Άγιος Διονύσιος Επίσκοπος Μιλάνου, 25 Μαΐου
Ο Άγιος Διονύσιος έζησε τον 4ο αιώνα μ.Χ. και ήταν Επίσκοπος του Μιλάνου της Ιταλίας. Κατά το 355 μ.Χ. εξορίσθηκε από τον φιλαρειανό αυτοκράτορα Κωνστάντιο (337-361 μ.Χ.) στην Καππαδοκία, λόγω της σθεναρής στάσεώς του έναντι των αιρετικών, και κοιμήθηκε εκεί το 359 μ.Χ.
Βιογραφία
Σχεδόν τίποτε δεν είναι γνωστό για τη ζωή του Διονυσίου προτού εκλεγεί Επίσκοπος Μιλάνου, γεγονός που έλαβε χώρα το έτος 349. Ο Διονύσιος ήταν πιθανώς ελληνικής καταγωγής. Πριν από την εκλογή του, διατηρούσε φιλικές σχέσεις με τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Κωνστάντιο Βʹ.
Η ιστορική περίοδος κατά την οποία έζησε ο Διονύσιος χαρακτηριζόταν από σφοδρές συγκρούσεις μεταξύ Αρειανών και Ορθοδόξων, υποστηρικτών της πίστεως που είχε διατυπωθεί στη Σύνοδο της Νικαίας. Ο ίδιος ο Αυτοκράτορας Κωνστάντιος Βʹ έτεινε προς τις Σεμιαρειανικές δοξασίες. Το έτος 355, ο Πάπας Λιβέριος ζήτησε από τον Αυτοκράτορα να συγκαλέσει Σύνοδο στο Μιλάνο, η οποία και πραγματοποιήθηκε στη νεόδμητη Βασιλική Νόβα (γνωστή και ως Βασιλική Μαΐορ ή Αγία Θέκλα). Ωστόσο, η Σύνοδος δεν επέφερε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα του Πάπα, καθώς η πλειοψηφία των επισκόπων ήταν Αρειανοί και, επιπλέον, η απουσία του υπερασπιστή της Νικαίας Πίστεως, Ευσέβιου Βερκελλώνης, η οποία επιβλήθηκε βιαίως, αποδυνάμωσε τη Σύνοδο, που γι’ αυτόν τον λόγο θεωρήθηκε «ληστρική».
Αρχικώς, ο Διονύσιος φάνηκε διατεθειμένος να ευθυγραμμιστεί με τους Αρειανούς στην καταδίκη του Αθανασίου Αλεξανδρείας, ο οποίος δεν κατηγορείτο για αίρεση, αλλά για προσβολή του Αυτοκράτορα. Με την άφιξη του Ευσέβιου, η κατάσταση μεταβλήθηκε. Ο Ευσέβιος ζήτησε άμεσα από τους επισκόπους να υπογράψουν δήλωση πίστεως σύμφωνα με τα δόγματα της Νικαίας. Ο ίδιος, ο παπικός απεσταλμένος Λούκιφερος από την Κάλιαρι και ο Διονύσιος υπέγραψαν, αλλά ο Αρειανός επίσκοπος Ουάλης της Μουρσίας έσκισε βίαια το κείμενο της Ορθόδοξης Πίστεως.
Ο Κωνστάντιος, μη ανεχόμενος την ανεξαρτησία των επισκόπων, μετέφερε τη Σύνοδο στο παλάτι του και μεταχειρίστηκε με σκληρότητα τον Ευσέβιο, τον Λούκιφερο και τον Διονύσιο. Και οι τρεις εξορίστηκαν (λίγο αργότερα εξορίστηκε και ο Πάπας Λιβέριος). Ο Διονύσιος εξορίστηκε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας και αντικαταστάθηκε στη θέση του Επισκόπου Μιλάνου από τον Αρειανό Αυξέντιο, που είχε διοριστεί από τον Αυτοκράτορα.
Ο Διονύσιος εκοιμήθη στην εξορία μεταξύ των ετών 360 και 362. Κατά μία μεταγενέστερη παράδοση (που προέρχεται από ένα χειρόγραφο του 12ου αιώνα της Επιστολής 197 του Μεγάλου Βασιλείου, το οποίο ενδέχεται να περιέχει παρεμβάσεις ή προσθήκες σχετικές με τον Διονύσιο), ο Άγιος Αμβρόσιος απέστειλε, το 375 ή 376, αντιπροσωπεία για την ανακομιδή του λειψάνου του Διονυσίου, τα οποία κατείχε ο Μέγας Βασίλειος, και για τη μεταφορά τους στο Μιλάνο. Αν και είναι ιστορικά δυσχερές να προσδιοριστεί το πότε ακριβώς μετεφέρθησαν τα λείψανα του Διονυσίου στο Μιλάνο, πρωτογενής πηγή μαρτυρεί ότι ήδη το 744 βρίσκονταν εκεί.
Ένα προσκυνητάρι αφιερωμένο στον Διονύσιο ανεγέρθηκε στο Μιλάνο, πλησίον της Πόρτας Βενετίας, αλλά κατεδαφίστηκε το 1549, ανοικοδομήθηκε σε κοντινή τοποθεσία και κατεδαφίστηκε οριστικά το 1783 για να δημιουργηθεί χώρος για τους νέους κήπους. Το 1532 το λείψανο του Διονυσίου μετεφέρθη στον Καθεδρικό Ναό του Μιλάνου, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα.
