ, το κάστρο βρισκόταν σε άριστη κατάσταση, αλλά δεν υπήρχε μέσα ζωή. Αν πιστέψουμε τον Ελβιά συμπεραίνουμε ότι η κατάρρευση του κάστρου οφείλεται στα στοιχεία της φύσεως και όχι στις επιδρομές των εχθρών. Εδώ διχάζονται οι γνώμες, γιατί χωρίς εχθρικό χέρι τα κάστρα δεν καταρρέουν. Πίσω ακριβώς από το Βυζαντινό Κάστρο, σμιλευμένος πανω στον βράχο, βρίσκεται ο Προϊστορικός Οικισμός.