Όσιος Υπάτιος ο εν Ρουφινιαναίς, 17 Ιουνίου

Kείται θαλάσσης Yπάτιος πλησίον,

Oς υπακούει συν Θεού φίλοις άνω.

Ο Όσιος Υπάτιος έζησε κατά την εποχή των αυτοκρατόρων Ονωρίου (395–423) και Αρκαδίου (395–408). Γεννήθηκε στη Φρυγία και, αφού έλαβε παιδεία από τον πατέρα του, υπέστη και ξυλοδαρμούς απ’ αυτόν. Όταν ήταν δεκαοκτώ ετών, εγκατέλειψε τους γονείς του και πήγε στη Θράκη. Εκεί εισήλθε σε κοινόβιο μοναστήρι και έγινε μοναχός. Οι αρετές του τον καθιστούσαν σεβαστό και τιμημένο απ’ όλους, διότι ποτέ δεν έπινε κρασί.

Κάποτε αγωνίστηκε σκληρά κατά του πειρασμού της πορνείας. Γι’ αυτόν τον σκοπό πέρασε οκτώ μέρες χωρίς να φάει ή να πιει τίποτα. Όταν το έμαθε ο ηγούμενος της μονής, του έδωσε με τα ίδια του τα χέρια ένα ποτήρι κρασί και λίγο ψωμί, να τα καταναλώσει μετά τον εσπερινό, μπροστά σε όλους τους αδελφούς. Ο Όσιος Υπάτιος υπάκουσε, και αφού έφαγε και ήπιε, απαλλάχθηκε από τον πειρασμό, για τον οποίο ευχαρίστησε τον Θεό, αλλά και τον δάσκαλο και πνευματικό του πατέρα.

Αφού πέρασαν πολλά χρόνια, πήγε σε μια πόλη, με την άδεια και την ευλογία του ηγουμένου, για να βοηθήσει έναν αδελφό που είχε πέσει σε πειρασμό. Όταν τον βρήκε, βοήθησε επίσης και τον σαρκικό του πατέρα, και τον έστειλε πίσω στο σπίτι του.

Έπειτα ενώθηκε με δύο αδελφούς, και μαζί πήγαν στη Χαλκηδόνα, όπου κατευθύνθηκαν στη Μονή Ρουφινιανών. Εκείνη την εποχή η μονή ήταν ερειπωμένη και ακατοίκητη — θα μπορούσε να πει κανείς σχεδόν αγριεμένη και φοβερή. Ο Ρουφίνος είχε έρθει από τη Ρώμη στη Χαλκηδόνα και είχε ιδρύσει εκεί μια ένδοξη μονή, την οποία επάνδρωσε με μοναχούς από μονή της Αιγύπτου και αφιερώθηκε στη διακονία του Θεού. Όταν όμως ο Ρουφίνος κοιμήθηκε και ετάφη στη μονή, οι μοναχοί διαλύθηκαν, και ο καθένας επέστρεψε στον τόπο του. Έτσι η μονή εγκαταλείφθηκε σε τέτοιο βαθμό, ώστε γέμισε από βάτα και αγκάθια, κι έγινε φοβερή και αγνώριστη. Επιπλέον, δαιμονικά πνεύματα εγκαταστάθηκαν εκεί και την έκαναν ακατοίκητη και τρομακτική.

Ο Όσιος Υπάτιος βρήκε τη μονή σε αυτή την κατάσταση, και με τις προσευχές του έδιωξε τα δαιμόνια που την είχαν καταλάβει. Μαζί με τους αδελφούς του καθάρισαν τον χώρο και αποκατέστησαν την παλαιά της ωραιότητα και λαμπρότητα. Έμειναν εκεί ως αδελφότητα: άλλοι κατασκεύαζαν υφάσματα από κατσικίσιο μαλλί, άλλοι έπλεκαν καλάθια, και άλλοι καλλιεργούσαν τον κήπο.

Μετά από κάποιο διάστημα, ο Όσιος Υπάτιος πήγε στη Θράκη, στο παλιό του μοναστήρι. Τότε οι μοναχοί της Μονής Ρουφινιανών τον αναζήτησαν και τον παρακάλεσαν να επιστρέψει ως ηγούμενός τους. Τον πήραν πίσω, και από τότε, επειδή υπέμενε πολλούς ασκητικούς κόπους και πνευματικούς αγώνες, πολλοί ήρθαν να τον μιμηθούν, έγιναν μοναχοί και σύντομα η αδελφότητα αριθμούσε τριάντα άνδρες, που προόδευαν στις αρετές.

Ο θείος Υπάτιος έλαβε από τον Θεό το χάρισμα της ιαματικής χάριτος. Με αυτό θεράπευε τυφλούς, χωλούς, παραλυτικούς, ασθενείς από υδρωπικία· θεράπευε πολλές γυναίκες με αιμορραγίες· έδιδε παιδιά σε στείρες και γάλα σε άτεκνες· απελευθέρωνε πολλούς δαιμονισμένους από τα πονηρά πνεύματα. Συχνά, με τις προσευχές του, ο Άγιος πολλαπλασίαζε το νερό, το σιτάρι και τα όσπρια σε καιρούς ανάγκης και στέρησης· και απομάκρυνε κάθε είδους ασθένεια, όχι μόνο από ανθρώπους αλλά και από άλογα ζώα.

Η τροφή του ήταν όσπρια, λαχανικά και λίγο ψωμί, το οποίο έτρωγε γύρω στην ενάτη ώρα (δηλαδή το απόγευμα). Στα γηρατειά του έπινε και λίγο κρασί.

Όταν έφτασε στην ηλικία των ογδόντα ετών, τα μαλλιά και τα γένια του έγιναν λευκά σαν το χιόνι. Ο μακάριος αυτός άνδρας ήταν σεβάσμιος και άξιος τιμής, τόσο στην πράξη όσο και στη θεωρία. Διακόνησε το ποίμνιο του Χριστού επί σαράντα έτη, διατηρώντας την ιερατική τιμή, και αφού είχε αποστείλει στον Κύριο πριν από τον ίδιο ογδόντα μοναχούς από την αδελφότητά του, παρέδωσε κι αυτός την ψυχή του στον Θεό, για να λάβει τον μισθό των κόπων του.

Ο Άγιος Υπάτιος εν Ρουφινιαναίς και οι δραπέτες δούλοι που βρήκαν καταφύγιο στο μοναστήρι του

Κάποτε, οι δούλοι ενός πρώην ύπατου εν Ρουφινιαναίς (περιοχή κοντά στη Θάλασσα του Μαρμαρά, νοτιοανατολικά της Χαλκηδόνας) το έσκασαν και έτρεξαν να βρουν καταφύγιο στο μοναστήρι του Αγίου Υπατίου (τιμάται στις 17 Ιουνίου). Εκεί δεν ζήτησαν μόνο προστασία, αλλά παρακάλεσαν και να γίνουν μοναχοί. Ο Άγιος Υπάτιος τούς δέχτηκε και τούς κούρεψε μοναχούς.

Ο πρώην ύπατος έστειλε ανθρώπους να βρουν τους δραπέτες. Ένας από αυτούς ήταν συγγενής του, ευνοημένος και ευκατάστατος. Όταν αυτός έφτασε στο μοναστήρι, δεν συνέλαβε τους δούλους — αντίθετα, συγκλονίστηκε από τον τρόπο ζωής των μοναχών. Έγινε και ο ίδιος μοναχός, ξεχώρισε για την άσκησή του και αξιώθηκε και να γίνει ιερέας.

Ένας άλλος από τους δούλους, που λεγόταν Παύλος, συνελήφθη από τους ανθρώπους του ύπατου. Τον βασάνισαν, τον έδεσαν και τον έβαλαν υπό στρατιωτική φρουρά. Όμως, μέσα στη νύχτα, Άγγελος Κυρίου εμφανίστηκε, του έλυσε τα δεσμά και του είπε: «Σήκω και φύγε, σώσε τον εαυτό σου». Ο Παύλος δραπέτευσε και πήγε κι αυτός στο μοναστήρι του Υπατίου.

Όταν ο ύπατος έμαθε ότι όλοι οι δούλοι του κατέληγαν στον Υπάτιο και γίνονταν μοναχοί, έστειλε μηνυτές στον Άγιο λέγοντας: «Δώσε μου πίσω τους δούλους μου!». Ο Άγιος απάντησε: «Πες στον κύριό σου: "Δεν θα πάρω αυτούς που έδωσε ο Θεός και να τους δώσω σε άνθρωπο. Αν θέλει, ας τούς πάρει μόνος του από τον Θεό. Αλλά να ξέρει πως εκείνοι ζήτησαν καταφύγιο στον Κύριο."»

Ο ύπατος ταράχτηκε. Έστειλε έναν ιερέα να πείσει τον Υπάτιο να τούς επιστρέψει. Ούτε αυτός ούτε άλλοι απεσταλμένοι μπόρεσαν να τον μεταπείσουν. Τότε ο ύπατος ζήτησε προσωπική συνάντηση. Ο Άγιος σκέφτηκε να πάει, αν και οι μοναχοί τού έλεγαν: «Μην πας, πάτερ· μπορεί να σε φυλακίσει και να πάρει πίσω τους δούλους του». Ο Άγιος τελικά πήγε.

Το βράδυ πριν συναντηθούν, ο ύπατος είδε στον ύπνο του τον Άγιο Υπάτιο να προσεύχεται μέσα στο σπίτι του. Όταν συναντήθηκαν, του το ανέφερε. Όμως όταν έφτασαν στο θέμα των δούλων, ο ύπατος μίλησε με στόμφο και παιδεία, λέγοντας: «Ζητώ να μου επιστραφούν οι δούλοι μου».

Ο Υπάτιος τού απάντησε: «Αν το δεις ανθρώπινα, είναι δούλοι σου. Αν όμως το δεις με τα μάτια του Θεού, τότε είναι κι αυτοί δούλοι του Θεού, όπως κι εσύ. Αν τούς πάρεις από τον Κύριο, τον Κύριο όλων μας, πώς νομίζεις ότι θα σου το ανταποδώσει; Δεν φοβάσαι την οργή Του;»

Ο ύπατος έμεινε έκπληκτος. Του είπε: «Πάτερ, προσευχήσου για μας, ευλόγησε το σπίτι και τα παιδιά μου· φύγε και προσευχήσου για μας. Δεν θα ανακατευτώ ξανά με την επιλογή τους να γίνουν μοναχοί». Έτσι κι έκανε ο Υπάτιος, κι επέστρεψε στο μοναστήρι του.