Χρύσανθος Μανωλέας
Ο Χρύσανθος (Μανωλέας) ήταν Οικουμενικός Πατριάρχης την περίοδο 1824-1826.
Αναφέρεται ως βουλγαρικής καταγωγής και γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου του 1768 στο χωριό Γραμματίκοβο Βοδενών (Κάτω Γραμματικό Πέλλας). Οι γονείς του ονομάζονταν Αναστάσιος και Αικατερίνη και καταγόταν από την παλιά οικογένεια Μανωλέα, της οποίας απόγονοι υπάρχουν και σήμερα. Σπούδασε στις περίφημες σχολές της Έδεσσας, της Νάουσας και της Ραψάνης και υπήρξε μέλος της αδελφότητας της Μονής Κουτλουμουσίου του Αγίου Όρους. Χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος από τον Επίσκοπο Σερβίων και Κοζάνης Θεόφιλο και πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεράσιμο.
Διετέλεσε Μητροπολίτης Καισαρείας. Στις 8 Φεβρουαρίου 1799 εξελέγη Μητροπολίτης Βεροίας και τέλος στις 13 Ιουλίου 1811 Μητροπολίτης Σερρών. Ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρίας, αλλά κρατώντας τις απαραίτητες ισορροπίες κατόρθωσε να γλιτώσει τις Σέρρες από τη γενική σφαγή που είχε διαταχθεί μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης, στις 8 Μαΐου 1821. Μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Ευγενίου Β΄ το 1822 προτάθηκε ως υποψήφιος για να τον διαδεχτεί, αλλά ο Δέρκων Ιερεμίας απέρριψε την υποψηφιότητά του, επειδή «ήταν Βούλγαρος». Κατόπιν θεωρούνταν αρχηγός της συνοδικής αντιπολίτευσης.
Πατριαρχία
Τελικά εξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως στις 9 Ιουλίου του 1824, μετά την καθαίρεση του προκατόχου του, Άνθιμου. Δείχνοντας εκδικητικότητα, καθαίρεσε και εξόρισε τον Δέρκων Ιερεμία, ο οποίος είχε αντιταχθεί στην εκλογή του. Στην διαμάχη αυτή, η πλευρά του Χρυσάνθου υποστήριζε ότι ο Ιερεμίας είχε καταληστεύσει χρήματα του Κοινού και της Εκκλησίας, καθώς στο χρηματοκιβώτιό του είχαν βρεθεί 300.000 γρόσια, ενώ η πλευρά του Ιερεμία ότι η εμπάθεια του νέου Πατριάρχη σήμαινε έμμεση παραδοχή των κατηγοριών περί βουλγαρικότητάς του.
Στις 14 Οκτωβρίου 1825, υπό την πίεση της Υψηλής Πύλης, συγκάλεσε Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη με την συμμετοχή του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Πολύκαρπου, η οποία έπαυσε τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόφιλο από τα καθήκοντά του, καθώς εκείνος για πολλά χρόνια απουσίαζε από την Πατριαρχική του έδρα, βρισκόμενος στην ιδιαίτερη πατρίδα του, την Πάτμο, όπου αγωνιζόταν υπέρ της Επανάστασης.
Ήταν μορφωμένος, αλλά και υπερόπτης, και δημιούργησε πολλούς εχθρούς. Κατηγορήθηκε για γεροντικό έρωτα προς την Ευφημία, χήρα του προδότη Ασημάκη, και για το λόγο αυτό καθαιρέθηκε από τους Τούρκους στις 26 Σεπτεμβρίου του 1826 και εξορίστηκε στην Καισάρεια. Πέθανε στις 10 Σεπτεμβρίου του 1834 και ετάφη στη Μονή του Σωτήρος Χριστού στην Πρίγκηπο, όπου κατοικούσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Κληρονομιά
Το 2016, το Γυμνάσιο Άρνισσας Πέλλας μετονομάσθηκε σε «Γυμνάσιο Άρνισσας Οικουμενικός Πατριάρχης Χρύσανθος»
