Άγιος Κύριλλος ο μάρτυρας, 7 Μαΐου

Πρόκειται για τον ίδιο Άγιο που εορτάζει στις 18 Μαρτίου.

Λίγο μετά τον διορισμό του, ο Κύριλλος, στην Επιστολή του προς τον Κωνστάντιο το 351 μ.Χ., ανέφερε την εμφάνιση ενός φωτεινού σταυρού στον ουρανό πάνω από τον Γολγοθά, γεγονός που, σύμφωνα με τον ίδιο, έγινε μάρτυρας ολόκληρος ο πληθυσμός της Ιερουσαλήμ. Η Ελληνική Εκκλησία τιμά αυτό το θαύμα στις 7 Μαΐου. Αν και στους νεότερους χρόνους η αυθεντικότητα της επιστολής έχει αμφισβητηθεί, λόγω της παρουσίας της λέξης 'ομοούσιος' στην τελική ευλογία —λέξη που θεωρείται πως ενδεχομένως προστέθηκε μεταγενέστερα— πολλοί μελετητές δέχονται την αυθεντικότητα της επιστολής, βασιζόμενοι σε άλλα εσωτερικά στοιχεία του κειμένου.

Ο Κύριλλος Α΄ Ιεροσολύμων (313 - 386) ήταν Έλληνας επίσκοπος του Ιερουσαλήμ (350–386) και, σύμφωνα με την Ορθόδοξη και την Καθολική Εκκλησία, Πατέρας της Εκκλησίας με σημαντικό συγγραφικό έργο. Σύμφωνα με τον Κατάλογο Πατριαρχών Ιεροσολύμων κατατάσσεται 41ος στη σειρά διαδοχής του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ύστερα από τον Μάξιμο Γ΄ και πριν από τον Ιωάννη Β΄. Ο Κύριλλος, τυπικά ήταν ομοιουσιανός έχοντας, όμως, ορθόδοξη θεολογία.

Η ζωή του

Ο Κύριλλος γεννήθηκε, κατά πάσα πιθανότητα, στην Ιερουσαλήμ, δεν υπάρχουν πληροφορίες για τα πρώτα χρόνια της ζωής του, εικάζεται ότι γεννήθηκε γύρω στο 315. Σύμφωνα με τον Μπάτλερ γεννήθηκε κοντά στην πόλη της Ιερουσαλήμ και ήταν αρκετά μορφωμένος τόσο σε σχέση με τους Εκκλησιαστικούς Πατέρες όσο και με την Αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Ο Μακάριος Α΄ Ιεροσολύμων τον έχρισε Διάκονο (335), σε οκτώ χρόνια (343) χειροτονήθηκε ιερέας από τον επίσκοπο Μάξιμο. Κατά τη διάρκεια της διαμάχης μεταξύ Ορθοδόξων και Αρειανών, καθώς τυπικά άνηκε στη μερίδα των Ομοιουσιανών, κράτησε ουδέτερη και μετριοπαθή στάση. Γι' αυτόν τον λόγο και έγινε αποδεκτός από τον αρειανό επίσκοπο Ακάκιο Καισαρείας, ο οποίος τον χειροτόνησε επίσκοπο Ιεροσολύμων ως διάδοχο του Μάξιμου (348). Δεν υπάρχουν ιστορικά στοιχεία για τον διορισμό αυτό, στηρίζονται στις Κατηχήσεις που έγραψε ο ίδιος ο Μάξιμος στις οποίες καταγράφει τον εαυτό του ως "Επίσκοπο". Ο Ιερώνυμος προτείνει την άποψη ότι ασπάστηκε εκείνη την εποχή τον Αρειανισμό. Ο προσκυνητής Εγερίας τον περιγράφει ως ιεροκήρυκα και λειτουργό.

Η φιλική σχέση, όμως, μεταξύ των δύο ανδρών δεν κράτησε πολύ, αφού ο Κύριλλος πολύ γρήγορα τάχθηκε με τους υποστηρικτές της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας. Μια αρειανική σύνοδος που συστάθηκε το 357, τον καθαίρεσε και τον εξόρισε στην αρχή στην Αντιόχεια και στη συνέχεια στην Ταρσό. Η σύνοδος της Σελεύκειας, το 358, τον αποκατέστησε. Το 360 καθαιρέθηκε και εξορίστηκε για δεύτερη φορά, από μια σύνοδο που έγινε στην Κωνσταντινούπολη. Επέστρεψε στην έδρα του το 362, για να καθαιρεθεί και να εξοριστεί για τρίτη φορά από τον Αρειανό αυτοκράτορα Ουάλη το 367. Η εξορία αυτή κράτησε 11 χρόνια, μέχρι το 378. Το 381 πήρε μέρος στη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης. Η Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο και τιμά τη μνήμη του στις 18 Μαρτίου.

Έργα

Το σημαντικότερο από τα έργα του είναι οι Κατηχήσεις του. Είναι 24 λόγοι οι οποίοι εκφωνήθηκαν στον ναό της Αναστάσεως το 348 ή το 350. Οι ομιλίες αυτές εκθέτουν την πίστη της Εκκλησίας με απλό και κατανοητό τρόπο και απευθύνονταν στους κατηχούμενους.

Η Ἐπιστολὴ πρὸς Κωνστάντιον αναφέρεται στο φωτεινό σημείο του Σταυρού που παρουσιάστηκε στην Ιερουσαλήμ κατά τη γιορτή της Πεντηκοστής του 351.

Ομιλία Εἰς τὸν παραλυτικὸν τὸν ἐπὶ τὴν κολυμβήθραν

Σώζονται ακόμη μικρά αποσπάσματα από άλλες 4 Ὁμιλίες του.

Τα έργα του περιέχονται στην Patrologia Graeca του Migne, τόμος 33, στήλες 331-1180.

Έργα του Κυρίλλου Ιεροσολύμων σε νεοελληνική απόδοση

Κυρίλλου Ιεροσολύμων, Έργα, τομ.1, 2, εισαγωγή , μετάφραση, σχόλια, Παναγιώτη Παπαευαγγέλου, εκδ. Ελευθέριου Μερετάκη-Το Βυζάντιον, Θεσσ/ίκη, 1994