Άγιος Ιωνάς της Μονής Πεσόνσα ο δια Χριστόν σαλός, 15 Ιουνίου
Ο Άγιος Ιωνάς της Μονής Πεσόνσα ήταν Ρώσος μοναχός, δια Χριστόν σαλός.
Για τη ζωή του μακαρίου Ιωνά γνωρίζουμε ελάχιστα. Οι πληροφορίες αντλούνται από προφορική παράδοση των μοναχών, καθώς την εποχή που γράφτηκαν οι πρώτες μαρτυρίες δεν υπήρχαν πλέον άνθρωποι που τον είχαν γνωρίσει προσωπικά. Κύρια πηγή αποτελεί το "Διήγημα περί του δια Χριστόν σαλού μοναχού Ιωνά", που συντάχθηκε το 1828 από τον ιερομόναχο Παΐσιο, ιστοριογράφο της Μονής του Πεσνόσκι. Το χειρόγραφο βρέθηκε μετά τον θάνατό του (1838) και δεν εντάχθηκε στην πρώτη έκδοση της ιστορίας της μονής (1837). Περιλήφθηκε μόνον στο δεύτερο (1866) και το τρίτο (1893) ιστορικό σύγγραμμα.
Σύμφωνα με τον Παΐσιο, ο μοναχός Ιωνάς ήλθε γύρω στο 1730 από τη Λαύρα του Αγίου Σεργίου, όπου είχε εκδιωχθεί λόγω της σαλότητάς του. Ο τότε ηγούμενος της Λαύρας, αδυνατώντας να ανεχθεί τον σαλό, τον απέστειλε στη Μονή του Πεσνόσκι, που ήταν τότε μετόχι της Λαύρας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τον 18ο αιώνα, η στάση απέναντι στους δια Χριστόν σαλούς είχε αλλάξει: το κράτος, ειδικά από την εποχή του Πέτρου Α΄, έβλεπε αυτούς τους ανθρώπους ως επικίνδυνους ταραχοποιούς, καθώς συχνά ασκούσαν κριτική στους άρχοντες. Εκδόθηκαν διατάγματα που προέβλεπαν αυστηρές ποινές, ακόμη και βασανιστήρια, απέναντι σε «πλαστούς προφήτες» και «διασαλευτές της τάξης».
Παρά ταύτα, ο Ιωνάς συνέχισε τον αγώνα του και στο Πεσνόσκι. Κατοικούσε σε ένα μικρό αποθηκάκι κοντά στην Πύλη της Μεταμορφώσεως, αλλά κυρίως ζούσε σε μια αυτοσχέδια υπόγεια σπηλιά στο δάσος, πλησίον ενός αυλακιού που αργότερα ενώθηκε με τους ποταμούς Πεσνόσα και Μπλαγκίνκα. Στην ερημιά του, εργάζονταν ταπεινά πλέκοντας τσαρούχια, τα οποία προσέφερε δωρεάν στους περαστικούς.
Η εξωτερική του εμφάνιση ήταν ασκητική: φορούσε μόνο ένα χιτώνα (πουκάμισο), δερμάτινη ζώνη, μαύρη καλύπτρα (καμιλαύκι) και κυκλοφορούσε ξυπόλυτος, κρατώντας κομποσχοίνι.
Ερχόταν σποραδικά στον ναό, στεκόταν αμίλητος έξω από την δυτική πύλη του Καθεδρικού του Αγίου Νικολάου. Όταν τον ρωτούσαν γιατί δεν εισερχόταν, απαντούσε: «θα με συκοφαντήσουν με τα βιβλία», εννοώντας ίσως ότι όσο περισσότερη γνώση έχει κανείς, τόσο μεγαλύτερη η ευθύνη ενώπιον του Θεού.
Τον χειμώνα έμπαινε στην καυτή εστία της κουζίνας της μονής (κάτω από την εκκλησία της Υπαπαντής), όχι για να ζεσταθεί, αλλά για να νιώσει «προγεύση» της κολάσεως.
Τα παιδιά των χωρικών πολλές φορές τον λιθοβολούσαν και τον περιγελούσαν, αλλά εκείνος δεχόταν ταπεινά και αδιαμαρτύρητα τις ύβρεις.
Ο αρχιμανδρίτης Βαρλαάμ της Λαύρας, κάθε φορά που επισκεπτόταν τη μονή, τον καλούσε με αγάπη και συνομιλούσε μαζί του, αποκαλώντας τον «Ιονιούσκα». Υπάρχουν μαρτυρίες ότι κάποτε που ο Ιωνάς είχε εξαφανιστεί, οι μοναχοί σήμαναν παρατεταμένα τις καμπάνες, ελπίζοντας ότι θα ακούσει και θα επιστρέψει. Τελικώς, βρέθηκε νεκρός σε δάσος, με το σώμα του άθικτο και το χιόνι γύρω του λιωμένο, σημάδι της αγιότητός του. Ήταν το έτος 1737.
Ο ενταφιασμός του έγινε στο νότιο τείχος του Καθεδρικού. Σύντομα άρχισαν να σημειώνονται θαύματα στον τάφο του, και καθιερώθηκε εορτή του στις 15 Ιουνίου (π.η.).
Στο πέρασμα των ετών καταγράφηκαν πολλά θαυμαστά σημεία: εμφανίσεις του σε πιστούς εν οράματι, θαυματουργικές θεραπείες παιδιών, ανάπαυση από δεινά και βάσανα.
Η κοσμογονία της Ρωσικής Επανάστασης ανέκοψε τη διαδικασία της αγιοκατάταξής του. Ωστόσο, όπως γράφει ο ιερομόναχος Ιερώνυμος:
«Ο Μοναχός Ιωνάς δεν ήταν αριστοκράτης, ούτε γραφειοκράτης, ούτε λόγιος, ούτε αξιωματούχος. Ήταν ένας απλός και περιφρονημένος άνθρωπος, που πορευόταν την στενή και τεθλιμμένη οδό. Αλλά ήταν μέγας ενώπιον του Θεού, ο οποίος και μετά θάνατον τον δοξάζει, και πολλοί ακόμη σήμερα προστρέχουν στον τάφο του.»
