Κερκίνη: Η Κυρά των Λιμνών (Αφιέρωμα του 2001)

Κερκίνη: Η Κυρά των Λιμνών (Αφιέρωμα του 2001)

Οι φτερωτοί της κάτοικοι περιπλανώνται αναζητώντας τον επιούσιο. Το παρυδάτιο δάσος σφάζει από ζωή. Οταν η ομίχλη αποτραβιέται σιγά σιγά, αποκαλύπτεται η μαγεία της και του στιβαρού όρους Μπέλες

Η λίμνη Κερκίνη βρίσκεται στο Νομό Σερρών, πολύ κοντά οτην κωμόπολη του Σιδηροκάστρου και περικλείεται από τους ορεινούς όγκους που σχηματίζουν τα βουνά Μπέλες. Δύσωρο (ή Κρούστα) και Μαυροβούνι. Η όψη της περιοχής, με τη μορφή που βλέπουμε σήμερα, δεν υπήρχε στο παρελθόν. Το 1937 για αρδευτικούς λόγους υψώθηκε το φράγμα και τα πρώτα αναχώματα τιθάσευσαν τα νερά του Στρυμόνα σχηματίζοντας τη λίμνη.

Στους αρχαίους χρόνους η περιοχή ήταν ελώδης και καλυμμένη από πυκνή βλάστηση, ενώ κατά καιρούς στις πλημμυρίδες του ποταμού σχηματιζόταν νοτιότερα αβαθής λίμνη, γνώστη με το όνομα Κερκινίτιδα.

Ακόμη και στους μύθους των αρχαίων Ελλήνων συναντά κάνεις, έστω και ακαθόριστα, την παρουσία του υγρότοπου. μέσα από την αδυναμία του ανθρώπου να δαμάσει τα φυσικά δρώμενα της γης. τα έλη, τους ποταμούς, τις πλημμύρες, την ελονοσία, « ...και έφτασε ο Ηρακλής στο Στρυμόνα, που τότε ήταν πλωτός και επειδή ο ποταμός αυτός είχε δώσει αφορμή πολλών παράπονων, ο Ηρακλής γέμισε την κοίτη του με πέτρες και την αχρήστευσε...».

Ως αφετηρία για γνωριμία με την περιοχή, το καλύτερο θα ήταν να χρησιμοποιηθεί το χωριό Κερκινη, που βρίσκεται ακουμπισμένο στις βορειοδυτικές όχθες και διαθέτει καλή τουριστική υποδομή. Νοτιοδυτικά της λίμνης οι πλαγιές του ορούς Μαυροβουνίου σβήνουν απαλά στο νερό, δημιουργώντας υπέροχα τοπία και γωνιές που σφύζουν από ζωή Ασφάλτινος δρόμος κινείται παράλληλα με τις όχθες και οδηγεί στο φράγμα και το χωρίο Λιθότοπος.

Ο παρατηρητικός επισκέπτης που κινείται με προσοχή θα διακρίνει σε όλη τη διαδρομή κορμοράνους, ερωδιούς, πελεκάνους, αλκυόνες και δεκάδες άλλα είδη πουλιών σε ζευγάρια ή και ολόκληρες οικογένειες, με τα κλωσόπουλα να κολυμπούν ή να ψαρεύουν στο ήσυχο νερό.

Ξεκινώντος από το λιμανάκι στο χωριό Κερκινη αξίζει να περιπλανηθεί κάποιον, στο βόρειο ανάχωμα και να πλησιάσει σε ελάχιστη απόσταση την τεραστία περιοχή όπου την άνοιξη φυτρώνουν τα νούφαρα

Χρησιμοποιώντας τον κεντρικό ασφάλτινο δρόμο που συνδέει τις Σέρρες με το Κιλκίς προσεγγίζουμε τα χωριά Μανδράκι. Ακριτοχώρι. Νεοχωρι. που ακουμπούν τις νοτιοανατολικές παρυφές του βουνού Μπέλες. Απο το χωρίο Βυρωνεια. ακολουθώντας το χωματόδρομο σε πορεία παράλληλη με την κοπή του Στρυμόνα, η περιπλάνηση στο παρυδάτιο δάσος σε φέρνει κοντά τις αποικίες των κορμοράνων και των ερωδιών. Εδώ. σε αυτή την ακριτική γωνιά, κόντρα στις σύγχρονες αντιλήψεις και ζωοτεχνικές μεθόδους, βόσκει ελεύθερα ο μεγαλύτερος πληθυσμός νεροβουβαλων, του σπάνιου αυτού είδους που κάποτε ευημερούσε στους υγρότοπους της Ελλάδας Ενας από τους κυριότερους σε βιοποικιλότητα υγρότοπους της χώρας μας. η λίμνη Κερκίνη έχει ανακηρυχθεί από το 1971. μαζί με άλλους δέκα, σε υγρότοπο διεθνούς σημασίας - σύμβαση Ραμσαρ και σήμερα προστατεύεται από την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία.

Πολλές υπαίθριες δραστηριότητες, οπως το ψάρεμα, το κυνήγι, η συλλογή φυτών, η προσέγγιση με βάρκα στις τοποθεσίες που φωλιάζουν τα πουλιά, έχουν απαγορευθεί ολοκληρωπκά ή επιτρέπονται μονό σε ορισμένες περιοχές και εποχές του χρόνου Η απει λούμενη διατάραξη του οικοσυστήματος, όμως, προέρχεται από τη μη ορθολογική διαχείριση των νερών του Στρυμόνα για την άρδευση του κάμπου των Σερρών, κυρίως μετά την ανύψωση των αναχωμάτων και του νέου φράγματος το 1982.

Παρ' όλ' αυτά στην Κερκινη εξακολουθεί να υπάρχει ένα από τα σπουδαιότερα παρυδάτια δάση -με κυρίαρχο είδος πς ιτιές, αλλά και φράξους, σκληθρα. λευκές και πλατανιατης γηραιάς ηπείρου. Αυτό στην ουσία αποτε λεί την καρδιά του υδροβιότοπου και εξασφαλίζει τον ικανό αριθμό θέσεων για το φωλιασμα των σημαντικότερων αποικιών κορμοράνων και ερωδιών της Ν. Βαλκανικής Χερσονήσου, Οι κολαμιώνες και τα ψαθοτοπια λόγω αναχωμάτων έχουν πια περιοριστεί σημαντικά. Από την άλλη. ενδιαφέρον προκαλούν οι ελωδεις περιοχές και οι αμμονησιδες στην κοίτη του, Στρυμόνα, αφού εδω φωλιάζουν πολλά είδη της φτερωτής πανίδας. Εχουν καταγραφτεί πάνω από 300 είδη πουλιών, με σπουδαιότερα τον αργυροπελεκάνο και τη λαγγανα που απειλούνται με εξαφάνιση 

Στα ρηχά σημεία της λίμνης βρίσκουν τροφή και ξεκουράζονται 

οι ερωδιοί, ενώ στους λιγοστούς μιωνες φωλιαουν οι νερόκοτες, οι φαλ<.( και στις αμμώδεις νησίδες οι κολαμοκι ι οι ποταμοσφυριχτές και τα γλαρόνια.

Απερίγραπτης ομορφιάς, αλλά και σπουδαίας σημασίας για την ισορροπία του οικοσυστηματος αποτελούν ια σπανία για την Ευρώπη λευκά νούφαρα, που καταλαμβάνουν, ανάλογα, την εποχή, γύρω στα 5 τ.χλμ. της επιφάνειας της λίμνης, αλλά και ολλα υδρόβιο φυτά, όπως το νεροκαστανο και η μικρή φιερη σαλβινια. που απειλείται με εξαφάνιση Η Κερκίνη 

θεωρείται η πιο παραγωγική, εμπορικά, λίμνη της χώρας σε ψαριά, μια και στο νερά Γης ζουν και αναπαράγονται 30 είδη ψαριών, όπως το γριβάδι. η πεια\ουδα. το τσιρόνι, αλλά και τα ενδημικά σιρκο και τ υλιναρι Το μύση» σπάνιου αυτού βιολογικού πλούτου είναι το μι κρο βάθος της λίμνης και η συνεχής ενσλλαγι ι του υγρού στοιχείου με ηι στεριά, λόγω πτς περιοδικής διακύμανσης της στάθμης του νερού, συχνά κατά τη &αρι.

Γεγονός, που σε συνδυασμό με τις ανοιξιάτικες πλημμύρες του Στρυμόνα άλλα κ πλούσιες σε θρεπτικά υλι- υ>ς, δη μιουργει τον ιδανικότερο ουνδυασμΰ -φωλιάσμα και τροφή- για σι διατήρηση της πι > ¦ ¦

- Από πι στιγμή πος. η ψει ης συνθήκες που ευνο,αταστροφιινη απειλή ρο π>> ιμανοη του βάθους ιης Μμνης και ξομειωση της στάθμης των νερών ΠΟ» χεται από τον άνθρωπο και ης επ γκες του. Παρ' ολ αυτά η Κερκινη σι . αντιστέκεται, καθώς αποτελεί έναν από σημαντικότερους πυρηνΓς ζωής της ορνιθο πανίδας οτην Ευρώπη κπι ενα σπουδαίο βιολογικό κεφάλαιο για τη χω,ι χ ι μας

Το βουνό Μπέλες, με τη μακρόστενη γκι ρουσιατου, το στιβαρό παρουσιαστικό του και υψος 

που ξεπερνά τα 2 000 μ., κυριαρχεί δυναμικά στο τοπίο και φράζει καθοριστικά τον προς Βορρά ορίζοντα

Οι περισσότεροι σύγχρονοι χάρτες το πα ρουσιαζουν σαν ορός Κερκινη και κατ αυτό τον τρόπο συμβάλλουν σε μια γενικότερη συγ ¦ χύση των τοπωνυμίων της περιοχής Για τους ντόπιους ία πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα Ετσι το βουνό Μπελες παρέμεινε με το όνομα του και άπαντα χρησιμοποιείται στην καθημε ρίνη πρακτική η ονομασία Κερκινη, Ετυμολογι κά το όνομα -Μπελες» είναι πιθανόν να προηλ θε από το λατινικό ¦ΒβΙίϋ ιηοηίίίςηο" (Ομορφο βουνό) ποί - 5οχή αναφώνησαν οι Ρωμαίοι εισβολείς στη θωριά του επιβλητικών δασωμένου ορεινού όγκου, όταν το 146 π Χ εισέβαλαν στις πεδ4αδες της Ανατολικής Μα κεδονιας Το Μπελες βρίσκεται ακριβώς επά νω στη συνοριακή γραμμή που διαχωι. ι' επικράτεια πις Ελλάδας από αυτή της Βουλ γαριας και ανατολικότερα ιης ΓΥΒΟΜ (Ολί

Μάλιστα αυτό το σημείο είναι ιστορικά γνωστό, μιας και εδω εκδηλω θηκΕ η πρωί η ιττιΟεση των Γερμανών κατά της Ελλάδας στις 6 Απριλίου ;.ν (941

Το Μπέλες >μορφο βουνό, εντο-¦

¦ >ωμενσ. με απότομες πλάγιες και αφθο νες χαράδρες, οπού κυλούν τα βιαστικά και γάργαρα νερατουςπιν έματα.

Στα χαμηλά υπάρχουν εκτεταμένα δάση γάβρων, πεύκων και βελανιδιών Στα ψι ' ρα. κυριαρχώ ό άλλα υπαρ χουν και μεγάλες συστάδες από δασικά και μαύρα πεύκα ελατό σφενί ικα - . ι

ΛκάΟΛ φυτικοί ο> ρικής Βαλκανικής και οχι Γης "- 1 ι Λ/μα που οποί για ίίτνΰμη μια *ί>ομα πι μοναδική πουαλ ψκΐ Γου ελλαδικού χώρου Στην τοπ, Μαυρινκιολ . . . ; . τους μικροί κ - -- . που είναι δι ι' Γο δένδρο η^ταν γνωστό και στην αρχακ από τα κλαδιά (ου έφτιαχναν ο* Ελληνες τα (ίτλ· Μαλιο1 . ι , ¦ ¦ · , ιν ιερό καιπροο

Μι ... ¦¦¦ . ·. ¦ . (ϊοση ατα Μπι απαιτουοι ειδική αί ω μ αυτό ' . ¦ .. :

ρόπο το οίκο * πολύ καλή · βουνό ξυ Ανω Πορόια. . . ι ,.·-..διανομ και

π ο βουνό Μπε λες π. ¦ νου\ να περπατηο. Γπατου

"Πηγή Περιοδίκά ΓΕΩ (Ελευθεροτυπία)