Άγιοι Ανδρόνικος και Ιουνία οι Απόστολοι, 17 Μαΐου

Eις τον Aνδρόνικον.

Ἔθνη διδάξας Ἀνδρόνικος μυρία,

Πρὸς Χριστὸν ἦλθεν, ὃς καλεῖ πρὸς φῶς ἔθνη.

Eις την Iουνίαν.

Ἰουνία τέθνηκε μηνὶ Μαΐῳ,

Ὃς πρῶτός ἐστιν εἰσιὼν Ἰουνίου.

Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ θάν' Ἰουνίη Ἀνδρόνικός τε.

Οι άγιοι Απόστολοι Ανδρόνικος και Ιουνία συγκαταλέγονται ανάμεσα στους εβδομήκοντα Αποστόλους του Κυρίου μας, τους οποίους εορτάζουμε στις 4 Ιανουαρίου. Συνεργάσθηκαν με τον Απόστολο Παύλο, για τους οποίους γράφει στην προς Ρωμαίους επιστολή του: «Ασπάσασθε Ανδρόνικον και Ιουνίαν τους συγγενείς μου και συναιχμαλώτους μου, οίτινες είσιν επίσημοι εν τοις αποστόλοις, οι και προ εμού γεγόνασιν εν Χριστώ»(Προς Ρωμαίους, ιστ' 7). Δηλαδή, χαιρετήστε τον Ανδρόνικο και την Ιουνία, τους συμπατριώτες μου, που καταδιώχθηκαν και φυλακίσθηκαν μαζί μου και είναι διακεκριμένοι μεταξύ εκείνων που ασκούν την αποστολή του κηρύγματος, και οι όποιοι μάλιστα προσήλθαν στο Χριστό πρωτύτερα από μένα.

Ο Άγιος Απόστολος Παύλος έγραψε στην προς Ρωμαίους 16:7: «Χαιρετίσατε τον Ανδρόνικο και την Ιουνία, τους συγγενείς μου και τους συναιχμαλώτους μου, οι οποίοι είναι διακεκριμένοι ανάμεσα στους αποστόλους, και ήταν και πριν από μένα εν Χριστώ.» Σύμφωνα με αυτό το εδάφιο, ο Ανδρόνικος και η Ιουνία ήταν συγγενείς (ή συγχωριανοί, συμπατριώτες) του Παύλου και κάποτε συναιχμάλωτοι του, ιδιαίτερα γνωστοί ανάμεσα στους αποστόλους, και είχαν γίνει ακόλουθοι του Ιησού Χριστού πριν από τη μεταστροφή του Παύλου στη Δαμασκό. Γενικά θεωρείται ότι η Ιουνία ήταν η σύζυγός του, αλλά θα μπορούσαν επίσης να ήταν αδελφός και αδελφή, ή πατέρας και κόρη, ή η Ιουνία ήταν βοηθός του όπως αναφέρει η παράδοση, ή να μην είχαν στενή συγγένεια μεταξύ τους, εκτός από το ότι ήταν συγγενείς με τον Παύλο. Εφόσον αναφέρονται από τον Παύλο στις επιστολές του, κατατάσσονται στους Εβδομήντα Αποστόλους.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει γι’ αυτό το εδάφιο (Ερμηνεία 31 στην προς Ρωμαίους):

«Αυτό μοιάζει επίσης με εγκώμιο. Και ό,τι ακολουθεί είναι ακόμα περισσότερο. Και τι είδους; ‘Και οι συναιχμάλωτοί μου.’ Διότι αυτή είναι η μεγαλύτερη τιμή, η ευγενής διακήρυξη. Και πού ήταν φυλακισμένος ο Παύλος ώστε να τους ονομάζει ‘συναιχμαλώτους μου;’ Φυλακισμένος δεν ήταν πραγματικά, αλλά υπέφερε δεινότερα από τους φυλακισμένους, επειδή ήταν ξένος και στην πατρίδα και στην οικογένειά του, και πάλευε με την πείνα και με συνεχή θάνατο και με χιλιάδες άλλες δοκιμασίες. Διότι ο μόνος κίνδυνος του φυλακισμένου είναι ότι απομακρύνεται από τους δικούς του και πολλές φορές γίνεται δούλος αντί για ελεύθερος. Εδώ όμως μπορούμε να αναφέρουμε πειρασμούς πυκνούς σαν νιφάδες χιονιού, που υπέστη αυτός ο ευλογημένος, κουβαλώντας και πηγαίνοντας από τόπο σε τόπο, ραβδιζόμενος, δεσμευόμενος, λιθοβολούμενος, ναυαγών, με αμέτρητους να του στήνουν ενέδρες. Και οι αιχμάλωτοι συνήθως δεν έχουν άλλον εχθρό αφού πιαχτούν, αλλά ακόμα και φροντίδα από αυτούς που τους έπιασαν. Όμως αυτός ήταν συνεχώς ανάμεσα σε εχθρούς, και έβλεπε δόρατα από παντού, και ακονισμένα σπαθιά, και στρατεύματα, και μάχες. Εφόσον λοιπόν πιθανόν μοιράστηκαν μαζί του πολλούς κινδύνους, τους ονομάζει συναιχμαλώτους. Όπως σε άλλο σημείο και ο ‘Αριστάρχος, ο συναιχμάλωτός μου’ (Κολ. 4:10). Και άλλη επαίνους επίσης.»

«‘Διακεκριμένοι ανάμεσα στους αποστόλους.’ Και όντως το να είσαι απόστολος είναι μεγάλο πράγμα. Αλλά να είσαι από τους διακεκριμένους μεταξύ αυτών, φαντάσου τι εγκώμιο είναι αυτό! Ήταν διακεκριμένοι λόγω των έργων και των επιτευγμάτων τους. Ω! Πόσο μεγάλη είναι η αγάπη αυτής της γυναίκας, ώστε να θεωρείται άξια να την ονομάζουν απόστολο!»

«Αλλά ούτε εδώ σταματά, αλλά προσθέτει άλλο ένα εγκώμιο και λέει, ‘που ήταν και πριν από μένα εν Χριστώ.’ Γιατί και αυτό είναι πολύ μεγάλος έπαινος, ότι προηγήθηκαν άλλων. Αλλά να τραβήξω την προσοχή σας στην αγία ψυχή, πόσο απαλλαγμένη είναι από ματαιοδοξία. Διότι μετά από τέτοια δόξα παρόμοια, βάζει άλλους μπροστά του, και δεν κρύβει το ότι ήρθε μετά από αυτούς, ούτε ντρέπεται να το ομολογήσει. Και γιατί να εκπλαγείτε που δεν ντρέπεται, όταν δεν φοβάται να παρουσιάζει μπροστά στους ανθρώπους την προηγούμενη ζωή του, αποκαλώντας τον εαυτό του ‘βλάσφημο και διώκτη’ (1 Τιμ. 1:13). Εφόσον λοιπόν δεν μπορούσε να τους θέσει πρώτους γι’ αυτό, βλέπει τον εαυτό του πως ήρθε μετά, και έτσι βρήκε τρόπο να τους επαινέσει λέγοντας, ‘που ήταν εν Χριστώ πριν από μένα.’»

Σύμφωνα με το Συναξάρι, αυτοί οι Άγιοι Απόστολοι περιόδευσαν σε όλο τον κόσμο σαν να είχαν φτερά, και έκοψαν τη ρίζα της πλάνης της ειδωλολατρίας. Ο Ανδρόνικος χειροτονήθηκε επίσκοπος Πάνονιας, αλλά δεν έμενε σε ένα μέρος. Η Ιουνία ήταν βοηθός του στην αποστολή του, έχοντας αποκόψει πλήρως τον εαυτό της από τα κοσμικά και ακολουθώντας τον Χριστό. Και οι δύο μετέστρεψαν πολλούς άπιστους στη γνώση του αληθινού Θεού. Καθώς κατέστρεψαν πολλά ειδωλολατρικά ιερά, παντού όπου πήγαν έχτισαν χριστιανικές εκκλησίες. Πολλούς που ήταν δαιμονισμένοι τους απελευθέρωσαν, και ανίατες ασθένειες θεραπεύτηκαν από αυτούς. Πιστεύεται ότι μαρτύρησαν. Τον έβδομο αιώνα τα ιερά λείψανα τους ανακαλύφθηκαν από τον Ευγένιο Κωνσταντινουπόλεως (22 Φεβρουαρίου). Ο Άγιος Ανδρόνικος τιμάται επίσης στις 30 Ιουλίου.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα)

Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.

Δυὰς φωτοειδής, ἱερῶν Ἀποστόλων, καὶ κήρυκες Χριστοῦ, ἀνεδείχθητε κόσμω, τοὶς πάσι κατασπείραντες, τὸ τῆς χάριτος κήρυγμα, ὅθεν σήμερον, ἠμᾶς πιστῶς εὐφημοῦμεν, ὢ Ἀνδρόνικε, καὶ Ἰουνία θεόφρον, Χριστὸν μεγαλύνοντες.

Έτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’.

Ἀπόστολοι Ἅγιοι, πρεσβεύσατε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ , ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.