Άγιοι 12 Έλληνες που έκτισαν τον Καθεδρικό Ναό της Κοιμήσεως στις Σπηλιές του Κιέβου, 14 Φεβρουαρίου
Η Εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου των Σπηλαίων του Κιέβου (3 Μαΐου) είναι μία από τις αρχαιότερες εικόνες της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
«Πώς γίνεται εσείς, που πρόκειται να πεθάνετε, να μην έχετε ακόμα ορίσει τον τόπο;» απόρησαν οι αρχιτέκτονες. «Και μας έδωσαν πολύ χρυσό».
Τότε οι μοναχοί κάλεσαν όλη την αδελφότητα και άρχισαν να ρωτούν τους Έλληνες: «Πείτε μας την αλήθεια. Ποιος σας έστειλε και πώς βρεθήκατε εδώ;»
Οι αρχιτέκτονες απάντησαν: «Μια μέρα, όταν ο καθένας μας κοιμόταν στο σπίτι του, όμορφοι νέοι ήρθαν σε εμάς την αυγή και είπαν: “Η Βασίλισσα σας καλεί στις Βλαχέρνες”. Φτάσαμε όλοι ταυτόχρονα και, ρωτώντας ο ένας τον άλλον, μάθαμε ότι ο καθένας μας είχε ακούσει αυτήν την εντολή της Βασίλισσας και ότι οι νέοι είχαν έρθει σε καθέναν από εμάς. Τέλος, είδαμε τη Βασίλισσα των Ουρανών με πλήθος πολεμιστών. Προσκυνήσαμε και μας είπε: “Θέλω να οικοδομήσω Εκκλησία για Εμένα στη Ρως, στο Κίεβο, και σας ζητώ να το κάνετε αυτό. Πάρτε αρκετό χρυσό για τρία χρόνια”».
«Προσκυνήσαμε και ρωτήσαμε: “Κυρία Βασίλισσα! Μας στέλνετε σε ξένη χώρα. Σε ποιον μας στέλνετε;” Απάντησε: “Σας στέλνω στους μοναχούς Αντώνιο και Θεοδόσιο”».
«Αναρωτηθήκαμε: “Γιατί, Κυρία, μας δίνετε χρυσό για τρία χρόνια; Πείτε μας τι μας αφορά, τι θα τρώμε και τι θα πίνουμε, και πείτε μας επίσης τι γνωρίζετε γι’ αυτό”».
«Η Βασίλισσα απάντησε: “Ο Αντώνιος απλώς θα δώσει την ευλογία, έπειτα θα αναχωρήσει από τον κόσμο αυτό για την αιώνια ανάπαυση. Ο άλλος, ο Θεοδόσιος, θα τον ακολουθήσει μετά από δύο χρόνια. Επομένως, πάρτε αρκετό χρυσό. Επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να κάνει αυτό που Εγώ θα κάνω για να σας τιμήσω. Θα σας δώσω ό,τι μάτι δεν είδε, αυτί δεν άκουσε και δεν ανέβηκε στην καρδιά ανθρώπου (Α’ Κορ. 2:9). Εγώ η ίδια θα έρθω να δω την εκκλησία και θα κατοικήσω μέσα σε αυτή”».
«Μας έδωσε επίσης λείψανα των αγίων μαρτύρων Μηνίγνου, Πολυεύκτου, Λεοντίου, Ακακίου, Αρέθα, Ιακώβου και Θεοδώρου, λέγοντας: “Τοποθετήστε τα μέσα στα θεμέλια”. Πήραμε περισσότερο από αρκετό χρυσό και μας είπε: “Βγείτε έξω και δείτε τη λαμπρή εκκλησία”. Βγήκαμε και είδαμε μια εκκλησία στον αέρα. Μπαίνοντας ξανά μέσα, προσκυνήσαμε και ρωτήσαμε: “Κυρία Βασίλισσα, ποιο θα είναι το όνομα της εκκλησίας;”»
«Απάντησε: “Θέλω να την ονομάσω με το δικό Μου όνομα”. Δεν τολμήσαμε να ρωτήσουμε ποιο ήταν το όνομά της, αλλά είπε ξανά: “Θα είναι η Εκκλησία της Μητέρας του Θεού”. Μετά την παράδοση αυτής της εικόνας, είπε: “Αυτή θα τοποθετηθεί μέσα”. Προσκυνήσαμε και επιστρέψαμε στα σπίτια μας, παίρνοντας μαζί μας την εικόνα που λάβαμε από τα χέρια της Βασίλισσας».
Ακούγοντας αυτή τη διήγηση, όλοι δόξασαν τον Θεό, και ο Άγιος Αντώνιος είπε: «Παιδιά μου, εμείς δεν φύγαμε ποτέ από αυτόν τον τόπο. Εκείνοι οι όμορφοι νέοι που σας κάλεσαν ήταν άγγελοι του Θεού, και η Βασίλισσα στις Βλαχέρνες ήταν η Υπεραγία Θεοτόκος. Όσο για αυτούς που έμοιαζαν με εμάς και τον χρυσό που σας έδωσαν, μόνο ο Κύριος γνωρίζει πώς ευδόκησε να το κάνει αυτό με τους δούλους Του. Ευλογημένη να είναι η άφιξή σας! Είστε σε καλή συντροφιά: με τη σεβάσμια εικόνα της Κυρίας». Για τρεις ημέρες ο Άγιος Αντώνιος προσευχόταν να του δείξει ο Κύριος τον τόπο για την εκκλησία.
Την πρώτη νύχτα, δροσιά κάλυψε όλη τη γη, εκτός από το ιερό σημείο. Το δεύτερο πρωί, όλη η γη ήταν στεγνή, αλλά το ιερό σημείο ήταν υγρό από τη δροσιά. Την τρίτη ημέρα, προσευχήθηκαν και ευλόγησαν τον τόπο, και μέτρησαν το πλάτος και το μήκος της εκκλησίας με μια χρυσή ταινία. (Αυτή η ταινία είχε φέρει από παλιά ο Βαραγγός Σιμών, ο οποίος είχε δει όραμα για την οικοδόμηση μιας εκκλησίας.) Ένας κεραυνός, πέφτοντας από τον ουρανό με την προσευχή του Αγίου Αντωνίου, έδειξε ότι αυτό το σημείο ήταν αρεστό στον Θεό. Έτσι, τέθηκαν τα θεμέλια της εκκλησίας.
Η εικόνα της Παναγίας δοξάστηκε με πολλά θαύματα. Δύο φίλοι, ο Ιωάννης και ο Σέργιος, σφράγισαν τη φιλία τους μπροστά της. Μετά από πολλά χρόνια, ο Ιωάννης έπεσε βαριά άρρωστος. Έδωσε μέρος της περιουσίας του στη Μονή των Σπηλαίων και εμπιστεύθηκε στον Σέργιο την κληρονομιά του πεντάχρονου γιου του, Ζαχαρία. Όταν ο Ζαχαρίας έγινε δεκαπέντε, ζήτησε την κληρονομιά του, αλλά ο Σέργιος επέμενε ότι ο Ιωάννης είχε διανείμει τα πάντα στους φτωχούς.
Όταν προσπάθησε να φιλήσει την εικόνα, δεν μπορούσε να πλησιάσει. Ξαφνικά φώναξε: «Άγιοι Αντώνιε και Θεοδόσιε! Μην με αφήσετε να χαθώ για την ατιμία μου». Ο Ζαχαρίας δώρισε όλη την κληρονομιά του στη Μονή και έγινε μοναχός. Από τότε, κανείς δεν ορκιζόταν μπροστά στην εικόνα.
Η εικόνα προστάτευσε τη γη από εχθρικές επιδρομές. Το 1677, όταν οι Τούρκοι πολιόρκησαν το Τσιγίριν, η εικόνα μεταφέρθηκε γύρω από το Κίεβο. Ευλόγησε τον ρωσικό στρατό στη Μάχη της Πολτάβα (1709) και το 1812 περιφέρθηκε ξανά στο Κίεβο. Η μνήμη της τιμάται στις 3 Μαΐου και στις 15 Αυγούστου.
