Άγιος Μάρκος Ιερομάρτυρας επίσκοπος Απολλωνιάδος, 16 Ιουνίου
Ζυγός συ Mάρκε τω βάρει τω των λίθων,
Tας χείρας ως πλάστιγγας εκκρεμών κάτω.
Ο Άγιος Μάρκος Ιερομάρτυρας επίσκοπος Απολλωνιάδος ήταν ένας Απόστολος εκ των Εβδομήκοντα.
Μαρτύρησε αφού τον κρέμασαν ανάποδα, έδεσαν στα χέρια του ογκόλιθους, και κατόπιν τον άφησαν να αιωρείται στο κενό.
Ο εν λόγω Μάρκος ταυτίζεται συνήθως με τον Μάρκο, εξάδελφο του Αποστόλου Βαρνάβα. Κατά τον Ιππόλυτο, στο έργο του Περί των Εβδομήκοντα Αποστόλων, ο Μάρκος, εξάδελφος του Βαρνάβα (Κολ. 4,10· Φιλ. 24), διακρίνεται από τον Ιωάννη Μάρκο, Επίσκοπο Βύβλου (Πραξ. 12,12. 25· 13,5. 13· 15,37), καθώς και από τον Μάρκο τον Ευαγγελιστή (Β΄ Τιμ. 4,11). Όλοι αυτοί ανήκαν στους Εβδομήκοντα Αποστόλους του Χριστού (κατατασσόμενοι αντίστοιχα στις θέσεις 56, 65 και 14), οι οποίοι εστάλησαν από τον Κύριο για να διαδώσουν το Ευαγγέλιο στη γη της Ιουδαίας λίγο πριν από την Σταύρωσή Του (Λουκ. 10,1). Ο Ιππόλυτος αναφέρει ότι ο Μάρκος, εξάδελφος του Βαρνάβα, υπήρξε ηγετική μορφή της αποστολικής Εκκλησίας και Επίσκοπος Απολλωνίας. (Η τοποθεσία αυτή ταυτίζεται κατά διάφορες ερμηνείες είτε με πόλεις στην Ελλάδα, είτε στην Ιταλία, είτε στη Θράκη, είτε στη Βιθυνία, είτε στην Κυρηναϊκή.)
Οι αρχαίες πηγές, πράγματι, διακρίνουν με συνέπεια τους τρεις φαινομενικά διαφορετικούς Μάρκους της Καινής Διαθήκης. Αντιθέτως, οι μεσαιωνικές πηγές σταδιακά τείνουν να ταυτίζουν όλες τις αναφορές της Γραφής σε Μάρκο με τον Μάρκο τον Ευαγγελιστή, και αρκετοί σύγχρονοι μελετητές συμφωνούν επίσης στην εκδοχή ενός και μόνου προσώπου. Το γεγονός ότι διάφορα συγγράμματα κάνουν λόγο απλώς για «Μάρκο» χωρίς περαιτέρω προσδιορισμό έχει θεωρηθεί ως ένδειξη αυτής της ενότητας.
Ο Μάρκος, εξάδελφος του Βαρνάβα, μνημονεύεται από τον Απόστολο Παύλο ως «συνεργός» στα επιμύθια τριών εκ των επιστολών του. Στην αρχαιότητα, εθεωρείτο ως πρόσωπο διακριτό και ως Επίσκοπος της Απολλωνίας. Εάν όμως δεχθούμε ότι πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο με τους άλλους δύο Μάρκους, τότε θα πρέπει να υποθέσουμε πως, μετά την απομάκρυνση του Ιωάννη Μάρκου με τον Βαρνάβα (Πράξ. 15,37), υπήρξε κάποια μεταγενέστερη συμφιλίωση με τον Παύλο. Πολλοί μελετητές, πάντως, θεωρούν πολύ πιθανό ότι πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο, εξαιτίας της στενής σχέσης όλων αυτών των μορφών με τον Παύλο και τον Βαρνάβα.
Ο Μάρκος ο Ευαγγελιστής, ωστόσο, είναι γνωστός αποκλειστικά από την πατερική παράδοση, η οποία τον συνδέει μόνον με τον Απόστολο Πέτρο και δεν αναφέρει καμία σχέση με τον Παύλο. Μόνος ο Ιερώνυμος υπαινίσσεται ότι ο Μάρκος τον οποίο αναφέρει ο Παύλος ενδέχεται να είναι ο Ευαγγελιστής. Εντούτοις, αρκετοί σύγχρονοι μελετητές σημειώνουν ότι, αφού ο Πέτρος κατέφυγε στο σπίτι της μητέρας του Ιωάννη Μάρκου, είναι πιθανόν να είχαν ήδη από παλαιότερα στενή σχέση.
Κατά το Συναξάριον Κωνσταντινουπόλεως, ο Επίσκοπος Μάρκος της Απολλωνίας υπέστη μαρτυρικό θάνατο: τον κρέμασαν ανάποδα, δένοντας μεγάλες πέτρες στα χέρια του, και τον άφησαν να αιωρείται στο κενό.
