ΑΓΙΟ ΠΑΣΧΑ

 

Χριστὸς κατελθὼν πρὸς πύλην ᾍδου μόνος

Λαβὼν ἀνῆλθε πολλὰ τῆς νίκης σκῦλα.

Το Πάσχα είναι μεγάλη γιορτή του Χριστιανισμού σε ανάμνηση της Ανάστασης του Ιησού Χριστού. Αρχικά αποτελούσε εβραϊκή γιορτή σε ανάμνηση της Εξόδου των Ισραηλιτών από την αιγυπτιακή δουλεία.Η ημερομηνία εορτασμού της Ανάστασης αποτέλεσε αντικείμενο διαμάχης μεταξύ πρωτοχριστιανικών εκκλησιών, ώσπου το 325 η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος καθόρισε τον κοινό παγχριστιανικό εορτασμό του Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία. Η χρήση διαφορετικών ημερολογιακών και υπολογιστικών συστημάτων για τον εντοπισμό των ημερομηνιών αυτών εντός του έτους είχε ως αποτέλεσμα τον εορτασμό του Πάσχα σε διαφορετικές ημερομηνίες από την ανατολική και τη δυτική Χριστιανοσύνη. Στην Ελλάδα ο εορτασμός του Πάσχα συνοδεύεται από πολλά λαϊκά έθιμα.

Οι γυναίκες οι οποίες παραβρέθηκαν το απόγευμα της Παρασκευής, στον ενταφιασμό του Κυρίου, δηλαδή η Μαρία η Μαγδαληνή και οι υπόλοιπες, όταν επέστρεψαν από το Γολγοθά στην πόλη, ετοίμασαν αρώματα και μύρα για να αλείψουν το σώμα του Ιησού· και την επομένη μέρα απείχαν από κάθε δραστηριότητα λόγω της αργίας του Σαββάτου. Κατά το βαθύ όρθρο, όμως, της Κυριακής, η οποία ονομάζεται από τους Ευαγγελιστές «πρώτη Σαββάτου» και «μια Σαββάτων», δηλαδή πρώτη μέρα της εβδομάδος, μετά από τριάντα έξι σχεδόν ώρες από τη νέκρωση του ζωοδότη Λυτρωτή, έρχονται με νεκρώσιμα αρώματα στον τάφο. Και ενώ σκέπτονταν τη δυσκολία της αποκυλίσεως του λίθου από την είσοδο του τάφου γίνεται σεισμός φοβερός· και Άγγελος με αστραπηφόρα όψη και χιονόφωτη στολή, αφού αποκύλισε το λίθο και κάθισε πάνω σ’ αυτόν, έκανε τους φύλακες να τρομάξουν και τους έτρεψε σε φυγή. Οι γυναίκες, στο μεταξύ, αφού μπήκαν στον τάφο και δε βρήκαν το σώμα του Ιησού, βλέπουν δυο Αγγέλους λευκοφορεμένους, με αντρική μορφή, οι οποίοι αφού τους φανέρωσαν την ανάσταση του Σωτήρα, τις στέλνουν για να αναγγείλουν στους μαθητές την χαρούμενη είδηση. Σε μικρό χρονικό διάστημα φθάνουν στον τάφο ο Πέτρος με τον Ιωάννη, αφού έμαθαν τι έγινε από τη Μαρία τη Μαγδαληνή, όπως ήδη ειπώθηκε, αλλά μπαίνοντας μέσα βρίσκουν μόνο τα σάβανα. Γι’ αυτό ανέρχονται όλοι στη πόλη με χαρά, κήρυκες της ανάστασης του Χριστού, τον οποίον και είδαν πραγματικά ζωντανό πέντε φορές κατά τη σημερινή γιορτή.

Το Χριστιανικό Πάσχα, ή κοινώς Πασχαλιά ή Λαμπρή, και ειδικότερα η Ανάσταση του Χριστού ή απλώς Ανάσταση, είναι η σπουδαιότερη γιορτή του Χριστιανισμού. Εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία.

Η εορτή της Ανάστασης του Ιησού Χριστού, λόγω της σπουδαιότητάς της, επηρεάζει το εορτολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τόσο το Πασχάλιο, που ξεκινά 70 ημέρες πριν το Πάσχα Τριώδιο (συμπεριλαμβάνοντας τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και την Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα) και λήγει 50 ημέρες μετά (περίοδος Πεντηκοσταρίου), όσο και τους λειτουργικούς κύκλους του Κυριακοδρομίου, που καθορίζονται οι ψαλλόμενοι ήχοι της Παρακλητικής και οι αναγιγνωσκόμενες αποστολικές και ευαγγελικές περικοπές κάθε εβδομάδας, καθώς και τα εωθινά αναγνώσματα όλων των Κυριακών του έτους. Οι ακολουθίες, που τελούνται τότε, έχουν αρχαιοπρέπεια (ανάγονται στους πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού, όπως η αφή του Αγίου Φωτός, οι Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες), κατάνυξη (προκαλούν συγκίνηση στους πιστούς, όπως οι κατανυκτικοί εσπερινοί, τα μεγάλα απόδειπνα και οι ακολουθίες των Παθών) και λαμπρότητα (χαρακτηρίζονται από αισιοδοξία και μεγαλοπρέπεια, όπως τα Φωταγωγικά τροπάρια και οι πανηγυρικές, αναστάσιμες θείες λειτουργίες), και περιγράφονται λεπτομερώς στο τυπικό της Εκκλησίας.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον 

Ἦχος πλ. α'

Χριστὸς ἀνέστη ἐκ νεκρῶν, θανάτῳ θάνατον πατήσας, καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι, ζωὴν χαρισάμενος.

Κοντάκιον

Ἦχος πλ. δ'

Εἰ καὶ ἐν τάφῳ κατῆλθες ἀθάνατε, ἀλλὰ τοῦ Ἅδου καθεῖλες τὴν δύναμιν· καὶ ἀνέστης ὡς νικητής, Χριστὲ ὁ Θεός, γυναιξὶ Μυροφόροις φθεγξάμενος, Χαίρετε, καὶ τοῖς σοῖς Ἀποστόλοις εἰρήνην δωρούμενος ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.

Ὁ Οἶκος

Τὸν πρὸ ἡλίου Ἥλιον, δύναντα ποτὲ ἐν τάφῳ, προέφθασαν πρὸς ὄρθρον, ἐκζητοῦσαι ὡς ἡμέραν, Μυροφόροι κόραι, καὶ πρὸς ἀλλήλας ἐβόων· Ὦ φίλαι, δεῦτε τοῖς ἀρώμασιν ὑπαλείψωμεν, Σῶμα ζωηφόρον καὶ τεθαμμένον· σάρκα ἀνιστῶσαν τὸν παραπεσόντα Ἀδὰμ κείμενον ἐν τῷ μνήματι· ἄγωμεν, σπεύσωμεν, ὥσπερ οἱ Μάγοι, καὶ προσκυνήσωμεν, καὶ προσκομίσωμεν τὰ μύρα ὡς δῶρα, τῷ μὴ ἐν σπαργάνοις, ἀλλ᾿ ἐν σινδόνι ἐνειλημένῳ· καὶ κλαύσωμεν, καὶ κράξωμεν· Ὦ Δέσποτα ἐξεγέρθητι, ὁ τοῖς πεσοῦσι παρέχων ἀνάστασιν.

Αυτή την χαρμόσυνο Ανάσταση γιορτάζοντας σήμερα ασπαζόμαστε μεταξύ μας τον εν Χριστώ ασπασμό, δείχνοντας με τον τρόπο αυτό τη διακοπή της πρώτης έχθρας ανάμεσα σ’ εμάς και το Θεό και τη διαλλαγή του Θεού προς εμάς για άλλη μια φορά, διαλλαγή που έγινε φανερή με το πάθος του Σωτήρος. Και η εορτή ονομάζεται Πάσχα, έχοντας έτσι το ίδιο όνομα με το Πάσχα των Εβραίων, το οποίο, στη γλώσσα τους σημαίνει διάβαση• διότι ο παθών και αναστάς Ιησούς μας διεβίβασε από την κατάρα του Αδάμ και τη δουλεία του διαβόλου στην ελευθερία και μακαριότητα. Και αυτή η μέρα της εβδομάδος, κατά την οποία έγινε η Ανάσταση του Χριστού, η οποία είναι η πρώτη από τις υπόλοιπες μέρες, επειδή, αφιερώθηκε στην τιμή του Κυρίου ονομάστηκε από το όνομα Του Κυριακή, και σ’ αυτή μετατέθηκε από τους Αποστόλους η αργία και η ανάπαυση της εορτής του Σαββάτου του παλαιού νόμου.

Ανάσταση Προσευχή

Κυριακή Άγιο Πάσχα (Ημέρα Ανάστασης.)

Χριστός Ανέστη εκ νεκρών,

θανάτω θάνατον πατήσας

και τοις εν τοις μνήμασιν,

ζωήν χαρισάμενος

Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι,

προσκυνήσομεν Άγιον, Κύριον,

Ιησούν

τον μόνον αναμάρτητον.

Τον Σταυρόν Σου Χριστέ προσκυνούμεν

και την Αγίαν σου Ανάστασιν

υμνούμεν και δοξάζωμεν

Συ γαρ ει ο Θεός ημών,

εκτός Σου άλλον ουκ οίδαμεν,

το όνομά Σου ονομάζομεν.

Δεύτε, πάντες οι πιστοί, προσκυνήσωμεν

την του Χριστού Αγίαν Ανάστασιν.

Ιδού γαρ ήλθε δια του Σταυρού

χαρά εν όλω τω κόσμω.

Δια παντός ευλογούντες τον Κύριον,

υμνούμεν την Ανάστασιν Αυτού.

Σταυρόν γαρ υπομείνας δι' ημάς,

θανάτω, θάνατον ώλεσεν.