Η θριαμβευτική είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα

Η θριαμβευτική είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα είναι ένα επεισόδιο που περιγράφεται και στα τέσσερα κανονικά Ευαγγέλια, και αφορά την άφιξή Του στην Ιερουσαλήμ λίγες ημέρες πριν από τη Σταύρωσή Του. Το γεγονός αυτό γιορτάζεται κάθε χρόνο από τους Χριστιανούς την Κυριακή των Βαΐων.

Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, ο Ιησούς έφτασε στην Ιερουσαλήμ για να γιορτάσει το Πάσχα, εισερχόμενος στην πόλη καβάλα σε ένα γαϊδουράκι. Τον υποδέχτηκε πλήθος κόσμου που Τον επευφημούσε κουνώντας βάγια και στρώνοντας τα ρούχα τους στο δρόμο προς τιμή Του. Αυτό το επεισόδιο σηματοδοτεί την έναρξη των γεγονότων του Πάθους του Χριστού, τα οποία καταλήγουν στη Σταύρωση και την Ανάσταση.

Το γεγονός περιγράφεται στα:

Ματθαίος 21:1–11

Μάρκος 11:1–11

Λουκάς 19:28–44

Ιωάννης 12:12–19

Περιλήψεις των Ευαγγελικών Διηγήσεων

Η αποστολή των μαθητών

Ματθαίος 21:1–5

Ο Ιησούς και οι μαθητές Του πλησιάζουν στη Βηθφαγή από την Ιεριχώ. Ο Ιησούς ζητά από δύο μαθητές να φέρουν μια γαϊδουρίτσα και το πουλάρι της, λέγοντας: «Ο Κύριος τα χρειάζεται». Ο ευαγγελιστής λέει ότι έτσι εκπληρώθηκε προφητεία.

Μάρκος 11:1–3

Ο Ιησούς και οι μαθητές Του πάνε στη Βηθφαγή και τη Βηθανία. Ζητά να φέρουν ένα πουλάρι και να πουν ότι «ο Κύριος το χρειάζεται και θα το επιστρέψει σύντομα».

Λουκάς 19:28–31

Παρόμοια με τον Μάρκο, με την προσθήκη ότι οι μαθητές λένε στους ιδιοκτήτες του ζώου ότι «ο Κύριος το χρειάζεται».

Ιωάννης 12:12–13

Δεν περιγράφεται η αποστολή για το γαϊδουράκι. Το πλήθος από την Ιερουσαλήμ βγαίνει να υποδεχτεί τον Ιησού κρατώντας βάγια και φωνάζοντας: «Ωσαννά! Ευλογημένος αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου! Ευλογημένος ο βασιλιάς του Ισραήλ!»

Η εύρεση του γαϊδουριού

Ματθαίος 21:6–7

Οι δύο μαθητές φέρνουν το γαϊδουράκι και το πουλάρι. Δεν υπάρχει αντίδραση από ιδιοκτήτες ή περαστικούς. Ο Ιησούς κάθεται και στα δύο (σύμφωνα με τη διατύπωση του κειμένου).

Μάρκος 11:4–7

Οι μαθητές εξηγούν σε περαστικούς γιατί παίρνουν το ζώο. Ο Ιησούς κάθεται στο πουλάρι.

Λουκάς 19:32–35

Οι ιδιοκτήτες ρωτούν «Γιατί το παίρνετε;» και οι μαθητές απαντούν «Ο Κύριος το χρειάζεται».

Ιωάννης 12:14–15

Ο Ιησούς βρίσκει ένα γαϊδουράκι και κάθεται πάνω του. Ο ευαγγελιστής σχολιάζει ότι εκπληρώνεται προφητεία.

Η είσοδος και οι αντιδράσεις

Ματθαίος 21:8–11

Ο λαός στρώνει ρούχα και κλαδιά στον δρόμο και φωνάζει: «Ωσαννά στον Υιό του Δαβίδ! Ευλογημένος αυτός που έρχεται στο όνομα του Κυρίου!». Η Ιερουσαλήμ αναστατώνεται και ρωτά: «Ποιος είναι αυτός;» Το πλήθος απαντά: «Ο Ιησούς, ο προφήτης από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας».

Μάρκος 11:8–11

Παρόμοια σκηνή με ρούχα και κλαδιά. Ο λαός φωνάζει: «Ευλογημένη η ερχόμενη βασιλεία του πατέρα μας Δαβίδ!». Ο Ιησούς μπαίνει στον Ναό, τον παρατηρεί και φεύγει για τη Βηθανία επειδή είχε βραδιάσει.

Λουκάς 19:36–44

Οι μαθητές στρώνουν ρούχα και δοξολογούν τον Θεό: «Ευλογημένος ο βασιλιάς που έρχεται στο όνομα του Κυρίου!». Οι Φαρισαίοι λένε να τους επιπλήξει, κι ο Ιησούς απαντά: «Αν σωπάσουν αυτοί, θα φωνάξουν οι πέτρες». Ο Ιησούς κλαίει για την Ιερουσαλήμ και προφητεύει την καταστροφή της.

Ιωάννης 12:16–19

Οι μαθητές δεν καταλαβαίνουν τότε γιατί Τον υποδέχονται έτσι. Μετά τη Σταύρωση συνειδητοποιούν ότι ήταν εκπλήρωση προφητείας. Όσοι είχαν δει την ανάσταση του Λαζάρου είχαν διαδώσει το γεγονός. Οι Φαρισαίοι λένε: «Δεν καταφέρνουμε τίποτα. Όλος ο κόσμος τον ακολουθεί!»

Ιστορικό πλαίσιο

Όλοι οι Εβραίοι άντρες είχαν την υποχρέωση να ανεβαίνουν στην Ιερουσαλήμ για τις τρεις μεγάλες προσκυνηματικές γιορτές. Το Σάββατο πριν από το Πάσχα ονομάζεται Μεγάλο Σάββατο στον Ιουδαϊσμό και είναι η μέρα κατά την οποία κάθε οικογένεια ή κοινότητα ξεχωρίζει ένα αρνί του Πάσχα.

Το Πάσχα γιορτάζει την απελευθέρωση του Ισραήλ από τη δουλεία στην Αίγυπτο. Ήδη από την πρώιμη μεταεξοριστική περίοδο, σύμφωνα με τον Robin Routledge, η γιορτή του Πάσχα είχε εξελιχθεί σε «γιορτή προσκυνήματος με επίκεντρο τον Ναό της Ιερουσαλήμ».

Ερμηνεία από τη σύγχρονη έρευνα

Υπάρχει γενική συμφωνία μεταξύ των μελετητών ότι ο Ιησούς πράγματι εισήλθε στην Ιερουσαλήμ και ότι τον υποδέχτηκαν υποστηρικτές Του με ενθουσιασμό. Ωστόσο, σύμφωνα με τον αγνωστικιστή μελετητή Bart D. Ehrman, υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να θεωρηθεί απίθανο ότι η είσοδος έγινε με τόσο θριαμβευτικό και ένδοξο τρόπο, όπως την περιγράφουν τα κανονικά Ευαγγέλια. Κάποια στοιχεία μπορεί να επινοήθηκαν για θεολογικούς σκοπούς.

Και τα τέσσερα κανονικά Ευαγγέλια περιλαμβάνουν περιγραφή της θριαμβευτικής εισόδου. Κατά τον Ehrman, αυτό το γεγονός ικανοποιεί το κριτήριο της πολλαπλής μαρτυρίας, γεγονός που βοηθά στην ιστορική ανασύνθεση της ζωής του Ιησού. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν αντιφάσεις μεταξύ των Ευαγγελίων, με κάθε αφήγηση να δίνει μια διαφορετική εκδοχή για το πώς ακριβώς συνέβη η είσοδος.

Το πλήθος και η γεωγραφία

Τα Συνοπτικά Ευαγγέλια

Σύμφωνα με τις αφηγήσεις που προηγούνται στα Συνοπτικά Ευαγγέλια (Ματθαίος 20:29· Μάρκος 10:46· Λουκάς 18:35–36), ένα συνεχώς αυξανόμενο πλήθος ανθρώπων ακολουθούσε τον Ιησού και τους Δώδεκα Μαθητές Του, καθώς έφευγαν από την Ιεριχώ, όπου ο Ιησούς θεράπευσε έναν ή δύο τυφλούς, οι οποίοι επίσης ενώθηκαν με το πλήθος.

Από εκεί ξεκίνησαν την πορεία τους προς την Ιερουσαλήμ, περνώντας από τη Βηθφαγή και τη Βηθανία, στον Όρος των Ελαιών. Ο R. Osborne (2010, σ. 747) σημειώνει ότι η Ιεριχώ ήταν παραδοσιακό σημείο περάσματος των προσκυνητών προς την Ιερουσαλήμ, οπότε η παρουσία πλήθους στην ίδια πορεία θεωρείται "φυσική". Όμως, τα Ευαγγέλια (π.χ. Ματθαίος 20:29) επισημαίνουν ότι πολλοί ακολουθούσαν συγκεκριμένα τον Ιησού, «αναμφίβολα εξαιτίας της φήμης του στη Γαλιλαία».

Αφού ο Ιησούς ανέβηκε σε ένα ή περισσότερα γαϊδουράκια, οι άνθρωποι που Τον συνόδευαν άρχισαν να φωνάζουν «Ωσαννά!» και να επαναλαμβάνουν φράσεις σχετικές με προφητείες, σύμφωνα με τον Λουκά (19:37), όταν περνούσαν από το Όρος των Ελαιών.

Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο

Το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, σε αντίθεση με τα Συνοπτικά, δεν αναφέρει καθόλου την Ιεριχώ, αλλά παρουσιάζει τον Ιησού και τους Δώδεκα να φεύγουν προς την Εφραίμ στην έρημο, ώστε να παραμείνουν μακριά από το βλέμμα των ιερέων, μετά την αναστάτωση που προκάλεσε η Ανάσταση του Λαζάρου (Ιωάννης 11:46–57).

Έξι ημέρες πριν από το Πάσχα, ο Ιησούς και οι μαθητές Του φεύγουν από την Εφραίμ για να επισκεφθούν τον Λάζαρο, τη Μαρία και τη Μάρθα στη Βηθανία (Ιωάννης 12:1–3), όπου συγκεντρώθηκε πολύ πλήθος όταν έμαθαν ότι εκεί βρίσκονταν ο Ιησούς και ο Λάζαρος (12:9). Ωστόσο, τα εδάφια 12:12–13 φαίνεται να δείχνουν ότι ο κόσμος επέστρεψε σπίτια του την ίδια ημέρα, μετά από αυτή τη σύντομη επίσκεψη στη Βηθανία.

Την επόμενη ημέρα, «το πολύ πλήθος» —προφανώς οι ίδιοι άνθρωποι— βγαίνει από την Ιερουσαλήμ για να συναντήσει τον Ιησού και τους μαθητές Του, και αυτοί είναι που φωνάζουν «Ωσαννά!» και ότι εκπληρώθηκε προφητεία (αντί των ανθρώπων που ακολουθούσαν τον Ιησού από την Ιεριχώ, όπως στα Συνοπτικά), σύμφωνα με το Ιωάννης 12:12–15.

Το εδάφιο 12:16 αναφέρει ότι οι μαθητές δεν καταλαβαίνουν γιατί οι κάτοικοι της Ιερουσαλήμ φωνάζουν αυτά τα λόγια, ενώ στα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου και ιδίως του Λουκά, οι μαθητές φαίνεται να συμμετέχουν στις ιαχές, δείχνοντας ότι γνωρίζουν τη σημασία τους.

Το εδάφιο 12:18 επαναλαμβάνει ότι «το πλήθος βγήκε να Τον υποδεχτεί» (και όχι ότι ήδη Τον ακολουθούσε), και συνδέει το γεγονός με την Ανάσταση του Λαζάρου, την οποία τα άλλα Ευαγγέλια δεν αναφέρουν.

Επιστημονική ανάλυση για το πλήθος

Ο αριθμός των ανθρώπων που παραβρέθηκαν στο γεγονός είναι θέμα διαφωνίας μεταξύ ιστορικών: Οι Marcus Borg, Tan Kim Huat, Brent Kinman και Paula Fredriksen υποστηρίζουν ότι ο Ιησούς έγινε δεκτός από ένα πλήθος οπαδών και συμπαθούντων, ενώ ο E. P. Sanders πιστεύει ότι μόνο μια μικρή ομάδα μαθητών Τον υποδέχτηκε με τις ιαχές «Ωσαννά».

Ο Osborne (2010, σσ. 755–756) υποστηρίζει ότι το πλήθος που συνόδευε τον Ιησού προς την Ιερουσαλήμ (π.χ. στο Ματθαίος 21:8–9) αποτελούνταν από δύο ομάδες: προσκυνητές που Τον ακολουθούσαν από τη Γαλιλαία, και προσκυνητές που βγήκαν από την Ιερουσαλήμ όταν έμαθαν ότι ερχόταν, όπως στο Ιωάννης 12:12.

Τα γαϊδουράκια

Στα Συνοπτικά Ευαγγέλια, ο Ιησούς στέλνει δύο μαθητές στο κοντινό χωριό Βηθφαγή για να φέρουν ένα γαϊδουράκι, και αν ερωτηθούν, να πουν ότι το χρειάζεται ο Κύριος.

Οι μελετητές Marcus Borg και John Dominic Crossan θεωρούν ότι πρόκειται για προγραμματισμένη "αντιπαρέλαση", σε αντίθεση με εκείνη του Ρωμαίου έπαρχου, ο οποίος θα είχε φτάσει με τα στρατεύματά του από την Καισάρεια του Μαρμαριτικού για να επιβλέπει την τάξη κατά τη διάρκεια του Πάσχα.

Ο καθηγητής John Bergsma λέει ότι αυτό το επεισόδιο θεωρείται συχνά ως "επανάληψη" της ενθρόνισης του Σολομώντα (1 Βασιλέων 1), όταν, σύμφωνα με εντολή του Δαβίδ, χρίεται βασιλιάς στην πηγή Γιχών και μπαίνει στην πόλη πάνω στο γαϊδούρι του πατέρα του με επευφημίες του λαού.

Ο Ιησούς κατόπιν καβαλάει το γαϊδουράκι και εισέρχεται στην Ιερουσαλήμ, και τα τρία Συνοπτικά Ευαγγέλια αναφέρουν ότι οι μαθητές πρώτα έστρωσαν τα ιμάτιά τους πάνω στο ζώο. Ο Ματθαίος (21:7) λέει ότι τα ιμάτια στρώθηκαν και στο γαϊδούρι και στο πουλάρι. Ο προτεστάντης θεολόγος Heinrich Meyer προτείνει ότι «έστρωσαν τα ενδύματά τους και στα δύο ζώα, επειδή δεν ήξεραν ποιο θα καβαλήσει ο Ιησούς».

Ο Ματθαίος είναι ο μόνος από τα Συνοπτικά που αναφέρει δύο ζώα. Σύμφωνα με τη Νέα Αμερικανική Βίβλο, αυτό αντικατοπτρίζει την κατανόηση του Ματθαίου για το απόσπασμα από τον Ζαχαρία 9:9, και δεν λαμβάνει υπόψη το κοινό εβραϊκό λογοτεχνικό σχήμα της ποιητικής παράλληλης επανάληψης, δηλαδή να επαναλαμβάνεται η ίδια εικόνα με διαφορετικές λέξεις.

Ο Bart D. Ehrman συμφωνεί ότι ο Ματθαίος παρερμήνευσε το Ζαχαρίας 9:9, το οποίο λέει: «[Ο βασιλιάς σου έρχεται] καθισμένος σε γαϊδούρι, σε πουλάρι, γέννημα γαϊδούρας». Αυτή η επανάληψη είναι ποιητικό σχήμα, που περιγράφει το ίδιο ζώο με δύο διαφορετικούς τρόπους, αλλά ο Ματθαίος νόμισε ότι πρόκειται για δύο διαφορετικά ζώα που ο Ιησούς καβάλησε ταυτόχρονα, για να εκπληρωθεί κυριολεκτικά η προφητεία.

Το κατά Ιωάννην (12:14–15) αναφέρεται στο ίδιο απόσπασμα από τον Ζαχαρία 9:9, αλλά κάνει λόγο μόνο για ένα γαϊδουράκι.

Αντιρρήσεις και ερμηνείες

Ο Stephen Carlson δεν πιστεύει ότι ο Ματθαίος έκανε λάθος όταν είπε ότι ο Ιησούς κάθισε πάνω σε δύο ζώα, δηλαδή σε μια γαϊδούρα και το πουλάρι της. Κατά τη γνώμη του, ο Ματθαίος θεώρησε την παρουσία της μητέρας ως αναγκαία για την προφητεία του Ζαχαρία, όπου ονομάζεται «υιός θηλέων όνων» (δηλαδή γέννημα γαϊδουρίνας). Επίσης, ισχυρίζεται ότι η χρήση πληθυντικού ρήματος/αντωνυμίας («επ’ αυτών») λειτουργεί ως σύνεκδοχη, όπου το ζευγάρι των ζώων θεωρείται ενιαίο σύνολο. Έτσι, ο Ιησούς κάθεται στο πουλάρι, με τη μητέρα δίπλα του, για να εκπληρωθεί η προφητεία.

Ο Ehrman, τέλος, θεωρεί ότι η θριαμβευτική είσοδος δεν πληροί το κριτήριο της διαφοροποίησης, αφού η εικόνα του βασιλιά που μπαίνει στην Ιερουσαλήμ πάνω σε γαϊδούρι μπορεί να κατασκευάστηκε από χριστιανούς για να εκπληρωθεί η Παλαιοδιαθηκική προφητεία. Το γεγονός ότι ο Ματθαίος έκανε την προφητεία κυριολεκτική με δύο ζώα, ενισχύει το θεολογικό κίνητρο και αμφισβητεί την ιστορικότητα του επεισοδίου.

Ο Maurice Casey διαφωνεί και υποστηρίζει ότι η ομοιότητα με τον Ζαχαρία δεν αρκεί για να αποκλειστεί η ιστορικότητα του γεγονότος, και παρατηρεί ότι μόνο ο Ματθαίος αναφέρει πουλάρι (προφανώς για να εκπληρώσει κυριολεκτικά την προφητεία), ενώ ο Μάρκος και ο Λουκάς κάνουν απλή αναφορά σε ένα γαϊδουράκι.

Η κραυγή του πλήθους
Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, το πλήθος φωνάζει διάφορες δηλώσεις που σχετίζονται με προφητείες, οι οποίες διαφέρουν ελαφρώς σε κάθε αφήγηση. Η λέξη ωσαννά (που αναφέρεται σε όλα τα Ευαγγέλια εκτός από του Λουκά) προέρχεται από τα εβραϊκά hosia-na, που σημαίνει «σώσε μας», «σώσε, σε παρακαλούμε» ή «σώσε τώρα». Η κραυγή στην οποία συμφωνούν και τα τέσσερα Ευαγγέλια είναι: «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου!» (αν και ο Λουκάς αντικαθιστά το «ο ερχόμενος» με «ο βασιλεύς»), η οποία αποτελεί παράθεση του Ψαλμού 118:25–26. Ο ίδιος ψαλμός επαναλαμβάνεται και στα Ματθαίος 23:39 και Λουκάς 13:35. Ο Ψαλμός 118 είναι μέρος του εορταστικού Χαλλέλ που έψαλλε η χορωδία του Ναού κάθε πρωί κατά τη διάρκεια της Εορτής της Σκηνοπηγίας, επομένως κάθε Ιουδαίος θα αναγνώριζε τη φράση αυτή.

Στα Ευαγγέλια του Ματθαίου και του Μάρκου, το πλήθος αναγνωρίζει τον Ιησού ως τον μελλοντικό βασιλιά, απόγονο του Δαβίδ, υπονοώντας μια κληρονομική διεκδίκηση του θρόνου του Ισραήλ. Ο θεολόγος Edward Schillebeeckx (1974) επισημαίνει πως έτσι οι δύο ευαγγελιστές τονίζουν το δικαίωμα του Ιησού στον θρόνο. Αντίθετα, στα Ευαγγέλια του Λουκά και του Ιωάννη, ο Ιησούς αναγνωρίζεται απευθείας ως βασιλιάς του Ισραήλ, χωρίς αναφορά στον Δαβίδ. Ο Huffman (2012) σημειώνει ότι ο Λουκάς παρουσιάζει τη βασιλεία του Ιησού ως πνευματική, επιδιώκοντας «ειρήνη στον ουρανό», και όχι ως πολιτική απειλή για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Η στρώση ιματίων και κλάδων
Τα Ευαγγέλια περιγράφουν πώς ο Ιησούς εισήλθε στην Ιερουσαλήμ, ενώ το πλήθος έστρωνε τα ιμάτιά του μπροστά του (εκτός από τον Ιωάννη), και επίσης μικρά κλαδιά από δέντρα. Ο Huffman (2012) αναφέρει ότι ο Λουκάς δεν αναφέρεται καθόλου σε κλαδιά (ούτε για να τα επιβεβαιώσει ούτε για να τα αρνηθεί), ενώ μόνο ο Ιωάννης (12:13) διευκρινίζει ότι πρόκειται για κλαδιά φοινίκων.

Flevit super illam
Στον Λουκά 19:41, καθώς ο Ιησούς πλησιάζει στην Ιερουσαλήμ, την αντικρίζει και κλαίει για αυτήν (γεγονός γνωστό ως Flevit super illam στα λατινικά), προφητεύοντας τα δεινά που θα έρθουν στην πόλη.

Οι αντιδράσεις
Κατά την είσοδό του στην πόλη, ο Ματθαίος αναφέρει ότι ολόκληρη η Ιερουσαλήμ «σείστηκε». Οι κάτοικοι ρωτούσαν: «Ποιος είναι αυτός;» και «τα πλήθη» απαντούσαν: «Αυτός είναι ο Ιησούς, ο προφήτης από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας».

Στο Jesus and Judaism (1985), ο E. P. Sanders αναρωτιέται: «Αν η είσοδος ήταν όπως περιγράφεται, γιατί άργησαν τόσο οι Ρωμαίοι να εκτελέσουν τον Ιησού;» Αν ο Ιησούς χαιρετίστηκε ως (μελλοντικός) βασιλιάς του Ισραήλ, όπως φαίνεται στα Ευαγγέλια, αυτό θα θεωρούνταν επανάσταση και θα έπρεπε να είχε τιμωρηθεί αμέσως. Ο Sanders θεωρεί πιθανό το γεγονός να ήταν πιο ταπεινό, ώστε να αποφευχθεί η επέμβαση των Ρωμαίων. Ακολουθώντας τον Sanders, ο Bart D. Ehrman υποστηρίζει ότι η είσοδος δεν πληροί το κριτήριο της συγκειμενικής αξιοπιστίας: αν πράγματι ο Ιησούς εισήλθε στην πόλη με τόσο θόρυβο και υποστήριξη από τον λαό, είναι δύσκολο να κατανοηθεί γιατί οι αρχές δεν τον συνέλαβαν αμέσως.

Άλλοι μελετητές είναι λιγότερο σκεπτικιστές: η Adela Yarbro Collins σημειώνει ότι η είσοδος του Ιησού δεν ήταν ούτε αναταραχή ούτε οργανωμένη διαδήλωση, αλλά μια αυθόρμητη πράξη μέσα σε χιλιάδες προσκυνητές. Ο Maurice Casey υποστηρίζει ότι η απουσία ρωμαϊκής αντίδρασης οφειλόταν στο ότι η είσοδος του Ποντίου Πιλάτου στην Ιερουσαλήμ εκείνη την ημέρα ήταν πολύ πιο εντυπωσιακή και απέσπασε την προσοχή.

Άλλοι επισημαίνουν πως θα ήταν επικίνδυνο για τους Ρωμαίους να επέμβουν στην πόλη κατά το Πάσχα για να συλλάβουν έναν μόνο άνδρα, καθώς υπήρχαν δεκάδες ή εκατοντάδες χιλιάδες Εβραίοι προσκυνητές σε εθνικιστικό και θρησκευτικό ενθουσιασμό. Ο Ιώσηπος αναφέρει ότι τα προσκυνητικά πανηγύρια συχνά γεννούσαν ελπίδες απελευθέρωσης και είχαν δυναμική εξέγερσης. Ο Ιησούς ήταν δημοφιλής και ενέπνεε εσχατολογικές ελπίδες· μια άκαιρη επίθεση θα μπορούσε να προκαλέσει μαζική εξέγερση και χιλιάδες θανάτους, όπως είχε συμβεί επί Ηρώδη Αρχέλαου το 4 π.Χ.

Ο Brent Kinman υποστηρίζει ότι οι Ρωμαίοι μπορεί να μην παρατήρησαν καν την είσοδο του Ιησού: αυτή έλαβε χώρα στο Όρος των Ελαιών, εκτός πόλεως, ενώ οι Ρωμαίοι στρατιώτες βρίσκονταν στο Φρούριο της Αντωνίας, περίπου 300 μέτρα μακριά – δύσκολα θα έβλεπαν ή θα κατανοούσαν τι συνέβαινε στο πλήθος.

Κατά τον Maurice Casey, και οι Ιουδαϊκές αρχές δεν προχώρησαν αμέσως σε σύλληψη του Ιησού από φόβο αναταραχής – όπως πράγματι καταγράφουν τα Ευαγγέλια. Ωστόσο, η πράξη δεν έμεινε χωρίς συνέπειες: λίγες ημέρες μετά, ο Ιησούς συνελήφθη από τις Ιουδαϊκές αρχές και μεταξύ των κατηγοριών εναντίον του ήταν πως αυτοπροβλήθηκε ως «Βασιλιάς των Ιουδαίων» και υποκίνησε εξέγερση.

Η Paula Fredriksen επισημαίνει: «Η είσοδος και η εκτέλεση ταιριάζουν απόλυτα μεταξύ τους: ο Ιησούς παρελαύνει στην πόλη πριν από το Πάσχα σαν βασιλιάς (Μάρκος 11:7–10)· και εκτελείται από τον Πιλάτο σαν να ήταν πράγματι ένας τέτοιος (Μάρκος 15:2–26)».

Θρησκευτική σημασία

Βασιλιάς της ειρήνης

Η Βηθανία βρισκόταν ανατολικά της Ιερουσαλήμ, στο Όρος των Ελαιών. Ο Ζαχαρίας 14:4 αναφέρει ότι ο Μεσσίας θα έλθει στην Ιερουσαλήμ από το Όρος των Ελαιών:

Το Κατά Ματθαίον 21:1–11 παραπέμπει σε απόσπασμα από το βιβλίο του Ζαχαρία και αναφέρει: «Ἐγένετο δὲ τοῦτο πᾶν, ἵνα πληρωθῇ τὸ ῥηθὲν διὰ τοῦ προφήτου λέγοντος· Εἴπατε τῇ θυγατρὶ Σιων· Ἰδοὺ ὁ βασιλεὺς σου ἔρχεταί σοι πραΰς καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὄνον καὶ ἐπὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου».

Αν και ο Ιησούς είχε επισκεφθεί την Ιερουσαλήμ αρκετές φορές για να γιορτάσει τις τρεις προσκυνηματικές εορτές, η τελευταία του είσοδος είχε ιδιαίτερη σημασία. Εισερχόταν επίσημα ως ταπεινός Βασιλιάς της ειρήνης. Παραδοσιακά, η είσοδος στην πόλη με γαϊδουράκι συμβολίζει την άφιξη με ειρήνη, σε αντίθεση με έναν πολεμικό βασιλιά που θα έφτανε έφιππος σε άλογο.

Ο Βρετανός θεολόγος William Neil (20ός αιώνας) έγραψε: «Ο Κύριός μας υποδύεται το πρώτο του μεσσιανικό σύμβολο εισερχόμενος στην Ιερουσαλήμ πάνω στην πλάτη ενός γαϊδουριού. Αυτό, όπως το είχε περιγράψει ο Ζαχαρίας, ήταν ο τρόπος με τον οποίο ο Μεσσίας, όταν θα ερχόταν, θα εισερχόταν στη Σιών· όχι ως κατακτητής πάνω σε πολεμικό άλογο, αλλά ως πρίγκιπας της ειρήνης πάνω σε ένα ταπεινό ζώο φορτίου».

Ο N. T. Wright δήλωσε: «Μέσα στη δική του εποχή και κουλτούρα, ο Ιησούς, ιππεύοντας σε ένα γαϊδουράκι πάνω από το Όρος των Ελαιών, διασχίζοντας τον Χείμαρρο των Κέδρων και ανεβαίνοντας στο Όρος του Ναού, εξέφραζε πιο δυναμικά απ’ ό,τι θα μπορούσαν να το κάνουν τα λόγια, μια βασιλική διεκδίκηση. Η αναφορά στον Ζαχαρία είναι προφανής. … Η λεγόμενη “θριαμβευτική είσοδος” ήταν, έτσι, σαφώς μεσσιανική.»

Η Χρυσή Πύλη βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του ανατολικού τοίχους του Όρους του Ναού. Στην εβραϊκή παράδοση, η πύλη ονομάζεται «Πύλη του Ελέους» (Sha'ar HaRakhamim) και θεωρείται το σημείο από το οποίο θα εισέλθει ο Μεσσίας κατά τις έσχατες ημέρες. Σύμφωνα με την εβραϊκή παράδοση, η Σεχινά (שכינה) – η Θεία Παρουσία – εμφανιζόταν μέσω της ανατολικής Πύλης και θα εμφανιστεί ξανά όταν έρθει ο Χρισμένος (ο Μεσσίας) (Ιεζεκιήλ 44:1–3). Πιστεύεται πως από αυτή την πύλη εισήλθε ο Χριστός στην Ιερουσαλήμ την Κυριακή των Βαΐων, υποδηλώνοντας έτσι τη μεσσιανική του ταυτότητα.

Θυσιαστικό αρνί

Η Καινή Διαθήκη αναφέρει ότι ο Ιησούς ταξίδεψε μέσω της Βηθφαγή. Συνήθως, το πασχαλινό αρνί προερχόταν από τη Βηθφαγή και οδηγούνταν στο Όρος του Ναού.

Παραλληλισμοί με την Παλαιά Διαθήκη

Ο Frederic Farrar επισημαίνει ότι το πουλάρι «πάνω στο οποίο κανείς δεν είχε καθίσει ποτέ» (Λουκάς 19:30) είναι «κατάλληλο για ιερή χρήση», παραπέμποντας στους Αριθμούς 19:2 (μια κόκκινη δάμαλη χωρίς ψεγάδι, χωρίς ελάττωμα, στην οποία δεν έχει τεθεί ζυγός), στο Δευτερονόμιο 21:3 και στον Α' Σαμουήλ 6:7.

Η προφητεία στην οποία αναφέρεται ο Ματθαίος παραπέμπει στον Ζαχαρία 9:9: «Χαίρε σφόδρα, θύγατερ Σιών· αλάλαζε, θύγατερ Ιερουσαλήμ· ἰδοὺ, ὁ βασιλεὺς σου ἔρχεται πρὸς σέ· δίκαιος καὶ σωτήρ, αὐτός ταπεινὸς, καὶ ἐπιβεβηκὼς ἐπὶ ὄνον καὶ ἐπὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου.»

Κατά την ανακήρυξη του Ιηού ως βασιλιά του Ισραήλ (Β' Βασιλέων 9:11-13), «ἔλαβεν ἕκαστος τὸ ἱμάτιον αὐτοῦ καὶ ἔθηκαν αὐτὸ ὑπ’ αὐτὸν ἐπὶ τὰ σκαλοπάτια καὶ ἐσάλπισαν ἐν σάλπιγγι καὶ εἶπαν· Ἐβασίλευσεν Ἰηοὺ».

Η θριαμβευτική είσοδος και η χρήση των βαΐων θυμίζουν τον εορτασμό της απελευθέρωσης των Ιουδαίων στο Α’ Μακκαβαίων 13:51: «Καὶ εἰσῆλθον … μετὰ εὐχαριστίας καὶ βαΐων καὶ κινυρῶν καὶ κυμβάλων καὶ νάβλων καὶ ὕμνων καὶ ᾠδῶν.»

Χριστιανοί συγγραφείς

Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος σχολίασε ότι ο Ιησούς «πολλάκις εἰσῆλθεν εἰς Ἱερουσαλήμ, οὐδέποτε ὅμως τοσοῦτον ἐμφανῶς ὡς νῦν». Ο Γάλλος επίσκοπος Jacques-Bénigne Bossuet (17ος αιώνας) χαρακτήρισε αυτό το επεισόδιο ως την «ταπεινή εἴσοδον … εἰς Ἱερουσαλήμ».