Άγιος Donnan και οι συν αυτώ Μάρτυρες, 17 Απριλίου
Ο Άγιος Δοννάν (Donnan) ήταν μοναχός και μαρτύρησε μαζί με την συνοδεία του το 618 μ.Χ. στο νησάκι Eigg της Σκωτίας.
Ο Άγιος Δοννάν του Έγκα, στις Σκωτικές Νήσους, θεωρείται ότι καταγόταν αρχικά από την Ιρλανδία. Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, προσπάθησε να εισαγάγει τον Χριστιανισμό στους Πίκτους της βορειοδυτικής Σκωτίας. Οι ειδωλολάτρες Κέλτες αποδέχονταν τους ιεραποστόλους, ακόμη και όταν δεν αποδέχονταν τη θρησκεία τους, κάτι που αποδεικνύεται από την παρουσία παγανιστικών και χριστιανικών συμβόλων δίπλα-δίπλα στις μεγάλες πέτρες των Πίκτων. Ο Άγιος Δοννάν κατατάσσεται ανάμεσα στους σημαντικότερους Κέλτες αγίους.
Ο Δοννάν και οι συνασκητές του υπέστησαν ένα από τα φρικτότερα μαρτύρια στο νησί Έγκα. Αυτός και πενήντα δύο από τους ακολούθους του σφαγιάστηκαν μέσα στην τράπεζα του μοναστηριού. Οι μοναδικές άλλες περιπτώσεις μαρτυρίου που καταγράφονται εκείνη την εποχή είναι αυτές του Αγίου Κωνσταντίνου. Δυστυχώς, η μεσαιωνική βιογραφία του Αγίου Δοννάν έχει χαθεί και οι λίγες πληροφορίες που έχουμε προέρχονται από σχόλια σε παλαιά μαρτυρολόγια. Ήταν σύγχρονος του Αγίου Κολούμπα και πιστεύεται επίσης ότι ήταν Ιρλανδός, ο οποίος πέρασε στη Γκάλογουεϊ κατά τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσής του.
Η ιστορία του μαρτυρίου του ήταν ευρέως γνωστή στη μεσαιωνική Σκωτία και ακόμη και σήμερα τιμάται η μνήμη του. Γνωρίζουμε ότι ταξίδεψε στη Λόνα για να συναντήσει τον Άγιο Κολούμπα και του ζήτησε να γίνει ο πνευματικός του. Ο Δοννάν τελικά ίδρυσε τη μοναστική του κοινότητα στο μικρό νησί Έγκα, όπου κατασκευάστηκαν μοναστικά κτίρια. Μέχρι τη στιγμή της σφαγής, η κοινότητα είχε εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό. Καταγράφεται ότι πενήντα μοναχοί μαρτύρησαν μαζί του. Ο θρύλος λέει ότι ο Άγιος Δοννάν τελούσε τη Θεία Λειτουργία όταν οι εισβολείς έφτασαν. Τους παρακάλεσε να περιμένουν έως ότου τελειώσει η λειτουργία και εκείνοι συμφώνησαν. Οδήγησαν τους μοναχούς στην τράπεζα για να μην μολύνουν τον χώρο της λατρείας με το αίμα τους. Εκεί αποκεφαλίστηκε ο Άγιος Δοννάν μαζί με τους πενήντα δύο μοναχούς του και στη συνέχεια πυρπολήθηκε το κτίριο. Η ημερομηνία της σφαγής ήταν η 17η Απριλίου του 617.
Συμπέρασμα
Ο Άγιος Δοννάν είναι άγιος της εποχής του Μεσαίωνα και τιμάται ιδιαίτερα ως Κέλτης άγιος. Καταγόταν από την Ιρλανδία και πέρασε στη Σκωτία, όπου ίδρυσε μοναστήρι στο νησί Έγκα. Ήταν σύγχρονος του Αγίου Κολούμπα και συνέβαλε σημαντικά στη διάδοση της πίστης κατά τα πρώτα χρόνια της Εκκλησίας. Το μοναστήρι του δέχθηκε επίθεση και ο ίδιος, μαζί με πενήντα δύο μοναχούς, αποκεφαλίστηκαν, ενώ το μοναστήρι πυρπολήθηκε. Είναι ο προστάτης άγιος του νησιού Έγκα και η μνήμη του τιμάται στις 17 Απριλίου.
Το Μαρτυρολόγιο του Ντόνεγκαλ, που συντάχθηκε από τον Μιχαήλ O'Clery τον 17ο αιώνα, καταγράφει τον τρόπο του θανάτου του:
«Ο Δοννάν, του Έγκα, Ηγούμενος. Έγκα [Eigg] είναι το όνομα του νησιού στο οποίο βρισκόταν μετά τον ερχομό του από την Έριν [Ιρλανδία]. Και κάποια στιγμή, ληστές της θάλασσας ήρθαν στο νησί ενώ αυτός τελούσε τη Θεία Λειτουργία. Τους παρακάλεσε να μην τον σκοτώσουν πριν ολοκληρώσει τη λειτουργία, και εκείνοι του έδωσαν αυτή την αναβολή· και στη συνέχεια τον αποκεφάλισαν μαζί με πενήντα δύο από τους μοναχούς του. Όλα τα ονόματά τους βρίσκονται σε ένα παλιό βιβλίο από τα παλαιά βιβλία της Έριν, το έτος 616 μ.Χ.»
Μια άλλη παράδοση αναφέρει ότι μια ειδωλολατρική Πικτική βασίλισσα τον έκαψε μαζί με άλλους 150 ανθρώπους. Πιστεύεται ότι είναι θαμμένος στο Κιλντόναν, στο νησί Άραν. Η εορτή του Αγίου Δοννάν είναι στις 17 Απριλίου.
Η ιρλανδολατινική εκδοχή στο Book of Leinster αναφέρει:
«Έγκα είναι το όνομα μιας πηγής στο Άλντασαϊν. Εκεί μαρτύρησαν ο Δοννάν και η κοινότητά του. Και συνέβη με τον εξής τρόπο: Μια πλούσια γυναίκα κατοικούσε εκεί πριν από τον ερχομό του Δοννάν και τα κοπάδια της έβοσκαν στην περιοχή. Λόγω του μίσους που έτρεφε προς τον Δοννάν και την κοινότητά του, έπεισε μια ομάδα ληστών να τον σκοτώσουν. Όταν οι ληστές έφτασαν στο Έγκα, τους βρήκαν να ψάλλουν τους ψαλμούς τους στο παρεκκλήσι και δεν μπορούσαν να τους σκοτώσουν εκεί. Τότε ο Δοννάν είπε στην κοινότητά του: “Ας πάμε στο τραπεζαρία, ώστε αυτοί οι άνδρες να μπορέσουν να μας σκοτώσουν εκεί, όπου επιτελούμε τις βιοτικές μας ανάγκες· διότι όσο παραμένουμε εκεί όπου προσφέραμε ό,τι είχαμε στον Θεό, δεν μπορούμε να πεθάνουμε, αλλά εκεί όπου υπηρετήσαμε το σώμα, εκεί μπορούμε να πληρώσουμε το τίμημα του σώματος.” Έτσι λοιπόν, σκοτώθηκαν στην τραπεζαρία τους, παραμονή του Πάσχα. Πενήντα τέσσερις ακόμη πέθαναν μαζί με τον Δοννάν.»
