Σε έκθεσή του Ενετικό Προξενείου Θεσσαλονίκης ανέφερε ότι στην Πρόβιστα υπήρχε εργοστάσιο, 6 Μαΐου 1743
Φωτό αρχείου
Στις 6 Μαΐου 1743, σε έκθεσή του Ενετικό Προξενείου Θεσσαλονίκης ανέφερε ότι στην Πρόβιστα (Pravişte) υπήρχε εργοστάσιο για κανόνια και βόμβες, γιατί σε εκείνα τα μέρη βρίσκονταν τα μεταλλεία και εκεί γινόταν η επεξεργασία του σιδήρου.
«εἰς τὴν Πρόβισταν (Παλαιοκώμη) ὑπάρχει ἐργοστάσιον κανονιῶν καὶ βομβῶν, διότι εἰς ἐκεῖνα τὰ μέρη εἶναι τὰ μεταλλεῖα καὶ ἐκεῖ γίνονται αἱ κατεργασίαι τοῦ σιδήρου».
Η σημασία της Πρόβιστας επιβεβαιώνεται και από οθωμανικές πηγές. Η Πρόβιστα ήταν ένα από τα κύρια κέντρα επεξεργασίας σιδήρου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ο σίδηρος, ως ένα από τα βασικά εμπορεύματα, υποβαλλόταν σε επεξεργασία στο Σαμακόβ, την Πρόβιστα και το Κιγί· ο χαλκός υποβαλλόταν σε επεξεργασία στο Εργκάνι-Μαντέν·
Ο σίδηρος που επεξεργαζόταν σε αυτές τις περιοχές χρησιμοποιούνταν για την παραγωγή όπλων και πυρομαχικών, τα οποία αποστέλλονταν σε κρατικά εργοστάσια όπλων .
Ο μόλυβδος στο Κεμπάν· ενώ το νίτρο, το βασικό συστατικό της πυρίτιδας, επεξεργαζόταν στο Ικόνιο, το Καραμάν, τη Νίγδη, την Καισάρεια και το Χεζαργκράντ, όπου τα διυλιστήρια που ονομάζονταν «καλχανέ» (kâlhane), κοντά σε μεταλλευτικά κοιτάσματα, έστελναν την παραγωγή τους σε κρατικά εργοστάσια κατασκευής όπλων. Τα οπλοστάσια βρίσκονταν γενικά στην Κωνσταντινούπολη και γύρω από αυτήν, όμως, όταν υπήρχε ανάγκη για την κάλυψη των απαιτήσεων του στρατού, κατασκευάζονταν μπαρουτόμυλοι σε σημαντικές διαδρομές του στρατού και του ναυτικού.
Στις οθωμανικές πηγές. Σύμφωνα με ένα τουρκικό φιρμάνι του 1583 και τις περιγραφές ενός περιηγητή, του Χριστοφόρου Βαλιέ, τεκμηριώνεται εκτεταμένη παραγωγή σιδήρου στην Προβίστα (Anhegger 1943· Murphey 1980).
Η ίδρυση του χυτηρίου έγινε γύρω στο 1698, όπου λάμβανε χώρα εξειδικευμένη παραγωγή σιδηροπυρήνων (κανονόμπαλες).
Περαιτέρω πληροφορίες αναφέρονται σε Αυτοκρατορικό Διάταγμα, αρ. 586-28820, χρονολογίας Χετζρί 1255 (1839 μ.Χ.), όπου αναφέρεται:
«...οι μηνιαίοι μισθοί του εκπαιδευτή που προσκλήθηκε από την Αγγλία κατόπιν γραπτής διαταγής για να εργαστεί στα εργοστάσια Σαμακοτσούκ, Πραβίστα και Σαμάκο, καθώς και του μηχανικού και του διερμηνέα που τον συνοδεύουν, θα καταβληθούν από τις εν λόγω επαρχίες, σύμφωνα με διαταγή του Σουλτάνου...» (Danışman 2007).
Παρόλο που οι περιοχές Σαμακοτσούκ στην ανατολική Θράκη (Τουρκία) και Σαμάκο στη Βουλγαρία έχουν ερευνηθεί μέσω επιφανειακής έρευνας και ανασκαφών, η Προβίστα παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητη όσον αφορά την ιστορία της σημαντικής μεταλλουργικής παραγωγής της.
Μικρότερο κέντρα ιδρύθηκε και στο Ντεμιχισάρ (Σιδηρόκαστρο)
