Άγιος Βασίλειος ο διά Χριστόν σαλός, 2 Μαΐου

Ο Άγιος Βασίλειος, κατά κόσμον Βασίλειος Πέτροβιτς Καντόμσκιυ, γεννήθηκε μεταξύ των ετών 1775 - 1780 μ.Χ. στην περιοχή του Ριαζάν της Ρωσίας. Ακολούθησε τη σκληρή ασκητική οδό της σαλότητας και κοιμήθηκε με ειρήνη το 1848 μ.Χ.

Βιογραφία

Γεννήθηκε το 1776 ή το 1780 στο χωριό Σεχμάνοβο της Ριαζάν. Ο πατέρας του, Πέτρος Αλεξέεβιτς Καντόμσκι, ήταν φτωχός ευγενής της εποχής της Μεγάλης Αικατερίνης, κάτοχος οικίας, τριάντα δουλοπαροίκων και λίγης γης. Η μητέρα του, Αυδοκία Μιχαήλοβνα, το γένος Λεόνοβα, ήταν κόρη αποστρατευμένου λοχαγού από την επαρχία Μιχαΐλοβσκι. Μετά τον θάνατο της συζύγου του, ο Πέτρος μετακόμισε με τα παιδιά του —τον Βασίλειο, τον Αλέξιο, τον Ιωάννη και την κόρη Αλεξάνδρα— στην πόλη της Ριαζάν.

Ο μακάριος Βασίλειος ανατράφηκε με τα χριστιανικά ήθη της οικογένειας, έμαθε ανάγνωση και γραφή με την καθοδήγηση του πατέρα του και μελέτησε το Ψαλτήριο. Από τα νεανικά του χρόνια περιπλανήθηκε σε μοναστήρια, αναζητώντας τον μοναχικό βίο. Ο Θεός όμως του επιφύλασσε άλλον δρόμο: την αποταγή των κοσμικών και το ασκητικό χάρισμα του δια Χριστόν σαλού.

Σε ηλικία 25 ετών κατατάχθηκε στο στρατό, φτάνοντας στον βαθμό του υπολοχαγού (юнкер), αλλά δεν έλαβε μέρος σε καμία μάχη εναντίον του Ναπολέοντα. Έμεινε κυρίως στο Κίεβο και τις γύρω περιοχές. Η παραμονή του στην Κίεβο-Πετσέρσκαγια Λάβρα τον έφερε σε επαφή με το άγιο Πνεύμα και την ησυχία της μοναστικής ζωής. Εγκατέλειψε τον στρατό, απελευθέρωσε τους δουλοπαροίκους του, παραχώρησε τη γη του σε ανιψιά του και ανέλαβε το βαρύ ασκητικό βάρος της σαλότητας.

Η εξωτερική του εμφάνιση ήταν αυτή ασκητή: το καλοκαίρι και τον χειμώνα φορούσε ένα βαμβακερό ρούχο πάνω από λινοπάνα ράσα, και τα πόδια του ήταν άλλοτε ξυπόλυτα ή με μπότες. Το κεφάλι του ήταν πάντα ακάλυπτο ή με μια παλιά σκουφιά. Παρ’ όλο το προχωρημένο της ηλικίας του, τα μαλλιά του ήταν καστανά με ελαφριά γκρίζα, και η εμφάνισή του καθαρή και περιποιημένη.

Στη Ριαζάν ζούσε κυρίως στο σπίτι του εμπόρου Φρόλου Σεργκέεβιτς Μπατράκωφ και σε άλλες αρχοντικές οικογένειες που τον περιποιούνταν με αγάπη. Ό,τι του πρόσφεραν —ρούχα, χρήματα— τα έδινε αμέσως σε φτωχούς, άρρωστους και ορφανά. Για τον λόγο αυτό ονομάστηκε «ταμίας του Θεού».

Πολλοί από τους απλοϊκούς ή επιπόλαιους προσπαθούσαν να τον πλησιάσουν με αστεία, αλλά εκείνος απέφευγε τους περίεργους. Αντιθέτως, στους γνωστούς και αγαπητούς του ήταν γλυκύς, φλύαρος και χαμογελαστός. Πολύ αγαπητός στα παιδιά, που τον συνόδευαν στους δρόμους και τον πλησίαζαν με χαρά, ο «παππούς Πετρόβιτς» δεν χρειαζόταν ούτε ραβδί ούτε σκυλιά να τον ενοχλούν — κανένα σκυλί δεν τον δάγκωνε ποτέ, και συνήθιζε να εισέρχεται στις αυλές ψέλνοντας: «Κύριε, ελέησον!».

Η ζωή του, αν και φαινομενικά ασήμαντη, κρύβει βάθος πνευματικό. Δεν κράτησε ποτέ κάτι για τον εαυτό του, προτιμώντας να δώσει ό,τι του δινόταν στον πιο άπορο.

Ορισμένοι τον θεωρούσαν ανόητο ή ψυχικά διαταραγμένο. Όμως οι καλύτεροι άνθρωποι της εποχής αναγνώριζαν τον πνευματικό του αγώνα. Στην εκκλησία ποτέ δεν στεκόταν ακίνητος: άναβε και έσβηνε κεριά, έψελνε, και μετά τη λειτουργία έμπαινε στο ιερό να ασπαστεί τον ιερέα και να πάρει ευλογία.

Είχε προορατικό χάρισμα, μιλούσε συχνά αλληγορικά και παραβολικά, όπως όταν προείπε την αποτυχία ενός γάμου ή το ξέσπασμα της Πολωνικής Εξέγερσης το 1831. Οι λόγοι του, γεμάτοι συμβολισμό, ερμηνεύονταν εκ των υστέρων ως εκπληρωμένες προφητείες.

Ανάμεσα στις τελευταίες μαρτυρίες για το διορατικό του χάρισμα ήταν η επίσκεψή του στη σύζυγο του κυβερνήτη της Ριαζάν, Π.Σ. Κόζιν. Μπαίνοντας στη μονή, της είπε: «Μάτα, σύντομα θα γίνεις χήρα — αλλά μην κλάψεις, ο Κύριος δεν θα σε αφήσει». Λίγο καιρό μετά, ο σύζυγός της πέθανε αιφνιδίως, επιβεβαιώνοντας το λόγο του.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της παραμονής του στο κελί της ηγουμένης, εκείνος παρέμενε σιωπηλός, καθισμένος με το κεφάλι σκυμμένο, κι έπειτα, στρεφόμενος προς τη σύζυγο του κυβερνήτη, είπε:

—Μάτα, σύντομα θα γίνεις χήρα· όμως μην κλάψεις — ο Κύριος δεν θα σε εγκαταλείψει.

Τα λόγια αυτά εξέπληξαν τους πάντες, και η ίδια σκέφτηκε πως ίσως ο διά Χριστόν σαλός απλώς μιλούσε στην τύχη. Όμως λίγο καιρό μετά ο σύζυγός της, ο κυβερνήτης Κόζιν, απεβίωσε αιφνίδια. Έτσι εκπληρώθηκε η προφητεία του μακαρίου.

Με το πλήθος των αρετών του και την απλότητά του, ο διά Χριστόν σαλός Βασίλειος απέκτησε τεράστιο σεβασμό και αγάπη από όλους τους κατοίκους της Ριαζάν και των γύρω περιοχών. Στο σπίτι του εμπόρου Μπατράκωφ, όπου σύχναζε, είχαν αφήσει για χάρη του ένα δωμάτιο όπου ξεκουραζόταν, ενώ το βράδυ δεν κοιμόταν, αλλά προσευχόταν όλη τη νύχτα.

Η τιμή προς τον Βασίλειο Πετρόβιτς Καδόμσκι, ως ευάρεστο στον Θεό, ξεκίνησε ήδη από την επίγεια ζωή του. Αργότερα, ο τάφος του αγίου έγινε τόπος πολυπληθούς προσκυνήματος, και σύμφωνα με τις προσευχές προς τον Βασίλειο τον Καδόμσκι, τελούνταν θαύματα. Ο ακαδημαϊκός Ι. Π. Πάβλοφ, κάθε φορά που επισκεπτόταν τη Ριαζάν, πήγαινε στο Κοιμητήριο Λαζάρεφ, όπου ήταν θαμμένοι οι γονείς του, και πάντοτε σταματούσε στον μακάριο Βασίλειο. Είναι γνωστό πως τη μνήμη του μακαρίου τιμούσε ιδιαίτερα ο μετέπειτα άγιος ιερομάρτυρας Ιουβενάλιος, ο οποίος κάθε φορά που τελούσε λειτουργία στον ναό του Λαζάρεφ, τελούσε και επιμνημόσυνη δέηση στον τάφο του. Στην παράδοση αυτή ακολούθησαν και άλλοι αρχιερείς της Ριαζάν.

Στις 6 Ιουλίου 1996 τα λείψανα του Βασιλείου Καδόμσκι μεταφέρθηκαν και επανενταφιάστηκαν στον περίβολο του Καθεδρικού Ναού των Αγίων Βορίσος και Γκλεμπ, δίπλα στον αρχικό τόπο ταφής του αγίου Βασιλείου Ριαζάνσκι (στη συνέχεια, στο σημείο εκείνο, κάτω από σιδερένιο κιβώριο, τοποθετήθηκαν μνημεία προς τιμήν των δύο αγίων).

Τον Ιούλιο του 1997 ο Βασίλειος Καδόμσκι ανακηρύχθηκε άγιος και εντάχθηκε στο Σύναγμα των τοπικώς τιμώμενων αγίων της Ριαζάν. Τα λείψανα του μακαρίου μεταφέρθηκαν στον Καθεδρικό Ναό των Βορίσος και Γκλεμπ, ενώ τον Ιούνιο του 2001 μεταφέρθηκαν στον ανακαινισμένο ναό του Λαζάρεφ, όπου φυλάσσονται έως σήμερα. Την ίδια χρονιά συντέθηκε και Ακάθιστος Ύμνος προς τιμήν του αγίου. Τμήματα των ιερών του λειψάνων φυλάσσονται επίσης στη Μονή Καζάν της Ριαζάν και στο παρεκκλήσιο της Θεοτόκου της Βογολυούμπσκαγια στον Καθεδρικό Ναό των Βορίσος και Γκλεμπ.

Η μνήμη του μακαρίου τιμάται:

στις 2 (15 Μαΐου με το νέο ημερολόγιο), ημέρα της κοιμήσεώς του·

στις 10 (23 Ιουνίου με το νέο ημερολόγιο), κατά τον Εορτασμό του Συνάγματος των Αγίων της Ριαζάν·

στις 13 (26 Ιουνίου με το νέο ημερολόγιο), ημέρα της ευρέσεως των ιερών του λειψάνων·

στις 23 Ιουνίου (6 Ιουλίου με το νέο ημερολόγιο), ημέρα της μετακομιδής των λειψάνων του στον Καθεδρικό Ναό των Βορίσος και Γκλεμπ.