Όσιος Πλάτων ηγούμενος της Μονής Στουδίου, 4 Απριλίου

Πλάτων ἀρίστην εὖ μετεπλάσθη πλάσιν,

Χριστῷ πλάσαντι συγκραθεὶς πλάσιν ξένην.

Ο γνωστός για την αυστηρότητα της ζωής του και καθηγητής του ασκητισμού όσιος Πλάτων, γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 732 από γονείς ευγενείς και πλούσιους, του Στεργίου και της Ευφημίας. Στην αρχή ήταν βασιλικός Νοτάριος στ' ανάκτορα, άλλ' απαρνήθηκε την κοσμική ζωή και πήγε στον 'Όλυμπο (Μ. Ασίας), όπου έγινε μοναχός στη Μονή των Συμβόλων. Κατόπιν επανήλθε στην Κωνσταντινούπολη και παρέλαβε τους ανιψιούς του Θεόδωρο και Ιωσήφ (τον μετέπειτα μητροπολίτη Θεσσαλονίκης), καθώς και τα λοιπά μέλη της οικογενείας του και αποσύρθηκε στα μέρη της Προύσας, όπου σε ιδιόκτητο κτήμα του έκτισε τη λεγόμενη Μονή του Σακκουδίωνος, της οποίας έγινε και ηγούμενος. Λόγω όμως ασθενείας του, παρέδωσε την ηγουμενία στον ανιψιό του Θεόδωρο. Αλλά οι βαρβαρικές επιδρομές, τον ανάγκασαν μαζί με το πνευματικό του ποίμνιο να επιστρέψει στη βασιλεύουσα, όταν του δόθηκε η Μονή Στουδίου, ερημωμένη τότε, για να την κατοικήσει, της οποίας μετά την ανακαινιση έγινε ηγούμενος. Ατυχώς, από την αυστηρότητα του χαρακτήρα του, ήλθε σε σύγκρουση με τον βασιλιά Κωνσταντίνο τον ΣΤ', για τον γάμο του με τη Θεοδότη και εξορίστηκε. Κατόπιν ανακλήθηκε και πήρε ενεργό μέρος κατά της εικονομαχίας και υπέστη μαζί με τους ανιψιούς του Θεόδωρο και Ιωσήφ, συνεχείς εξορίες και κακουχίες μέχρι πού πέθανε στις 4 Απριλίου του 814.

Βιογραφία

Ο Άγιος Πλάτων γεννήθηκε το έτος 735 σε μια ευσεβή χριστιανική οικογένεια. Οι γονείς του ονομάζονταν Σέργιος και Ευφημία. Όταν ήταν μόλις δεκατριών ετών, μια θανατηφόρα επιδημία που ξέσπασε στην Κωνσταντινούπολη τούς στέρησε τη ζωή, αφήνοντάς τον ορφανό. Τη φροντίδα της ανατροφής του ανέλαβε ένας θείος του, ο οποίος κατείχε το αξίωμα του μεγάλου θησαυροφύλακα. Ο Πλάτων, παρόλο που ήταν ακόμα νέος, εκτελούσε τα καθήκοντα του αξιώματος αυτού με αξιοθαύμαστη επιμέλεια και αφοσίωση. Στη γνώση και την ευσέβεια ξεπερνούσε όλους τους συνομήλικούς του και υπερέβαινε κάθε προσδοκία των δασκάλων του.

Όταν ενηλικιώθηκε, ξεκίνησε τη δική του πορεία στη ζωή. Τα πρώτα χρόνια ασχολήθηκε με τη διαχείριση της περιουσίας που του είχαν αφήσει οι γονείς του. Ήταν λιτοδίαιτος και εργατικός, και με την εργασία του απέκτησε μεγάλη περιουσία. Ωστόσο, η καρδιά του φλεγόταν από αγάπη για τον Χριστό. Άνθρωποι με υψηλή θέση στην αυλή επιθυμούσαν να τον κάνουν γαμπρό τους, όμως εκείνος, όντας προσηλωμένος στα ουράνια, περιφρονούσε τις κοσμικές τιμές και ματαιότητες. Έπεισε τους τρεις αδελφούς του να αφιερωθούν στον Θεό και να ζήσουν σε αγαμία. Επιπλέον, απελευθέρωσε όλους τους δούλους του, πούλησε τα μεγάλα κτήματά του και προίκισε τις δύο αδελφές του, οι οποίες παντρεύτηκαν και έγιναν μητέρες αγίων. Τα υπόλοιπα χρήματα τα διένειμε στους φτωχούς. Κατόπιν, σε ηλικία είκοσι τεσσάρων ετών, αποσύρθηκε στη Μονή Συμβόλεον κοντά στον Όλυμπο.

Πήρε μαζί του έναν υπηρέτη μέχρι τη Βιθυνία, αλλά εκεί τον απέλυσε, δίνοντάς του όλα του τα ρούχα, εκτός από ένα χονδρό μαύρο ράσο. Έτσι, μόνος και ταπεινός, βάδισε μέχρι τη Μονή Συμβόλεον. Από τη στιγμή που εισήλθε στη μονή, δεν υπήρχε κανείς πιο ταπεινός, ευλαβής, ακριβής στα καθήκοντά του ή υπάκουος και ασκητικός από αυτόν. Ο άγιος ηγούμενος Θεόκτιστος, θέλοντας να του δώσει ευκαιρίες για άσκηση αρετών, συχνά τον επιτιμούσε και τον τιμωρούσε για σφάλματα που δεν είχε διαπράξει. Ο Πλάτων δεχόταν αυτή τη μεταχείριση με σιωπή, χαρά, υπομονή και ταπείνωση. Η προσευχητική του ζέση, η αγάπη για την εργασία και η καλοσύνη του τού χάρισαν την αγάπη των αδελφών. Όταν δεν προσευχόταν ή διάβαζε, έφτιαχνε ψωμί, πότιζε τα χωράφια και μετέφερε κοπριά, ενώ το κύριο έργο του ήταν η αντιγραφή λειτουργικών βιβλίων και η σύνταξη ανθολογίων από τα έργα των Αγίων Πατέρων.

Όταν ο Θεόκτιστος εκοιμήθη το 770, οι αδελφοί εξέλεξαν τον Άγιο Πλάτωνα ως ηγούμενό τους, αν και ήταν μόλις τριάντα πέντε ετών. Δεν έπινε τίποτε άλλο εκτός από νερό, και αυτό κάποιες φορές μόνο κάθε δύο ημέρες. Η διατροφή του περιλάμβανε ψωμί, όσπρια ή χόρτα χωρίς λάδι, και ποτέ δεν έτρωγε πριν από το μεσημέρι της Κυριακής. Δεν χρησιμοποιούσε ούτε έτρωγε τίποτα που δεν είχε αποκτηθεί από την εργασία των χεριών του, μέσω της οποίας συντηρούσε και πολλούς φτωχούς.

Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Κοπρώνυμου το 775, ο Άγιος Πλάτων μετέβη στην Κωνσταντινούπολη, όπου ο Πατριάρχης Παύλος επιχείρησε να τον κάνει Επίσκοπο Νικομήδειας. Μη θέλοντας να αναλάβει τέτοιο αξίωμα, ούτε να χειροτονηθεί, επέστρεψε στη Μονή Συμβόλεον. Περίπου εκείνη την εποχή, η αδελφή του Θεοκτίστη αποφάσισε να αφιερωθεί στον μοναχισμό. Έτσι, ο Άγιος ίδρυσε τη Μονή Σακκουδίωνος σε οικογενειακή γη κοντά στον Όλυμπο. Το 782, η αδελφή του τον έπεισε να αναλάβει τη διοίκηση της μονής, αφήνοντας το Συμβόλεον. Τον ακολούθησαν οι ανιψιοί του, Θεόδωρος (εορτάζει στις 11 Νοεμβρίου) και Ιωσήφ (εορτάζει στις 26 Ιανουαρίου).

Όταν ο Πατριάρχης Ταράσιος και η αυτοκράτειρα Ειρήνη συγκάλεσαν την Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια το 787, ο Πλάτων έλαβε ενεργό μέρος στις εργασίες της. Γνώστης των Αγίων Γραφών, αποκάλυψε τα σφάλματα της Εικονομαχίας και υπερασπίστηκε την τιμητική προσκύνηση των ιερών εικόνων.

Το 795, ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΣΤ΄ ανάγκασε τη σύζυγό του να γίνει μοναχή και παντρεύτηκε την συγγενή του Αγίου, Θεοδότη. Παρά την καταδίκη του γάμου από τον Πατριάρχη Ταράσιο, ο ιερέας Ιωσήφ παραβίασε την απαγόρευση και τέλεσε τον γάμο. Όταν ο Πλάτων και ο Θεόδωρος το έμαθαν, αφόρισαν τον αυτοκράτορα και ενημέρωσαν όλους τους μοναχούς. Ο εξοργισμένος αυτοκράτορας φυλάκισε τον Άγιο και εξόρισε τον Θεόδωρο στη Θεσσαλονίκη. Απελευθερώθηκαν το 797 μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα.

Οι Σαρακηνοί έκαναν επιδρομές κοντά στην Κωνσταντινούπολη, με αποτέλεσμα οι μοναχοί της Σακκουδίωνος να μεταβούν στη σχεδόν ερειπωμένη Μονή Στουδίου. Ο Θεόδωρος έγινε ηγούμενος και ο Πλάτων, ως απλός μοναχός, ζούσε σε απόλυτη προσευχή και εργασία, έχοντας το ένα πόδι αλυσοδεμένο στη γη.

Το 806, ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Α΄ επέβαλε ως Πατριάρχη τον λαϊκό Νικηφόρο. Ο Άγιος αντιτάχθηκε στην αντικανονικότητα της χειροτονίας και διώχθηκε. Παρά τις ασθένειές του, υπέμεινε την εξορία με υπομονή, ώσπου ο ευσεβής αυτοκράτορας Μιχαήλ Α΄ τον επανέφερε τιμητικά.

Ο Άγιος εκοιμήθη στις 8 Απριλίου 814, το Σάββατο του Λαζάρου, σε ηλικία 79 ετών. Ο εγκωμιαστικός του λόγος γράφτηκε από τον ανιψιό του, Θεόδωρο, βασισμένος στον εγκώμιο του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου για τον Μέγα Βασίλειο.