Επίσκεψη του Πρόξενου Σερρών στον Χιλμή Πασά και ο διάλογος για την Μακεδονία, απο την έκθεση του Έλληνα Πρόξενου, 18 Μαΐου 1907

Στις 18 Μαΐου 1907 ο Έλληνας Πρόξενος Σακτούρης ανέφερε σε έκθεσή του ότι :

Κατά την πρόσφατη κάθοδό μου στη Θεσσαλονίκη, επισκέφτηκα τον Χιλμή Πασά, όπως κάνω πάντα κάθε φορά που για υπηρεσιακούς λόγους πηγαίνω στη Θεσσαλονίκη.
Η Αυτή Εξοχότητα ήταν, όπως πάντα, φιλική και καλοπροαίρετη. Η συζήτησή μας κράτησε πολύ και στράφηκε σε διάφορα επίκαιρα ζητήματα.

«Είναι λυπηρό», μου είπε συνοπτικά ο Χιλμής Πασάς, «ότι οι παρεκτροπές της ελληνικής δράσης και η λανθασμένη πολιτική των Ελλήνων τους έχουν αποξενώσει από τις συμπάθειες της Ευρώπης, και οι πονηροί Βούλγαροι κατάφεραν, με τη χαλάρωση της πρόσφατης δράσης τους, να παρουσιαστούν ως θύματα, ενώ τους Έλληνες να τους εμφανίσουν ως τους μόνο υπεύθυνους και δημιουργούς της ταραχώδους κατάστασης. Είναι λυπηρό αλλά και άτυχο το ότι η ελληνική κυβέρνηση χρησιμοποιεί τους αξιωματικούς ως αρχηγούς συμμοριών και εκτίθεται με τέτοιο τρόπο...»

Απάντησα στον Χιλμή Πασά ότι, όσο αφορά την παρεξήγηση, αν πρόκειται για ειλικρινή πλάνη στην αντίληψη της Ευρώπης, το πράγμα είναι λυπηρό αλλά όχι αθεράπευτο, γιατί και στο παρελθόν οι Βούλγαροι είχαν εξαπατήσει την Ευρώπη σχετικά με την πλειονότητα τους στη Μακεδονία, όμως τότε αυτή η πλάνη λύθηκε, και έτσι πιστεύουμε πως και η σημερινή απάτη θα αποκαλυφθεί, χάρη στην πάντα φιλόδικη, αμερόληπτη και ειλικρινή πολιτική της Αυτής της Εξοχότητας.

Όσον αφορά το ζήτημα των αξιωματικών, είπα στην Αυτή Εξοχότητα ότι, παρόλο που η Βουλγαρία στέλνει πολύ περισσότερους αξιωματικούς, η ελληνική κυβέρνηση κατανοεί την αστοχία της κατάστασης κάθε φορά που, λόγω άγνοιας, συμβαίνει κάτι τέτοιο. Όπως συμβαίνει σε όλα τα κοινοβουλευτικά κράτη, έτσι και στην Ελλάδα η κυβέρνηση πολλές φορές είναι αδύναμη να καταστείλει ένα εθνικό κίνημα, όπως σήμερα το Μακεδονικό στην Ελλάδα.

Σε τέτοιο βαθμό, η κυβέρνηση, όταν λαμβάνει γνώση εγκαίρως, εμποδίζει την έξοδο των αξιωματικών. Πρόσφατα, μάλιστα, μερικοί αξιωματικοί που αποθαρρύνθηκαν επειδή εμποδίστηκαν να πάνε στη Μακεδονία και φοβούμενοι την τιμωρία, έφυγαν και εγκαταστάθηκαν στην Αίγυπτο και το Χαρτούμ.

Σε αυτά παρατήρησε ο Χιλμής Πασάς ότι, «αν τέτοιοι αξιωματικοί παραπέμπονταν και δικάζονταν με τους στρατιωτικούς νόμους, το πρόβλημα θα σταματούσε».

Επιπλέον, συνέχισε ο Χιλμής Πασάς, τελευταία η Ευρώπη παραπονιέται για τον ελληνικό κλήρο και τους δασκάλους σας, οι οποίοι πλέον εργάζονται ξεκάθαρα ως πράκτορες της ελληνικής προπαγάνδας και γι’ αυτό έχουν γίνει το σημείο στο οποίο εστιάζουν οι επιθέσεις των ξένων.»

Αυτούσιο το κείμενο:

"Κατὰ τὴν πρὸ ὀλίγων ἡμερῶν εἰς Θεσσαλονίκην κάθοδόν μου ἐπεσκέφθην τὸν Χιλμῆ Πασᾶν, ὡς πράττω πάντοτε, ὁσάκις διὰ λόγους ὑπηρεσίας μεταβαίνω εἰς Θεσσαλονίκην. 

Ἡ ᾿Α. Εξοχότης ὑπῆρξεν, ὡς πάντοτε, φιλόφρων. Ἡ συνομιλία διήρ-κεσεν ἐπὶ μακρὸν καὶ περιεστράφη εἰς διάφορα ἐπίκαιρα ζητήματα. «Εἶναι λυπηρόν, μοὶ εἶπεν ἐν περιλήψει ὁ Χιλμῆς πασσᾶς, ὅτι αἱ παρεκτροπαὶ τῆς Ἑλληνικῆς δράσεως καὶ ἡ ἄστοχος πολιτικὴ τῶν Ἑλλήνων ἀπεξένωσαν αὐ-τοὺς τῶν συμπαθειῶν τῆς Εὐρώπης καὶ οἱ πανοῦργοι Βούλγαροι κατώρθω-σαν διὰ τῆς τελευταίας χαλαρώσεως τῆς ἐργασίας των νὰ παραστήσωσιν ἑαυτοὺς μὲν ὡς θύματα, τοὺς δὲ Ἕλληνας ὡς τοὺς μόνους δημιουργοὺς καὶ παραιτίους τῆς ἐκρύθμου καταστάσεως. Εἶναι λυπηρὸν ἀλλὰ καὶ ἄτυχὲς ὅτι ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνησις χρησιμοποιεῖ τοὺς ἀξιωματικοὺς ὡς ἀρχηγοὺς συμ-μοριῶν καὶ ἐκτίθεται κατὰ τοιοῦτον τρόπον». "Απήντησα τῷ Χιλμῇ Πασσᾷ ὅτι ὅσον ἀφορᾶ εἰς τὴν πεπλανημένην, ἂν πρόκειται περὶ εἰλικρινοῦς πλά-νης, ἀντίληψιν τῆς Εὐρώπης, τὸ πρᾶγμα εἶναι λυπηρόν, ἀλλ᾿ ὄχι καὶ ἀνεπα-νόρθωτον, διότι καὶ ἄλλοτε οἱ Βούλγαροι ἠπάτων τὴν Εὐρώπην περὶ τῆς πλειονότητος αὐτῶν ἐν Μακεδονία, ἀλλ᾿ ὅμως ἡ πλάνη ἐκείνη διελύθη, οὕτω δὲ νομίζομεν ὅτι καὶ ἡ νῦν ἀπάτη θ᾽ ἀποδειχθῇ τῇ συνδρομῇ τῆς ἀείποτε φι· λοδικαίας ἀμερολήπτου καὶ εἰλικρινοῦς πολιτείας τῆς Α. Εξοχότητος. Ὅσον ἀφορᾶ εἰς τὸ ζήτημα τῶν ἀξιωματικῶν, εἶπον τῇ Α. Εξοχότητι, ὅτι, καίτοι ἡ Βουλγαρία ἀποστέλλει πλείονας ἀσυγκρίτως ἀξιωματικούς, ἐν τούτοις ἡ Ἑλληνικὴ Κυβέρνησις κατανοεῖ τὸ ἄτοπον τοῦ πράγματος, ὅσάκις ἐν ἀγνοίᾳ της λαμβάνει χώραν τοιοῦτον τι. ᾿Αλλὰ ὅπως εἰς ὅλα τὰ κοινοβουλευτικά Κράτη, οὕτω καὶ ἐν Ἑλλάδι ἡ Κυβέρνησις εἶναι πολλάκις ἀνίσχυρος νὰ και καταστείλῃ κίνημα Εθνικόν, ὡς κατέστη σήμερον τὸ Μακεδονικὸν ἐν Ἑλ-λάδι. Ἐν τοσούτῳ ἡ Κυβέρνησις λαμβάνουσα ἐγκαίρως γνῶσιν παρακωλύει τὴν ἔξοδον ἀξιωματικῶν. 

Εσχάτως μάλιστα προσέθηκα, παρητημένοι τινὲς ἀξιωματικοὶ ἐμπο-δισθέντες νὰ ἔλθωσιν εἰς Μακεδονίαν καὶ φοβούμενοι τὴν τιμωρίαν ἀπῆλ-θον καὶ ἐγκατεστάθησαν εἰς Αἴγυπτον καὶ Χαρτούμ. Εἰς ταῦτα παρετήρη-σεν ὁ Χιλμῆ Πασσᾶς ὅτι, «ἂν οἱ τοιοῦτοι ἀξιωματικοί παρεπέμποντο καὶ ἐδικάζοντο κατὰ τοὺς στρατιωτικοὺς νόμους τὸ ἄτοπον θὰ ἔπαυε». Ἐκτὸς τούτου, ἐξηκολούθησεν ὁ Χιλμῆ Πασᾶς, ἡ Εὐρώπη παραπονεῖται τελευταίως κατὰ τοῦ ἑλληνικοῦ κλήρου καὶ τῶν διδασκάλων σας, οἱ ὁποῖοι ἐργάζονται πλέον ἀναφανδὸν ὡς πράκτορες τῆς ἑλληνικῆς προπαγάνδας καὶ ἕνεκα του του καθίστανται τὸ σημεῖον τῆς βολῆς τῶν ξένων...»". 

Από το βιβλίο