Αγία Μακρίνα η Πρεσβυτέρα, 30 Μαΐου
Η Αγία Μακρίνα η Πρεσβυτέρα καταγόταν από τη Νεοκαισάρεια του Πόντου και γεννήθηκε στα μέσα του 3ου αιώνος σε οικογένεια επιφανούς καταγωγής. Πνευματικός της καθοδηγητής στην πίστη και στην ευσέβεια του Χριστιανισμού ήταν ο Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός, πρώτος Επίσκοπος και Φωτιστής της Νεοκαισάρειας, ο οποίος εκοιμήθη μεταξύ των ετών 270 και 275.
Η Μακρίνα νυμφεύθηκε έναν άνδρα, του οποίου το όνομα δεν διασώθηκε, και ανάμεσα στα τέκνα τους ήταν ο Βασίλειος ο Πρεσβύτερος, ο οποίος αργότερα αναδείχθηκε πατέρας μίας αγίας οικογενείας, στην οποία συγκαταλέγονται οι Άγιος Βασίλειος ο Μέγας, Άγιος Γρηγόριος Νύσσης και η Αγία Μακρίνα η Νεωτέρα.
Κατά τον διωγμό του Μαξιμίνου (308–313), η Μακρίνα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα της μαζί με τον σύζυγό της και υπέμεινε πολλούς κόπους και στερήσεις επί περίπου επτά έτη. Αναγνωρίζεται έτσι ως ομολογήτρια της πίστεως κατά την τελευταία μεγάλη καταιγίδα διωγμών που έπληξε την πρώτη Εκκλησία.
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, στον Επιτάφιο Λόγο εις τον Μέγαν Βασίλειον, περιγράφει τις κακουχίες που υπέστησαν η Μακρίνα και οι συν αυτῇ:
«Υπήρξε διωγμός, ο φοβερότερος και αγριότερος από όλους· εννοώ — όπως γνωρίζετε — τον διωγμό του Μαξιμίνου, ο οποίος, ακολουθώντας τους προηγούμενους, τους έκανε όλους να φαίνονται ήπιοι λόγω της υπερβολικής του θρασύτητας και του ζήλου του να πρωτεύσει στην ασέβεια. Πολλοί από τους αγωνιστές μας τον αντιμετώπισαν, παλεύοντας μέχρι θανάτου ή σχεδόν θανάτου, ώστε να επιζήσουν μόνο για να μαρτυρούν τη νίκη τους και να γίνουν παιδαγωγοί στην αρετή, ζωντανά παραδείγματα, εύγλωττοι εν σιωπῇ· και ανάμεσά τους συγκαταλέγονταν οι πρόγονοι του Βασιλείου, άνδρες ευσεβείς, οι οποίοι κατεκόσμησαν την εποχή εκείνη με πολλούς ουράνιους στεφάνους. Τόσο προετοιμασμένοι και αποφασισμένοι ήταν να υπομείνουν για χάρη του Χριστού τα βάσανα, για τα οποία Εκείνος στεφανώνει όσους μιμούνται τον αγώνα Του...
Κατέφυγαν σε ένα δασωμένο όρος του Πόντου — υπάρχουν πολλά τέτοια βαθιά και εκτεταμένα — συνοδευόμενοι από ελάχιστους συντρόφους και χωρίς την παραμικρή υπηρεσία για τις ανάγκες τους. Ας θαυμάσουν οι άλλοι τη μακρότητα του χρόνου· διότι η φυγή τους διήρκεσε περίπου επτά έτη ή και περισσότερο. Η ζωή τους, αν και είχαν ανατραφεί με άνεση, ήταν πλέον σκληρή και ασυνήθιστη, με το ψύχος, τη ζέστη και τις βροχές, και η ερημιά τους στέρησε κάθε επικοινωνία με φίλους — μεγάλη δοκιμασία για ανθρώπους που είχαν συνηθίσει στην υπηρεσία και την τιμή πολυάριθμου περιβάλλοντος».
Στο έργο "Βίος της Αγίας Μακρίνας της Νεωτέρας", ο αδελφός της Άγιος Γρηγόριος Νύσσης μνημονεύει τη γιαγιά τους και την αιτία για την οποία η αδελφή του έλαβε το ίδιο όνομα:
«Προ ετών υπήρξε στην οικογένειά μας η περίφημη Μακρίνα, η μητέρα του πατρός μας. Κατά την εποχή των διωγμών υπέφερε γενναία για την ομολογία της πίστεώς της στον Χριστό. Προς τιμήν της έλαβε το όνομά της η θυγατέρα από τους γονείς της.»
Πριν εκδημήσει η Αγία Μακρίνα η Πρεσβυτέρα — πιθανώς στη δεκαετία του 340 — μαρτυρείται από τον ίδιο τον Άγιο Βασίλειο τον Μέγα ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην παιδεία και πνευματική διαμόρφωση των εγγονών της. Μεταλαμπάδευσε σε αυτούς τις ευλογημένες διδαχές του διδασκάλου της, Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού. Στην Επιστολή 204 προς την Εκκλησία της Νεοκαισάρειας γράφει:
«Ποια πιο καθαρή μαρτυρία της πίστεώς μου θα μπορούσε να υπάρξει από το ότι ανατράφηκα από τη γιαγιά μου, την μακαρία γυναίκα που κατάγετο από εσάς; Εννοώ τη Μακρίνα, την περίφημη, η οποία με δίδαξε τα λόγια του μακαρίου Γρηγορίου· τα οποία εκείνη φύλασσε στη μνήμη της, και επάνω σε αυτά με διαμόρφωσε, παιδί ακόμη, ενσταλάζοντάς μου τα δόγματα της ευσεβείας.»
Και στην Επιστολή 223 προσθέτει:
«Η θεολογία που έλαβα ως παιδί από τη μακαρία μητέρα μου και τη γιαγιά μου Μακρίνα, πάντοτε με ενίσχυε και με καθοδηγούσε με βεβαιότητα. Όταν έφθασα σε ώριμη ηλικία, δεν άλλαξα πίστη, αλλά κράτησα ατόφιο το θεμέλιο που παρέλαβα από τους γονείς μου· όπως ο σπόρος μεγαλώνει χωρίς να αλλοιωθεί στη φύση του, έτσι και η πίστη μου αυξήθηκε, διατηρώντας την ίδια ουσία με εκείνη που μου μεταδόθηκε εξαρχής.»
Κατά συνέπεια, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι η Αγία Μακρίνα η Πρεσβυτέρα διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην εδραίωση ενός οσίου και θεοφιλούς οικογενειακού θεμελίου, εκ του οποίου αναδείχθηκαν άγιοι και Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι τιμώνται και δοξάζονται ανά τους αιώνες.
