Στην περιοχή της Εορδαίας, τον 20ό αιώνα, στις μέρες μας, έλαμψε η Όσια και κτήτορισσα του Μοναστηριού της Αγίας Παρασκευής, η Χρυσή, η ταπεινή και απλή χήρα από το χωριό Παλαιοχώρι-Φούφα, γνωστή στην ευρύτερη περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας ως «Μπάμπω-Ρύσσω» ή «Γιαγιά-Χαρίσω».
Γεννήθηκε το 1877 και το επώνυμό της ήταν Πέτρου-Κύπτη. Ήταν φτωχή αλλά τίμια γυναίκα που ο Θεός την αξίωσε μετά από γάμο να αποκτήσει τέσσερα παιδιά: τρία αγόρια, τον Σταύρο, τον Τρύφωνα και τον Θεόδωρο, καθώς και μία κόρη, την Ελένη.
Η ενάρετη Χρυσή, με σταθερή προσήλωση στις ορθόδοξες παραδόσεις, διάλεξε στα 55 της χρόνια την Αγία Οσιομάρτυρα Παρασκευή, για να γίνει πιστή της θεραπαινίδα. Η Αγία την επέλεξε για να φανερώσει τον κρυμμένο στη γη πνευματικό θησαυρό του παλιού Μοναστηριού με την πήλινη εικόνα της και άλλα πολύτιμα αντικείμενα.
Όταν τελείωσε τις αποκαλύψεις της προς τη Γερόντισσα Χρυσή, η Αγία Παρασκευή της πρόσταξε να βοηθήσει στην εύρεση αυτού του θησαυρού. Η ταπεινή Γερόντισσα σκύβει το κεφάλι, όπως η Παναγία μπροστά στον Αρχάγγελο Γαβριήλ, και της λέει: «Γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου» (Λουκά α΄ 38).
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο δεύτερος γιος της Χρυσής, ο Τρύφωνας, ήταν τυφλός, αλλά η μητέρα του πίστευε ακράδαντα στο Θεό ότι θα θεραπευθεί. Πήγε λοιπόν στο μέρος που σήμερα είναι κτισμένο το Μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής, και γέμισε ένα κανάτι με νερό από εκεί. Το έφερε στο καλύβι της και είπε στη νύφη της, τη γυναίκα του Σταύρου, να ρίξει νερό στον Τρύφωνα όταν ξυπνήσει, για να πλυθεί.
Όταν ξύπνησε και η νύφη του έριξε νερό, εκείνος φώναξε: «Βλέπω, βλέπω!»
Το ίδιο βράδυ παρουσιάστηκε η Αγία Παρασκευή στον ύπνο της Χρυσής και της είπε:
«Εγώ θεράπευσα το γιο σου, τον Τρύφωνα. Γι’ αυτό θέλω να πας στον Πρόεδρο του χωριού σου να σου δώσει εργάτες, να σκάψεις και να βρεις τα θεμέλια της Εκκλησίας μου που είναι θαμμένη στη γη.»
Εκπλήρωση επιθυμίας
Η Γερόντισσα Χρυσή μαζί με τον Πρόεδρο του Μηλοχωρίου, τον Μπάρμπα-Ζάχο Μπαλαχτζή, πήγαν πρώτα στον Μητροπολίτη Πτολεμαΐδος Ιωακείμ και μετά στην αστυνομία. Από τον πρώτο πήραν την ευλογία για τις ενέργειές τους και από τη δεύτερη την άδεια ανασκαφής. Την επόμενη μέρα, μαζί με άλλους Μηλοχωρίτες, πήγαν στο σημείο που υπέδειξε η Αγία Παρασκευή και άρχισαν να σκάβουν.
Με ακρίβεια η Αγία είχε υποδείξει την ακριβή θέση του παλιού Καθολικού του Μοναστηριού με τα ιερά αντικείμενα κοντά σε μια ανθισμένη τριανταφυλλιά, ανάμεσα στα βάτα. Η περιοχή βρίσκεται στους πρόποδες βουνού πίσω από το οποίο είναι η Κλεισούρα με το Μοναστήρι της Παναγίας μας, όπου ασκήτεψε η γειτόνισσα Όσια Σοφία.
Ξαφνικά, καθώς έσκαβαν σε βάθος 1,5-2 μέτρων, αποκαλύφθηκαν τα θεμέλια παλιού Ναού με δύο εισόδους. Μέσα στον Ναό βρέθηκε μια κεραμική πλάκα με αγγειοπλαστική τέχνη που σχημάτιζε το περίγραμμα της μορφής της Αγίας Παρασκευής, δύο ασημένια βυζαντινά νομίσματα και δεκαπέντε πήλινα αγγεία. Από αυτά σώζεται μόνο μέρος της κεραμικής πλάκας χωρίς τη μορφή της Αγίας.
Μετά από αυτό το ιστορικό γεγονός, οι πιστοί της Δυτικής Μακεδονίας, κλήρος και λαός, κατάλαβαν ότι δίπλα τους είχαν έναν άνθρωπο του Θεού, μια θεραπαινίδα της Αγίας Παρασκευής, και όχι μόνο δεν την κορόιδευαν, αλλά την τιμούσαν ιδιαίτερα.
Τα θαύματα και οι ίασεις που γίνονταν από τότε στον τόπο αυτό, καθώς και η ασκητική και οσιακή ζωή της Γερόντισσας Χρυσής έγιναν γνωστά στα χωριά της Φλώρινας, της Καστοριάς, της Κοζάνης. Σε όλη τη Δυτική Μακεδονία ξαπλώθηκε η φήμη του Μοναστηριού της Αγίας Παρασκευής και της θεραπαινίδας και κτητόρισσάς του, της Όσιας Χρυσής.
Ακόμη και στην Αττική, την Πελοπόννησο, τη Βουλγαρία, την Τουρκία και την Κύπρο μιλούσαν γι’ αυτή και θαύμαζαν την παρρησία της προς το Θεό και την Αγία Παρασκευή.
Με το αγίασμα της Αγίας Παρασκευής και τις ικεσίες της Όσιας Χρυσής καθημερινά γίνονταν και συνεχίζουν να γίνονται πολλά θαύματα. Τυφλοί ξαναβλέπουν, χωλοί περπατούν, τρελοί σώζονται, παράλυτοι σηκώνονται και ανίατες αρρώστιες θεραπεύονται.
Μια γυναίκα επισκέφθηκε το Μοναστήρι με το τυφλό παιδί της. Έβλεπε όλους να πηγαίνουν να φιλήσουν το χέρι της Γερόντισσας Χρυσής, αλλά εκείνη την πλησίαζε από απόσταση λόγω του μελαμψού δέρματός της. Η Όσια Χρυσή με το διορατικό χάρισμα σχεδόν της είπε:
«Έκανες κακούς λογισμούς για μένα και η Αγία Παρασκευή δεν θα κάνει το θαύμα στο παιδί σου!»
Εκείνη, συντετριμμένη από την αποκάλυψη, έπεσε στα πόδια της και την παρακαλούσε να τη συγχωρήσει και να προσευχηθεί για το παιδί της. Η Γερόντισσα προσευχήθηκε θερμά και αμέσως το παιδί θεραπεύτηκε.
Το καλοκαίρι του 1932, στις 26 Ιουλίου, στη μνήμη της Αγίας Οσιομάρτυρος Παρασκευής, έγινε μεγάλο θρησκευτικό πανηγύρι στο Μηλοχώρι. Την επόμενη χρονιά, το 1933, αποκαταστάθηκε πάνω στα ερείπια των θεμελίων ο παλιός Ναός, με μέριμνα της Όσιας Χρυσής.
Η ταπεινή, βασανισμένη αλλά και αγιασμένη Γερόντισσα Χρυσή έλαμψε με τις αρετές της, τα θαύματά της και την παρρησία της ιδιαίτερα προς την Αγία Παρασκευή. Ήταν χρήσιμο σκεύος του Παναγίου Πνεύματος και ποταμός αστείρευτος χαρισμάτων και θαυμάτων.
Πριν αναχωρήσει για τα ουράνια, η Γερόντισσα Χρυσή αρρώστησε και οι δικοί της την πήραν από το Μοναστήρι με κάρο, για να την πάνε στο πατρικό της σπίτι να πεθάνει εκεί. Τότε αστραποβολούσε ο καθαρός ουρανός και ακούγονταν ψαλμωδίες αγγελικές. Η Όσια έβλεπε πολλούς Αγίους να την περιμένουν και τους έλεγε:
«Θα έρθω κοντά σας!»
Στην Αγία Παρασκευή ιδιαίτερα είπε:
«Τελείωσα το έργο μου και θα έρθω κοντά σου. Λαχταρώ να βρεθούμε μαζί!»
Κοιμήθηκε σε ηλικία 82 ετών, την Κυριακή του Πάσχα του 1959, που εκείνο το έτος ήταν 3 Μαΐου, μόλις ακούστηκε ο χαρμόσυνος παιάνας της πίστης μας, το «Χριστός Ανέστη»!
Η ανακομιδή των χαριτοβρύτων λειψάνων της έγινε στις 17 Ιουνίου του 1998. Από τότε το Μοναστήρι κατέχει ως πολύτιμο θησαυρό την Αγία Κάρα της Όσιας και τα πάνσεπτα λείψανά της, καθώς και τη μανδήλα της, ανεκτίμητα κειμήλια που αναδίδουν άρρητη ευωδία και προσφέρουν στους πιστούς ιάματα. Αποθηκεύονται μέσα στο Ιερό Βήμα του Καθολικού της Αγίας Παρασκευής, όπου φυλάσσεται και η εφέστια εικόνα της Οσιομάρτυρος.
Η μνήμη της Όσιας τιμάται την Πέμπτη της Διακαινησίμου και την 17η Ιουνίου, ημέρα της ανακομιδής των Ιερών Λειψάνων της.
Λειτουργικά κείμενα
Απολυτίκιον, ήχος πλ. δ΄
«Σ’ εσένα, Μήτηρ, διασώθηκε πιστά η εικόνα· γιατί παίρνοντας τον Σταυρό, ακολούθησες τον Χριστό και με το παράδειγμά σου δίδασκες, δείχνοντας ότι το σώμα περνάει, ενώ πρέπει να φροντίζουμε την ψυχή, που είναι αθάνατη· γι’ αυτό και μαζί με τους Αγγέλους πανηγυρίζει, Όσια Χρυσή, το πνεύμα σου.»
