Άγιος Βικέντιος του Λερίνου, 24 Μαΐου
Ο Άγιος Βικέντιος γεννήθηκε στην Τουλούζη της Γαλατίας. Ήταν αδελφός του Αγίου Λούπου, Επισκόπου Τρουά, ο οποίος υπήρξε σύντροφος του Αγίου Γερμανού της Ωξέρρης. Ο Βικέντιος υπηρέτησε αρχικά ως στρατιώτης και διηγείται ότι, έπειτα από χρόνια ταραγμένης και πολυτάραχης στρατιωτικής ζωής, άρχισε να σκέφτεται σοβαρά τους κινδύνους που τον περιέβαλλαν και τη ματαιότητα των επιδιώξεών του. Ποθούσε να βρει καταφύγιο στο λιμάνι της θρησκείας, το οποίο αποκαλούσε «το ασφαλέστερο καταφύγιο μακριά από τον κόσμο». Η απόφασή του είχε ως σκοπό να αγωνιστεί με ζήλο για να αποβάλει τα ταραχώδη πάθη της ψυχής του, την υπερηφάνεια και τη ματαιοδοξία, και να προσφέρει στον Θεό τη δεκτή θυσία ενός ταπεινού και χριστιανικού φρονήματος. Θέλοντας να απαλλαγεί από τους πειρασμούς του κόσμου, επέλεξε να αποσυρθεί σε ένα μικρό, απομακρυσμένο νησί — τη νήσο Σαιντ-Ονορά, όπου βρισκόταν η περίφημη Μονή του Λερίνου. Εκεί εκάρη μοναχός και κατόπιν χειροτονήθηκε ιερέας.
Ο Άγιος Βικέντιος θεωρούσε πως η αληθινή πίστη είναι εξίσου αναγκαία για τη σωτηρία όσο και η αρετή, και ότι η πίστη αποτελεί το θεμέλιο της χριστιανικής αρετής. Θλιβόταν δε βαθύτατα που έβλεπε την Εκκλησία της εποχής του να ταλανίζεται από πλήθος αιρέσεων, οι οποίες αντλούσαν το δηλητήριό τους από τα ίδια τα φάρμακα — δηλαδή τις Άγιες Γραφές — και εξαπλώνονταν παντού με δόλια μέσα. Για να προφυλάξει τους πιστούς από τις πλάνες και να διαφωτίσει όσους είχαν ήδη παρασυρθεί, συνέγραψε με σαφήνεια, ευγλωττία και ισχυρή λογική το έργο του Commonitorium κατά των αιρέσεων, το οποίο ολοκλήρωσε το έτος 434, τρία χρόνια μετά την καταδίκη των Νεστοριανών στην Τρίτη Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου.
Αν και επικεντρωνόταν κυρίως στις αιρέσεις της εποχής του — τους Νεστοριανούς και τους Απολλιναριστές —, τα επιχειρήματά του στηρίζονταν σε καθολικές και διαχρονικές αρχές που δύνανται να καταρρίψουν κάθε αίρεση μέχρι το τέλος των αιώνων. Στο έργο του εμφανίζεται με το ψευδώνυμο «Περεγρίνος», εκφράζοντας την έννοια του προσκυνητή και του ξένου ως προς τον κόσμο, και χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως «ελάχιστο των δούλων του Θεού, και μικρότερο και των ελαχίστων των αγίων, ανάξιο να φέρει το άγιο όνομα του χριστιανού».
Ο Άγιος Βικέντιος, χωρίς να αναφέρει ρητώς το όνομα του Αγίου Αυγουστίνου, επιτίθεται στην περί Χάριτος και Προορισμού διδασκαλία του, την οποία θεωρεί αίρεση. Καταδικάζει ειδικά τη διδασκαλία περί μιας «μεγάλης, ξεχωριστής και απολύτως προσωπικής Χάριτος του Θεού, η οποία δίδεται στους προορισμένους προς σωτηρία, άνευ οιασδήποτε προσπάθειας ή αιτήσεως εκ μέρους τους».
Ο Άγιος εκοιμήθη εν ειρήνη περί το έτος 445. Τα λείψανά του φυλάσσονται στη Μονή του Λερίνου.
Στο έργο του προτείνει τρεις βασικές αρχές ερμηνείας της Αγίας Γραφής:
Καθολικότητα: να έχει γίνει αποδεκτή απ’ όλη την Εκκλησία·
Αρχαιότητα: να έχει διατυπωθεί και επιβεβαιωθεί από τις Οικουμενικές Συνόδους·
Συναίνεση: να υπάρχει συμφωνία των Πατέρων και Επισκόπων της Εκκλησίας.
Η περίφημη αρχή του είναι: «quod ubique, quod semper, quod ab omnibus» — «ό,τι έχει πιστευθεί παντού, πάντοτε και από όλους»· αυτή αποτελεί το κριτήριο της Ορθοδοξίας.
Η μαρτυρία του είναι διαχρονική, καθώς ο ίδιος γράφει:
«Η Εκκλησία του Χριστού, φύλακας ζηλότυπος και συνετός των δογμάτων, δεν μεταβάλλει τίποτα από ό,τι έχει παραλάβει. Δεν αφαιρεί, ούτε προσθέτει· ούτε αφαιρεί τα αναγκαία ούτε προσκολλά τα περιττά· δεν εγκαταλείπει τα δικά της, ούτε οικειοποιείται τα αλλότρια· αλλά όλη της η φροντίδα είναι να μεταχειρίζεται την παράδοση με πίστη και σοφία.»
Λειτουργικά κείμενα
Ἀπολυτίκιον Ἦχος Δ'
Με σοφία ἐφανέρωσας ἐναργῶς τοῖς Ὀρθοδόξοις
τὴν πίστιν, τὴν ἀεὶ καὶ πανταχοῦ
παρὰ πάντων τιμηθεῖσαν ὡς μόνην ἀληθῆ·
καὶ ἐδήλωσας τὴν αἵρεσιν
ὡς καινοτομίαν, ἀστήρικτον,
ὥσπερ ἀνεμοζάλιν ἐν καταιγίδι.
Ἐνίκηταί σου τῇ πρεσβείᾳ,
ὦ Βικέντιε, τὴν Ἐκκλησίαν σκεπάζει·
ἱκέτευε ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος Β'
Τιμὴν προσάγομεν σοι,
ὦ Ἅγιε Βικέντιε τοῦ Λερίνου·
σὺ τὸ μέτρον κατέλιπες,
καθ’ ὃ δοκιμάζομεν τὴν πίστιν.
Τὴν ἀρχαίαν πίστιν,
κατὰ θείαν συγκατάθεσιν,
τὴν ἐκ πάντων ἀεὶ καὶ πανταχοῦ παραδεδομένην·
οὕτως ἐδίδαξας ἡμᾶς ἐκ τῆς Γραφῆς.
Καὶ νῦν δεόμεθά σου,
ἅγιε τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπε,
πρέσβευε ὑπὲρ ἡμῶν,
τοὺς ὁδοὺς σου ζητούντων βαδίζειν.
