Άγιος Βοτολφ του Ίκαν, 17 Ιουνίου

Άγιε Πάτερ Βοτολφ του Ίκαν, πρέσβευε υπέρ ημών!

Υπάρχει τραγική έλλειψη πρωτογενών πηγών για τον Άγιο Πατέρα μας Βότουλφο του Ίκεν, και πολλές από τις αγιολογικές διηγήσεις που σώζονται γράφτηκαν αιώνες αργότερα και συχνά περιέχουν λάθη και αναχρονισμούς. Το γεγονός αυτό γίνεται ακόμη πιο λυπηρό αν σκεφτεί κανείς πως υπάρχουν τουλάχιστον 78 ιστορικές ή εν ενεργεία εκκλησίες αφιερωμένες σ’ εκείνον στη Βρετανία — περισσότερες, να σημειωθεί, απ’ ό,τι σε οποιονδήποτε άλλο Άγιο της Αγγλίας πριν την κατάκτηση από τους Νορμανδούς. Η τιμή του απλώθηκε όχι μόνο σε ολόκληρη την Αγγλία, αλλά και στη Σκανδιναβία.

Στο κείμενο που ακολουθεί προσπαθούμε να διακρίνουμε τα βασικά σημεία της ζωής του Αγίου Βότουλφου μέσα από τις ελάχιστες και αποσπασματικές μαρτυρίες που έχουμε σε ορισμένες αγγλοσαξονικές πηγές, καθώς και από τις μεταγενέστερες αγιογραφίες. Για μια πιο πλήρη παρουσίαση του χρονικού της ζωής του, με εκτενή επιστημονική τεκμηρίωση, μπορείτε να ανατρέξετε στο φυλλάδιο για τον βίο του αγίου που το Κολέγιο OLM ετοιμάζει προς έκδοση. Ευχόμαστε ωστόσο πως αυτό το απλό χρονικό θα δώσει μια συνοπτική εικόνα για αυτόν τον εξαιρετικό άγιο της Σάφολκ και θα τον τοποθετήσει κάπως μέσα στο πνευματικό κλίμα του 7ου αιώνα. Όλες οι χρονολογίες που αναφέρονται είναι κατά προσέγγιση και ενδεικτικές.

615 – Γεννιέται ο Άγιος Βοτολφ, πιθανότατα από ευγενική, αγγλοσαξονική οικογένεια.

620s – Σε νεαρή ηλικία εισέρχεται σε μοναστήρι στην Αγγλία για να ξεκινήσει τη μοναστική του κατάρτιση.

630–647 – Ως έφηβος ή νεαρός ενήλικας, ταξιδεύει στη Γαλατία για να ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του. Λόγω των ταραγμένων χρόνων στις αρχές του 7ου αιώνα, η αναχώρηση αυτή μπορεί να οφείλεται τόσο στην ανάγκη προστασίας όσο και στην ευσέβεια ή την παιδεία. Πολλοί νέοι αγγλοσάξονες ευγενείς, άνδρες και γυναίκες, στάλθηκαν τότε σε μοναστήρια και μονές της Γαλατίας, για να σωθούν από τις επιθέσεις των ειδωλολατρών Μερκιανών. Ο Άγιος Βοτολφ φαίνεται πως έζησε για αρκετό καιρό στο μεγάλο διπλό μοναστήρι της Αγίας Φάρας στη Μπρι (Brie), που ονομαζόταν Εβοριάκο και μετονομάστηκε αργότερα σε Φαρμουτιέ (Faremoutiers) προς τιμήν της. Εκεί γνωρίζει τις άγιες θυγατέρες του βασιλιά Όννα της Ανατολικής Αγγλίας, τη Σαίθυρθ και την Αιθελβούργα, και συνδέεται πνευματικά μαζί τους. Μαζί τον πείθουν να επιστρέψει στο βασίλειο του πατέρα τους για να ιδρύσει μοναστήρι και του δίνουν επιστολές συστάσεως.

Αν και θεωρείται πρόδρομος της εφαρμογής του Κανόνα του Αγίου Βενεδίκτου στην Αγγλία, η εκπαίδευσή του στη Μονή Φαρμουτιέ επηρεάστηκε έντονα από τον Κέλτικο Κανόνα του Αγίου Κολουμβάνου. Ο κανόνας αυτός συνδυαζόταν τότε με τον Βενεδικτίνικο και άλλους φραγκικούς μοναστικούς κανόνες. Αυτό σήμαινε ότι η κατάρτισή του ήταν αυστηρή, με εκτεταμένες ακολουθίες, πολύωρη ψαλμωδία των Ψαλμών, πειθαρχία και υπακοή, καθώς και μελέτη της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας.

647–651 – Επιστρέφει στην Αγγλία και φτάνει στο Ρέντλεσαμ του Σάφολκ, την αρχαία πρωτεύουσα της αυλής των Ουφφινγκ της Ανατολικής Αγγλίας, φέροντας τις επιστολές των θυγατέρων του Όννα. Μετά από διαπραγματεύσεις, ο βασιλιάς Όννα του παραχωρεί γη στο Ίκαν (Iken), μια βαλτώδη προεξοχή μέσα στους παραποτάμους του ποταμού Άλντ, που αποτελούσε κάτι σαν «Άγιο Νησί» της Ανατολικής Αγγλίας. Το μοναστήρι είχε στρατηγική θέση, κοντά στη βασιλική αυλή και νότια της επισκοπής που ίδρυσε ο Άγιος Φήλιξ στο Ντάμμοκ (σύγχρονο Ντάνουιτς).

651–653 – Οι επιθέσεις του πολεμοχαρούς ειδωλολάτρη βασιλιά Πέντα της Μερκίας αναγκάζουν τον Όννα να φύγει στην εξορία και οδηγούν στην καταστροφή πολλών μοναστηριών και εκκλησιών της περιοχής, μεταξύ αυτών και του Αγίου Φουρσίου στο Κνομπχερεσμπούργκ (σημερινό Burgh Castle). Ο Άγιος Βοτολφ φαίνεται ότι περιηγήθηκε σε πολλές περιοχές, κηρύσσοντας το Ευαγγέλιο και ιδρύοντας εκκλησίες. Το «Σέλσβιγκ Μπρεβιάριο» αναφέρει ότι ίδρυσε εκκλησία στις όχθες του Τάμεση αφιερωμένη στον Άγιο Μαρτίνο της Τουρ, κάτι που δείχνει τη γαλατική του επιρροή. Ο Arnold-Foster προτείνει ότι αυτή η εκκλησία ίσως ήταν στο Μπλέιντον, κοντά στο Γούντστοκ.

653 – Εάν δεν είχε ήδη γνωρίσει τον Άγιο Κεντ (Cedd), πιθανότατα τον συναντά τώρα, στη βάπτιση του βασιλιά Σίγκεμπερτ του Έσσεξ στον ναό του Αγίου Γρηγορίου στο Ρέντλεσαμ. Ίσως και να συνεργάστηκε μαζί του στην ιεραποστολή στην περιοχή του Έσσεξ κατά την περίοδο αναταραχής στο Σάφολκ. Αν και ο Βέδας δεν τον αναφέρει ονομαστικά, κάποιοι ερευνητές πιστεύουν πως ίσως ήταν ο ανώνυμος «ιερέας» που τον συνόδευε.

654 – Η Αγγλοσαξονική Χρονικό αναφέρει: «Τούτο το έτος σκοτώθηκε ο Όννα και ο Βοτουλφ ξεκίνησε να χτίζει το μοναστήρι του στο Ίκαν». Ο όρος «ξεκίνησε να το χτίζει με ξύλο» δείχνει ότι υπήρχε ήδη κάποια πρόχειρη κατασκευή που πιθανόν εγκαταλείφθηκε κατά τις επιδρομές του Πέντα. Ο διάδοχος του Όννα, ο βασιλιάς Έθελχερε, ίσως ανέλαβε την ανοικοδόμηση ως τιμή στη μνήμη του προκατόχου του.

Το 1977, ανακαλύφθηκε θεμέλιο ξύλινου κτίσματος στη βόρεια πλευρά του ναού, χρονολογούμενο στη Μέση Αγγλοσαξονική Περίοδο – πιθανότατα το ίδιο το μοναστήρι που ίδρυσε ο Άγιος Βοτολφ. Την ίδια εποχή, ο Άγιος Κεντ ίδρυε τα μοναστήρια του στο Μπράντγουελ και στο Τίλμπερι.

654–669 – Το μοναστήρι του Αγίου Βοτολφ γίνεται σημαντικό κέντρο προσευχής και ιεραποστολής, με μεγάλη βιβλιοθήκη και γραφείο αντιγραφής, όπως συνηθιζόταν στην παράδοση του Κολουμβάνου. Ο Άγιος Βοτολφ αποκτά φήμη ως άγιος γέροντας, ικέτης και εξορκιστής, που κατακτά τα δαιμονοκρατούμενα βαλτοτόπια με τη δύναμη του Σταυρού. Αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν μικρές εκκλησίες στις όχθες του ποταμού και γύρω από το Ίκαν, φανερώνοντας πως πρόκειται μάλλον για ένα μοναστικό αρχιπέλαγος, όχι απλώς ένα απομονωμένο μοναστήρι.

Κατά τα έτη αυτά, μετά από δήγμα φιδιού, ο Άγιος Βοτολφ ταξιδεύει ιεραποστολικά σε απομακρυσμένη περιοχή με ποτάμι και πυκνή βλάστηση, όπου αφιερώνει δύο εκκλησίες στους Αγίους Πέτρο και Παύλο. Δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια την τοποθεσία, όμως είναι πιθανό να πρόκειται για περιοχές του Γουόρικσαϊρ ή ακόμα και της Λίνκολνσαϊρ και Γιορκσάιρ, ίσως σε σχέση με επίσκεψη στο μοναστήρι του Αγίου Κεντ στο Λάστινχαμ.

670 – Ο ηγούμενος Κόελφριθ της Μονής Τζάροου, δάσκαλος του Βέδα, επισκέπτεται το μοναστήρι του Αγίου Βοτολφ στο Ίκενχοε και παραμένει εκεί για αρκετούς μήνες, πιθανόν εργαζόμενος στον φούρνο του μοναστηριού. Στον βίο του αναφέρεται ότι ο Άγιος Βοτολφ ήταν «άνθρωπος με απαράμιλλη ζωή και σοφία, γεμάτος από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος». Η σιωπή του Βέδα ίσως δείχνει ότι οι επιρροές του Αγίου Βοτολφ ήταν περισσότερο φραγκικές και ιρλανδικές παρά ρωμαϊκές ή ιονατικές.

17 Ιουνίου 680 – Ο Άγιος Βοτολφ κοιμάται «παρουσία των αδελφών, στο μοναστήρι που ο ίδιος είχε χτίσει», σύμφωνα με τον Νορμανδό βιογράφο του, ηγούμενο Φόλκαρντ. Το γεγονός ότι αναφέρεται σε «γήρας και ασθένειες» δείχνει πως ήταν άνω των εξήντα ετών. Διάδοχός του αναφέρεται ο Έντελχεγκ, που μνημονεύεται και στο χάρτη της Μονής του Μουτς Γουένλοκ. Γύρω στο 870, οι ίδιοι Βίκινγκ που μαρτύρησαν τον Άγιο Έντμουντ, κατέστρεψαν και το Ίκαν, σκοτώνοντας τους μοναχούς και λεηλατώντας τα ιερά λείψανα και τα βιβλία. Ο σταυρός που ανακαλύφθηκε το 1977 στη δυτική πλευρά του ναού πιθανόν ανεγέρθηκε προς τιμήν του Αγίου μεταξύ 9ου και 10ου αιώνα.