Άγιος Νικόλαος ο Α' ο Μυστικός Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης, 16 Μαΐου
O Nικόλαος εκλιπών σκιάν βίου,
Προς άσκιον μετήλθε φωτός χωρίον.
Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε το 852 και η καταγογή του ήταν από την Κάτω Ιταλία. Έλαβε το αξίωμα του συγκλητικού και έκανε μυστικοσύμβουλος του (εξ απορρήτων) Λέοντα του ΣΤ' του Σοφού. Όμως ο Νικόλαος, από αγάπη προς τον μοναχικό βίο, έγινε μοναχός στη μονή των Γαλακρηνών και αργότερα, για τις πολλές αρετές και τη μόρφωσή του, εξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινούπολης και χειροτονήθηκε την Κυριακή της Ορθοδοξίας του 895 μ.Χ., διαδεχόμενος τον αποθανόντα Πατριάρχη Αντώνιο Β' τον Καυλέα. Η πρώτη πατριαρχεία του Νικολάου του Α', που επονομάσθηκε και Μυστικός, είχε διάρκεια μέχρι το 906. Η αιτία της πτώσης του, δείχνει την ευσεβή και αληθινά επισκοπική θέληση του. Ο βασιλιάς Λέων ο Σοφός, είχε κάνει, παρά την απαγόρευση του Πατριάρχη, τέταρτο γάμο μετά της Ζωής της Καρβονοψίνας. Ο Νικόλαος όχι μόνο δεν αναγνώρισε το γάμο του βασιλιά, αλλά καθήρεσε τον ιερέα Θωμά που τέλεσε το γάμο και αφόρισε τον βασιλιά. Ο Λέων για να εκδικηθεί τον Νικόλαο, κατάφερε και τον έριξε από τον πατριαρχικό θρόνο, και διάδοχο του όρισε τον Ευθύμιο τον Α'. Δημιουργήθηκε όμως, μέγας σάλος στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Και το 911, ο αδελφός του Λέοντα, Αλέξανδρος, κατέβασε από το θρόνο τον Ευθύμιο και ανέβασε πάλι τον Νικόλαο. Το 913, μαζί με άλλους τέσσερις, ανέλαβε επίτροπος του ανήλικου βασιλιά Κωνσταντίνου Ζ'. Επί της πατριαρχείας του, εμποδίστηκε οριστικά ο τέταρτος γάμος διά του λεγομένου «Τόμου της Ενώσεως» και έγινε η πρώτη διάταξη του Μηνολογίου των αγίων της Ανατολικής Εκκλησίας από τον Συμεών τον μεταφραστή. Πέθανε τον Μάιο του 925 και ενταφιάσθηκε στη μονή των Γαλακρηνών.
