Όσιος Αλέξιος ο Έγκλειστος, 24 Απριλίου
Ο Όσιος Αλέξιος αγωνίστηκε στις Κοντινές (Αντωνιανές) Σπηλιές της Μονής Κιέβου-Πετσέρσκ στο δεύτερο μισό του 13ου αιώνα. Ο χρόνος ζωής αυτού του Αγίου, όπως και όλων των Αγίων της Μονής Πετσέρσκ που έζησαν κατά την περίοδο της Μογγολικής-Ταταρικής εισβολής, μπορεί να προσδιοριστεί πολύ κατά προσέγγιση. Επίσης, διασώζονται λίγα στοιχεία για τη ζωή του. Στα χειρόγραφα Συναξάρια, στο «Βιβλίο για τους Αγίους» και στο κανόνα υπηρεσίας στους Οσίους Πατέρες Κιέβου-Πετσέρσκ, αναφέρεται ως θαυματουργός. Επίσης, αναφέρεται και στην υπηρεσία των Οσίων Πετσέρσκ (στο τραγούδι 6, στίχο 5). Μνημονεύεται ως «Όσιος Πατέρας Αλέξιος Εγκλείστος» μεταξύ των Αγίων «της πόλης του Κιέβου» στην «Περιγραφή των Ρώσων Αγίων» (γνωστό στα τέλη του 17ου-18ου αιώνα).
Επιδιώκοντας να επιτύχει πνευματικά ύψη, ο δίκαιος αποσύρθηκε σε μία μικρή σπηλιά. Στην αυστηρή νηστεία πέρασε πολλά χρόνια. Συνήθως, οι λεπτομέρειες της ζωής των εγκλείστων είναι άγνωστες, αλλά η εκκλησιαστική παράδοση τους θεωρεί εντατικούς προσευχητές υπέρ των ανθρώπων μπροστά στον Κύριο. Ο βίος του Οσίου Αλεξίου στο Κιέβου-Πετσέρσκ Πατερικό του 1661 δεν περιγράφεται.
Ο "τοπικός κανόνας" του Οσίου Αλεξίου του Εγκλείστου αναφέρεται στο 1675, όταν ο Άγιος προστέθηκε στην καθιερωμένη εορτή που θεσπίστηκε από τον Άγιο Πέτρο (Μογίλα), Μητροπολίτη Κιέβου, το 1643. Η καθολική εκκλησιαστική τιμή του Οσίου καθιερώθηκε με διατάγματα της Αγίας Συνόδου το 1762, 1775 και 1785, σύμφωνα με τα οποία επιτρεπόταν η συμπερίληψη ορισμένων Αγίων του Κιέβου (συμπεριλαμβανομένου του Οσίου Αλεξίου) στα μηνιαία Συναξάρια της Μόσχας.
Λείψανα
Τα αμαυρωμένα λείψανα του Αγίου βρέθηκαν μετά το 1675 και βρίσκονται ανοιχτά στις Κοντινές (Αντωνιανές) Σπηλιές της Λαύρας Κιέβου-Πετσέρσκ, κοντά στα λείψανα του Οσίου Σάββα Πετσέρσκ.
Για πρώτη φορά αναφέρεται στον χάρτη των Κοντινών Σπηλιών του 1703. Το 1795 στον τόπο της ταφής του αναγράφονται τα λείψανα «του Οσίου Αλεξίου, που αναπαύεται στον εγκλεισμό» (το 1744 εδώ αναφέρεται λάθος «Όσιος Μάξιμος ο Εγκλείστος», και το 1769-1789 «Άγιος Μάξιμος»). Δεν αποκλείεται ότι αυτός ο ασκητής είναι ο ίδιος που αναφέρει ο Γερμανός πρέσβης Έριχ Λιάσοτα, όταν γράφει το 1594 για τις σπηλιές της Λαύρας: «Μεταξύ των άλλων, τους οποίους είδα, βρίσκονται εκεί ο Άγιος Διονύσιος (ίσως ο Άγιος Διονύσιος), ο Άγιος Αλέξιος και ο Άγιος Μάρκος».
Η ημέρα που εορτάζεται η μνήμη του στην Ελλάδα είναι η 24η Απριλίου ενώ στην Ρωσία στις 7 Μαΐου σύμφωνα με την αλλαγή που έκαναν στο νεό ημερολόγιο τους).
Η ημέρα αυτή αναφέρεται στο «Πλήρες Χριστιανικό Μηνιαίο» της εκδόσεως του Κιέβου του 1875. Ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος (Σαμπίκιν) εξηγούσε την εκδοχή του «Μηνιαίου» με το γεγονός ότι τα λείψανα του Οσίου Αλεξίου του Εγκλείστου αναπαύονται στα τέλη του 19ου αιώνα, όπως και σήμερα, κοντά στα λείψανα του Οσίου Σάββα, του οποίου η μνήμη εορτάζεται στην αναφερόμενη ημέρα.
Στη 2η εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής — στον Συναξαριστή όλων των Οσίων Πατέρων της Μονής Κιέβου-Πετσέρσκ και όλων των Αγίων που έλαμψαν στη Μικρή Ρωσία.
11 Οκτωβρίου (28 Σεπτεμβρίου σύμφωνα με το παλαιό ημερολόγιο) — στον Συναξαριστή των Οσίων Πατέρων της Μονής Κιέβου-Πετσέρσκ των Κοντινών Σπηλαίων.
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον εἰς τοὺς Ὁσίους Σάββαν καὶ Ἀλέξιον τὸν Ἐρημίτην, τῶν ἐν Πέτσερσκι, ἐν ταῖς Ἐγγυτέρω Σπηλαίαις – Ἦχος Γ’
Μακάριοι καὶ θεοφόροι Πατέρες ἡμῶν Σάββα καὶ Ἀλέξιε,
ὅτι παρρησίαν πρὸς τὸν Κύριον ἐκτήσασθε
διὰ τῆς ἀγγελοειδοῦς ὑμῶν πολιτείας,
δι’ ἣν καὶ ὁ Χριστὸς ἐπλούτισεν ὑμᾶς
ἀφθαρσίᾳ καὶ θαύμασι τὰ σεπτά ὑμῶν λείψανα.
Ἱκετεύομεν ὑμᾶς θερμῶς·
πρεσβεύσατε ὑπὲρ τοῦ καθαρμοῦ τῶν ψυχῶν ἡμῶν
καὶ χάριν μεγάλην καὶ πλουσίαν.
Κοντάκιον εἰς τοὺς Ὁσίους Σάββαν καὶ Ἀλέξιον τὸν Ἐρημίτην, τῶν ἐν Πέτσερσκι – Ἦχος Δ’
Πλοῦτον χάριτος καὶ θείας υἱοθεσίας ἐκτήσασθε
διὰ πλειόνων ἀγώνων καὶ ἀρετῶν,
δι’ ὧν ὁ Χριστὸς ἐνῴκησεν τὰς ψυχὰς ὑμῶν
ἐν ταῖς οὐρανίαις αὐτοῦ μοναις,
καὶ ἐχαρίσατο τὰ σεπτά ὑμῶν λείψανα
ἀφθαρσίᾳ καὶ θαυματουργίᾳ·
διὸ καὶ ἀνακράζομεν ὑμῖν·
Χαίρετε, Σάββα καὶ Ἀλέξιε,
καύχημα καὶ κόσμημα τοῦ μοναχικοῦ τάγματος.
