Άγιος Αλφαίος ο Απόστολος, 26 Μαΐου
Θεού Λόγου το θείον Aλφαίον στόμα,
Tάφος καλύπτει πικρόν εγχανών στόμα.
Ο Άγιος Απόστολος Αλφαίος, ένας από τους Εβδομήντα Αποστόλους, φαίνεται πως καταγόταν από την Καπερναούμ της Γαλιλαίας. Στα Ευαγγέλια, το όνομα Αλφαίος μπορεί να αναφέρεται σε ένα ή δύο διαφορετικά πρόσωπα, καθώς ονοματίζεται ως πατέρας τόσο του Αποστόλου Ματθαίου (Μάρκ. 2,14), όσο και του Αποστόλου Ιακώβου του Μικρού (Μάρκ. 3,18 · Ματθ. 10,3), που και οι δύο ήταν από τους Δώδεκα Μαθητές. Αν και και οι δύο αναφέρονται ως «υιοί του Αλφαίου», δεν υπάρχει καμία ευαγγελική μαρτυρία που να τους αποκαλεί αδέλφια, όπως γίνεται ρητά με τον Πέτρο και τον Ανδρέα ή τον Ιάκωβο και τον Ιωάννη.
Ο Αλφαίος μερικές φορές ταυτίζεται με τον Κλωπά (Κλεόπα), στηριζόμενοι σε παράλληλα ευαγγελικά χωρία, όπου η Μαρία η μητέρα του Ιακώβου –που αναφέρεται στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο ως τρίτη γυναίκα δίπλα στον Σταυρό μαζί με τη Μαρία τη Μαγδαληνή και τη Σαλώμη, σύζυγο του Ζεβεδαίου– θεωρείται ότι είναι η ίδια με τη Μαρία, σύζυγο του Κλωπά, στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο. Αν πράγματι ο Αλφαίος είναι ο ίδιος με τον Κλωπά, τότε πιθανότατα ήταν αδελφός του Ιωσήφ του Μνήστορος και, επομένως, κουνιάδος της Παναγίας, πράγμα που τον καθιστά θείο του Ιησού Χριστού.
Ωστόσο, ο Αλφαίος που τιμάται σήμερα λέγεται πως είχε έναν γιο που ονομαζόταν Αβέρκιος και μία κόρη που ονομαζόταν Ελένη, γεγονός που περιπλέκει ακόμη περισσότερο την ταυτότητά του. Έχει προταθεί, γι’ αυτόν τον λόγο, ότι ίσως πρόκειται για άλλον Αλφαίο ή και για δεύτερη εορτή κάποιου από τους Δώδεκα (του Ματθαίου ή του Ιακώβου), στηριγμένη σε τοπική παράδοση. Για τον Αβέρκιο λέγεται πως μαρτύρησε με φρικτό τρόπο: τον έγδυσαν και τον έδεσαν γυμνό, και τον άφησαν να πεθάνει από τα τσιμπήματα μελισσών. Η Ελένη, κατά την παράδοση, λιθοβολήθηκε μέχρι θανάτου.
Η μνήμη του Αλφαίου ως Αποστόλου δηλώνει ότι συνεργάστηκε με τους άλλους Αποστόλους στη διάδοση του Ευαγγελίου του Χριστού, αν και δεν έχουμε λεπτομέρειες για τη δράση του. Σύμφωνα με το Συναξάριον της Κωνσταντινουπόλεως, εκοιμήθη ειρηνικά. Ωστόσο, σε αγιογραφικές παραστάσεις παρουσιάζεται δεμένος σε σταυρό και διαπερασμένος από βέλη, δηλαδή ως μάρτυρας, κάτι που προσθέτει ακόμα ένα στοιχείο μυστηρίου γύρω από την ταυτότητά του.
