Μετακομιδή των ιερών λειψάνων της Αγίας Μόνικας εις Ρώμη, 9 Απριλίου
Ο τάφος της Αγίας Μόνικας, Βασιλική του Sant'Agostino, Ρώμη
Στις 9 Απριλίου 1430, ο Πάπας Μαρτίνος Ε' διέταξε να φέρουν τα λείψανα της Αγίας Μόνικας στη Ρώμη. Λέγεται ότι συνέβησαν πολλά θαύματα στο δρόμο, και η λατρεία της Αγίας Μόνικας καθιερώθηκε σίγουρα.
Η Αγία δεν αντιστεκόταν στη βίαιη ιδιοσυγκρασία και τις ηθικές παρεκτροπές του Πατρικίου. Γνώριζε ότι αυτά που είναι αδύνατα για τους ανθρώπους, είναι δυνατά από τον Θεό. Γι' αυτό ήταν πολύ διακριτική και υπομονετική. Η προσευχή της Αγίας εισακούσθηκε και ο Θεός φώτισε την καρδιά του Πατρικίου και μετά από δεκαέξι χρόνια βαπτίσθηκε Χριστιανός, για να κοιμηθεί με ειρήνη το 371 μ.Χ. Λίγα χρόνια αργότερα, την νύχτα του Πάσχα στις 25 Απριλίου του 387 μ.Χ., ο Αυγουστίνος βαπτίσθηκε από τον Άγιο Αμβρόσιο, Επίσκοπο Μεδιολάνων (βλέπε 7 Δεκεμβρίου) και η Αγία ήταν παρούσα στην βάπτιση του υιού της. Γράφει για την στάση της μητέρας του Μόνικας ο ιερός Αυγουστίνος στις «Εξομολογήσεις» του: «Η μητέρα μου έχυνε για εμένα περισσότερα δάκρυα από όσα χύνουν οι μητέρες επάνω στα νεκρά τέκνα τους. Με την θέρμη της πίστης, η οποία της χάριζε η μεγάλη της ευσέβεια, με έβλεπε ηθικώς νεκρό. Και Συ Κύριε εισάκουσες την δέησή της και δεν περιφρόνησες τα δάκρυά της, με τα οποία πότισε το έδαφος, παντού όπου προσευχόταν. Οι πόνοι της να με αναγεννήσει διά του Πνεύματος ήταν σκληρότεροι από αυτούς τους οποίου υπέφερε να με γεννήσει διά της σαρκός».
Η Αγία Μόνικα, αισθανόμενη ότι είχε αγωνισθεί για την πίστη του Χριστού, επέστρεψε στην Αφρική και κοιμήθηκε με ειρήνη, μετά από σύντομη ασθένεια, στην πόλη Όστια. Πράγματι είχε εκπληρώσει τον ιερό σκοπό της και την μαρτυρία της υπέρ του Χριστού. Ενταφιάσθηκε στην Όστια και το ιερό λείψανό της μετακομίσθηκε μετά από λίγα χρόνια στη Ρώμη, στις 9 Απριλίου.
Βιογραφία
Η Αγία Μόνικα ήταν μία Αφρικανή παλαιοχριστιανική αγία και η μητέρα του Αγίου Αυγουστίνου Ιππώνος. Τιμάται απο την Καθολική και την Ορθόδοξη Εκκλησία, αν και σε διαφορετικές ημέρες γιορτής, για τις εξαιρετικές χριστιανικές αρετές της, ιδιαίτερα για τα βάσανα που προκλήθηκαν από τη μοιχεία του συζύγου της, και για την προσευχητική της ζωή που αφιέρωσε στην αναμόρφωση του γιου της, ο οποίος έγραψε εκτενώς για αυτήν και τις ευσεβείς της πράξεις. Οι δημοφιλείς χριστιανικοί θρύλοι θυμούνται την Αγία Μόνικα να κλαίει κάθε βράδυ για τον γιο της Αυγουστίνο.
Η Μόνικα θεωρείται ότι γεννήθηκε στην Θαγάστη (σημερινή Σουκ Αχράς, Αλγερία). Πιστεύεται ότι ήταν Βέρβερη βάσει του ονόματός της. Παντρεύτηκε νέα με τον Πατρίκιο, έναν Ρωμαίο ειδωλολάτρη, ο οποίος κατείχε επίσημη θέση στην Θαγάστη. Ο Πατρίκιος είχε μια βίαιη ιδιοσυγκρασία και φαίνεται ότι είχε καταστροφικές συνήθειες. Οι ελεημοσύνες, οι πράξεις και οι συνήθειες προσευχής της Μόνικας ενοχλούσαν τον Πατρίκιο, αλλά λέγεται ότι πάντα την σεβόταν.
Η Μόνικα είχε τρία παιδιά, δύο γιους, τον Αυγουστίνο και τον Ναυίγιο, και μια κόρη, την Περπέτουα Ιππώνος. Ανίκανη να τους εξασφαλίσει το βάπτισμα, θρήνησε πολύ όταν ο Αυγουστίνος αρρώστησε. Στην αγωνία της ζήτησε από τον Πατρίκιο να επιτρέψει στον Αυγουστίνο να βαφτιστεί. Συμφώνησε και στη συνέχεια απέσυρε αυτήν τη συγκατάθεση όταν το αγόρι ανάρρωσε.
Όμως η ανακούφιση της Μόνικα κατά την ανάρρωση του Αυγουστίνου μετατράπηκε σε άγχος καθώς συνέχισε λάθος την ανανεωμένη ζωή του με το να είναι ιδιότροπος και, όπως λέει και ο ίδιος, τεμπέλης. Τελικά στάλθηκε στο σχολείο στην Μάδαυρο. Ήταν 17 ετών και σπούδαζε ρητορική στην Καρχηδόνα όταν πέθανε ο Πατρίκιος.
Ο Αυγουστίνος στην Καρχηδόνα έγινε Μανιχαϊστής. Όταν επέστρεψε στην πατρίδα του και μοιράστηκε τις απόψεις του σχετικά με τον Μανιχαϊσμό, η Μόνικα τον έδιωξε από το τραπέζι της. Ωστόσο, λέγεται ότι είχε βιώσει ένα όραμα που την έπεισε να συμφιλιωθεί μαζί του.
Τότε επισκέφτηκε έναν συγκεκριμένο (ανώνυμο) επίσκοπο που την παρηγορούσε με τα λόγια, «το παιδί αυτών των δακρύων δεν θα χαθεί ποτέ». Η Μόνικα ακολούθησε τον γιο της προς τη Ρώμη, όπου είχε πάει κρυφά. Όταν έφτασε, ο Αυγουστίνος είχε ήδη πάει στο Μιλάνο, αλλά τον ακολούθησε και πάλι. Εδώ βρήκε τον Αμβρόσιο και μέσω αυτού είδε τελικά τον Αυγουστίνο να μετατρέπεται σε χριστιανός μετά από 17 χρόνια αντίστασης.
Στο βιβλίο του Confessions (ελληνικά: Ομολογίες), ο Αυγουστίνος έγραψε μια περίεργη πρακτική της μητέρας του στην οποία «έφερε σε ορισμένα, ανεγερμένα στη μνήμη των αγίων ρητορεία, προσφορές , ψωμί, νερό και κρασί». Όταν μετακόμισε στο Μιλάνο , ο επίσκοπος Αμβρόσιος της απαγόρευσε να χρησιμοποιήσει την προσφορά του κρασιού, καθώς «μπορεί να είναι μια ευκαιρία λαιμαργίας για όσους είχαν ήδη δοθεί ποτό». Έτσι, ο Αυγουστίνος έγραψε για αυτήν:
Στη θέση ενός καλαθιού γεμάτου φρούτων της γης, είχε μάθει να φέρνει στα ρητορεία των μαρτύρων μια καρδιά γεμάτη αγνότητα και να δίνει ό, τι μπορούσε στους φτωχούς - έτσι ώστε εμείς, η κοινωνία του σώματος του Κυρίου, να γιορτάζουμε σωστά σε εκείνα τα μέρη όπου, μετά το παράδειγμα του πάθους του, οι μάρτυρες θυσιάστηκαν και στέφθηκαν. - Confessions 6.2.2
Η Μόνικα και ο γιος της πέρασαν έξι ειρηνικούς μήνες στο Ρας Κασικιάκουμ (σημερινή Κασσάγκο Μπριάνζα), μετά τους οποίους ο Αυγουστίνος βαφτίστηκε από τον Αμβρόσιο στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στο Μιλάνο. Η Μόνικα και ο Αυγουστίνος έφυγαν για την Αφρική και ξεκίνησαν το ταξίδι τους, σταματώντας στη Σιβιταβέτσια και στην Όστια. Εκεί πέθανε η Μόνικα και η θλίψη του Αυγουστίνου ενέπνευσε το βιβλίο του Confessions (ελληνικά: Ομολογίες).
Τίμηση
Η Αγία Μόνικα θάφτηκε στην Όστια και αρχικά φαίνεται να είχε σχεδόν ξεχαστεί, αν και το σώμα της μεταφέρθηκε τον 6ο αιώνα σε μια κρυφή κρύπτη στην εκκλησία της Αγίας Αύρας στην Όστια. Η Μόνικα θάφτηκε κοντά στον τάφο της Αγίας Αύρας στην Όστια. Ο τάφος της μεταφέρθηκε αργότερα στη Βασιλική του Αγίου Αυγουστίνου της Ρώμης.
Ο Ανίσιους Αυχένιους Μπάσους έγραψε τον επιτύμβιο της Μόνικας, ο οποίος επέζησε σε αρχαία χειρόγραφα. Η πραγματική πέτρα στην οποία γράφτηκε ανακαλύφθηκε ξανά το καλοκαίρι του 1945 στην εκκλησία της Αγίας Αύρας. Η πέτρα ανακαλύφθηκε αφού δύο αγόρια έσκαψαν μια τρύπα για να εγκαταστήσουν ένα στύλο ποδοσφαίρου (για να φτιάξουν το τέρμα) στην αυλή δίπλα στην Αγία Αύρα.
Μια μετάφραση από τα Λατινικά, του Ντάγκλας Μπόιν, έχει ως εξής:
Εδώ, η πιο ενάρετη μητέρα ενός νεαρού άνδρα, έβαλε τις στάχτες της, ένα δεύτερο φως για την αξία σου, τον Αυγουστίνο. Ως ιερέας, υπηρετώντας τους ουράνιους νόμους της ειρήνης, δίδαξες [ή, διδάσκεις] τους ανθρώπους που σου έχουν εμπιστευτεί τον εαυτό τους. Μια δόξα μεγαλύτερη από τον έπαινο των επιτευγμάτων σας στέφει και τους δύο - Μητέρα των Αρετών, και ακόμα πιο τυχερή λόγω του απογόνου της.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του 13ου αιώνα, η λατρεία της Αγίας Μόνικας άρχισε να εξαπλώνεται και γιορτή προς τιμήν της έγινε στις 4 Μαΐου. Το 1430, ο Πάπας Μαρτίνος Ε΄ διέταξε τα λείψανά της να μεταφερθούν στη Ρώμη. Λέγεται ότι πολλά θαύματα συνέβησαν στο δρόμο, και η λατρεία της Αγίας Μόνικας ήταν σίγουρα καθιερωμένη. Αργότερα ο αρχιεπίσκοπος της Ρουέν, Γκουιλόμ ντ'Έστουτβιλ, έχτισε μια εκκλησία στη Ρώμη προς τιμήν του Αγίου Αυγουστίνου, την Βασιλική του Αγίου Αυγουστίνου, και απέθεσε τα λείψανα της Αγίας Μόνικας σε ένα παρεκκλήσι στα αριστερά του ψηλού βωμού. Το αξίωμα της Αγίας Μόνικας, ωστόσο, δεν φαίνεται να είχε βρει την θέση του στη Ρωμαϊκή Σύνοψη Προσευχών (αγγλικά: Roman Breviary, το βιβλίο των λατινικών λειτουργικών τελετών της Καθολικής Εκκλησίας) πριν από τον 19ο αιώνα.
Το 1934, στην Ολλανδική πόλη της Ουτρέχτης, ιδρύθηκε η Τάξη του «Zusters Augustinessen van Sint-Monica», κάνοντας κοινωνική εργασία, προσφέροντας καταφύγιο σε γυναίκες με ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες ή γυναίκες που ήταν θύματα ενδοοικογενειακής βίας ή κακοποίησης. Οι καλόγριες ξεκίνησαν επίσης ορισμένα δημοτικά σχολεία. Στην ακμή της η Τάξη είχε έξι συνέδρια, στο Άμστερνταμ, την Ουτρέχτη, τον Σίταρντ, το Μάαστριχτ, το Χίλφερσουμ και το Άρνουβιλ στα περίχωρα του Παρισιού. Δεδομένου ότι το μοναστήρι του Χίλφερσουμ η Πόλη του Θεού, έκλεισε το 2014, μόνο η Ουτρέχτη παραμένει ως ξενώνας για τους ηλικιωμένους, ένα καταφύγιο σε δάσος κοντά στο Χίλφερσουμ, όπου οι νέοι εξακολουθούν να είναι ευπρόσδεκτοι για μια διαλογιστική παραμονή.
Η πόλη της Σάντα Μόνικα, Καλιφόρνια, πήρε το όνομά της από την Αγία Μόνικα. Ένας θρύλος δηλώνει ότι τον 18ο αιώνα ο πατέρας Χουάν Κρέσπι ονόμασε μια τοπική πηγή που στάζει νερό «Las Lagrimas de Santa Monica» (Τα δάκρυα της Αγίας Μόνικας) που θυμίζουν τα δάκρυα που έριξε η Αγία Μόνικα στις αρχές της ασέβειας του γιου της. Ωστόσο, όπως καταγράφει στο ημερολόγιό του, ο Κρέσπι ονόμασε τον τόπο San Gregorio (Άγιος Γρηγόριος). Αυτό που είναι σίγουρα γνωστό είναι ότι μέχρι το 1820, το όνομα Santa Monica (Αγία Μόνικα) ήταν σε χρήση και η πρώτη επίσημη αναφορά του έγινε το 1827 με τη μορφή άδειας βοσκής. Υπάρχει ένα άγαλμα της αγίας στο Πάρκο Πάλισεϊντς της Σάντα Μόνικα από τον γλύπτη Γιούτζιν Μόραχαν το οποίο ολοκληρώθηκε το 1934.
Στη λαϊκή κουλτούρα
Η Πατρίτσια ΜακΓκερρ φαντάστηκε τη ζωή της Μόνικας στο μυθιστόρημα του 1964, «Αδέρφια μου, Θυμηθείτε την Μόνικα: Μία Νουβέλα για την Μητέρα του Αυγουστίνου».
Στην ταινία του 2010, «Αυγουστίνος: Η Παρακμή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» (αγγλικά: Augustine: The Decline of the Roman Empire), η Αγία Μόνικα απεικονίζεται από την Ιταλίδα ηθοποιό Μόνικα Γκουεριτόρε.
Στο ποίημά του "Confessional", ο Φρανκ Μπιντάρτ συγκρίνει τη σχέση μεταξύ της Αγίας Μόνικας και του γιου της Αυγουστίνου με τη σχέση μεταξύ του ομιλητή του ποιήματος και της μητέρας του.
Εορτασμός
Απο την Ορθόδοξη αλλά και την Καθολική Εκκλησία τιμάται στις 4 Μαΐου εκάστου έτους.
Απο την Λατινική Εκκλησία, την Εκκλησία της Αγγλίας και την Λουθηρανική Εκκλησία-Σύνοδος του Μιζούρι εορτάζεται 27 Αυγούστου εκάστου έτους.
