Άγιος Αρτέμων ο Ιερομάρτυρας, 12 Απριλίου
Εὗρε στεφάνους ἀρτίτμητος Ἀρτέμων
Πρέποντας αὐτοῦ τῇ τετμημένῃ κάρᾳ.
Ο Άγιος Ιερομάρτυς Αρτέμων έζησε κατά τους χρόνους της βασιλείας του Διοκλητιανού (284 - 305 μ.Χ.) και ήταν πρεσβύτερος της Εκκλησίας στη Λαοδικεία. Ένα χρόνο πριν το θάνατό του, μπήκε στο ναό των Ελλήνων με τον Επίσκοπο Σισίννιο και κατέστρεψε τα είδωλα. Όταν ο άρχοντας της χώρας πληροφορήθηκε από τους ειδωλολάτρες το γεγονός αυτό τον συνέλαβε. Ο Άγιος Αρτέμων τελειώθηκε μετά από λίγο διά ξίφους.
Βιογραφία
Ο Ἅγιος Ἱερομάρτυρας Ἀρτέμων γεννήθηκε από χριστιανούς γονείς στη Λαοδίκεια τῆς Συρίας, στο πρώτο μισό του 3ου αιώνα. Από τη νεότητά του αφιερώθηκε στην υπηρεσία της Ἐκκλησίας και διακόνησε ως Αναγνώστης επί δεκαέξι έτη.
Για τον ζήλο του στις εκκλησιαστικές διακονίες, ο Ἐπίσκοπος Σισίνιος τον χειροτόνησε διάκονο. Ο Ἅγιος Ἀρτέμων υπηρέτησε και αυτή τη διακονία με θέρμη και επιμέλεια επί εἴκοσι οκτώ χρόνια, και κατόπιν χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Στη θέση αυτή διακόνησε την Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ επί τριάντα τρία χρόνια, κηρύττοντας τον χριστιανισμό μεταξύ των ειδωλολατρών.
Όταν ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός (284–305) άρχισε διωγμό κατά των χριστιανών, ο Ἅγιος Ἀρτέμων ήταν ήδη προχωρημένης ηλικίας. Ο αυτοκράτορας εξέδωσε διάταγμα που απαιτούσε από τους χριστιανούς να προσφέρουν θυσία στα είδωλα.
Ο Ἅγιος Σισίνιος, γνωρίζοντας την επικείμενη άφιξη του στρατηγού Πατρικίου στη Λαοδίκεια, πήγε μαζί με τον πρεσβύτερο Ἀρτέμωνα και άλλους χριστιανούς στο ναό της θεάς Ἀρτέμιδος. Εκεί συνέτριψαν και έκαψαν τα είδωλα, μετατρέποντάς τα σε σκόνη.
Κατόπιν, ο Ἅγιος Σισίνιος και ο Ἅγιος Ἀρτέμων συγκέντρωσαν τους πιστούς στον ναό και τους παρότρυναν με θέρμη να παραμείνουν σταθεροί στην πίστη και να μη φοβούνται τις απειλές των βασανιστών.
Όταν έφτασε στη Λαοδίκεια, ο Πατρίκιος τέλεσε πενθήμερη γιορτή προς τιμήν των ειδωλολατρικών θεών, και στη συνέχεια πήγε στο ναό της Ἀρτέμιδος για να προσφέρει θυσία. Όταν έμαθε ποιοι είχαν καταστρέψει τον ναό, πήγε με στρατιώτες στην εκκλησία όπου προσεύχονταν οι χριστιανοί.
Καθώς πλησίαζε την εκκλησία, ο Πατρίκιος ένιωσε ξαφνικά ρίγος και έπειτα ανέβασε πυρετό, φτάνοντας στα πρόθυρα του θανάτου. Τον μετέφεραν στο σπίτι του και τον έβαλαν στο κρεβάτι. Είπε στους παριστάμενους: «Οι χριστιανοί με καταράστηκαν, και ο Θεός τους με βασανίζει». Αν και προσευχόταν στα είδωλα, δεν βρήκε ανακούφιση. Έστειλε αγγελιαφόρο στον Ἅγιο Σισίνιο, ζητώντας βοήθεια, υποσχόμενος να στήσει χρυσό άγαλμα του Ἐπισκόπου στο κέντρο της πόλης. Ο Ἅγιος απάντησε: «Κράτα το χρυσάφι σου, αλλά αν πιστεύεις στον Χριστό, Εκείνος θα σε θεραπεύσει».
Ο Πατρίκιος, φοβούμενος τον θάνατο, δήλωσε ότι πίστευε στον Χριστό και η αρρώστια τον εγκατέλειψε. Όμως ούτε αυτό το θαύμα μαλάκωσε την σκληρή καρδιά του. Αν και δεν πείραξε τον Ἅγιο Σισίνιο, εφάρμοσε το αυτοκρατορικό διάταγμα εναντίον άλλων χριστιανών στην Καισάρεια.
Καθ’ οδόν, συνάντησε τον Ἅγιο Ἀρτέμωνα, τον οποίο ακολουθούσαν έξι άγρια γαϊδούρια και δύο ελάφια. Όταν ο Πατρίκιος ρώτησε πώς κατάφερνε να τα κουμαντάρει, ο Ἅγιος Ἀρτέμων απάντησε ότι τα κρατούσε με τον λόγο τοῦ Χριστοῦ.
Μαθαίνοντας από ειδωλολάτρες ότι αυτός ήταν ο ίδιος που είχε καταστρέψει τον ναό της Ἀρτέμιδος, ο Πατρίκιος διέταξε τη σύλληψή του και την μεταφορά του στην Καισάρεια. Ο Ἅγιος πήγε χωρίς φόβο με τους στρατιώτες, αλλά διέταξε τα ζώα να πάνε στον Ἅγιο Σισίνιο.
Βλέποντας τα ζώα, ο Ἐπίσκοπος Σισίνιος αναρωτήθηκε γιατί είχαν πάει εκεί. Τότε μια ελαφίνα, λαμβάνοντας από τον Θεό το χάρισμα της ομιλίας, είπε: «Ο δούλος τοῦ Θεοῦ Ἀρτέμων κρατείται από τον ασεβή Πατρίκιο και οδηγείται δεμένος στην Καισάρεια. Μας έστειλε να σας φέρουμε το μήνυμα αυτό». Μην απορείς, αγαπητέ αναγνώστη, που ο Κύριος, ο οποίος άνοιξε το στόμα του όνου του Βαλαάμ (Αρ. 22:28), επέτρεψε να μιλήσει και η ελαφίνα.
Ο Ἐπίσκοπος έστειλε τον διάκονο Φιλέα στην Καισάρεια για να επαληθεύσει τα λεγόμενα.
Στην Καισάρεια, ο Πατρίκιος έφερε τον Ἅγιο Ἀρτέμωνα σε δίκη και προσπάθησε να τον αναγκάσει να προσφέρει θυσία στον ναό του Ασκληπιού, όπου κατοικούσαν δηλητηριώδη φίδια. Ο ειδωλολάτρης ιερέας ποτέ δεν άνοιγε τις πόρτες, ούτε πρόσφερε θυσίες μπροστά στο είδωλο. Όμως ο Ἅγιος, επικαλούμενος το όνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μπήκε στον ναό και άφησε τα φίδια ελεύθερα. Οι παγανιστές το έβαλαν στα πόδια, αλλά ο Ἅγιος τους σταμάτησε και σκότωσε τα φίδια με την πνοή του. Ένας από τους ιερείς, ονόματι Βιτάλιος, πίστεψε στον Χριστό και παρακάλεσε να βαπτιστεί.
Ο Πατρίκιος θεώρησε ότι ο Ἅγιος σκότωσε τα φίδια με μαγεία και συνέχισε να τον βασανίζει. Τότε εμφανίστηκε και πάλι η ελαφίνα, η οποία έγλειφε τις πληγές του Μάρτυρα και, κατ’ εντολή Θεού, μίλησε, κατακρίνοντας τους ασεβείς ειδωλολάτρες. Μιλώντας στον Πατρίκιο, προφήτευσε ότι θα τον άρπαζαν δύο αρπακτικά πουλιά και θα τον έριχναν σε λέβητα με βραστό πίσσα. Ο Πατρίκιος εξοργίστηκε και διέταξε να τη σκοτώσουν με βέλη, αλλά εκείνη διέφυγε.
Φοβούμενος ότι τα θαύματα του Ἁγίου θα προσέλκυαν περισσότερο κόσμο, ο Πατρίκιος διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Προηγουμένως, γέμισαν έναν τεράστιο λέβητα με βραστή πίσσα, για να τον ρίξουν μέσα. Ο Πατρίκιος ανέβηκε πάνω στο άλογό του για να δει αν έβραζε η πίσσα. Τότε δύο άγγελοι με μορφή αετών τον άρπαξαν και τον έριξαν μέσα. Το σώμα του καταστράφηκε τελείως.
Όλοι έφυγαν έντρομοι, εκτός από τον Ἅγιο Ἀρτέμωνα, που ευχαρίστησε και δόξασε τον Θεό. Όταν τελείωσε την προσευχή του, ανέβλυσε πηγή από το έδαφος. Εκεί βάπτισε τον Βιτάλιο και πλήθος ειδωλολατρών. Την επόμενη ημέρα τους κοινώνησε.
Πολλοί από τους νεοφώτιστους χειροτονήθηκαν διάκονοι και πρεσβύτεροι, ενώ ο Βιτάλιος έγινε Επίσκοπος Παλαιστίνης.
Ο Ἅγιος Ἀρτέμων, καθοδηγούμενος από θεία φωνή, μετέβη στα παράλια της Μικράς Ἀσίας, όπου δίδαξε, θεράπευσε ασθενείς και εξεδίωξε δαίμονες. Τελικά συνελήφθη από ειδωλολάτρες και αποκεφαλίστηκε το 303.
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον (Ἦχος δ')
Μέτοχος ὢν τῶν Ἀποστόλων τὸν τρόπον, διάδοχος τῶν θρόνων ἀνέδειξο σε ἡ πρᾶξις, θεόπνευστε· εἰς γὰρ τὸν τρόπον ἀνέβης τῆς θεωρίας, τὸν λόγον τῆς ἀληθείας ὀρθοτομῶν, καὶ τῇ πίστει ἐνήθλησας μέχρις αἵματος· Ἱερομάρτυς Ἀρτέμων, πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Κοντάκιον (Ἦχος δ')
Ἱερᾷ ὁμολογίᾳ, καὶ μαρτυρίῳ σεπτῷ, ἀξιωθεὶς σοφέ, μετετέθης πρὸς οὐρανούς, στεφάνῳ τιμώμενος ἀμαράντῳ παρὰ Θεοῦ· Ἀρτέμων σοφέ, ἱερομάρτυς σεμνέ, μνημόνευε ἡμῶν, πρεσβεύων Χριστῷ τῷ Θεῷ.
