Άγιος Νίκων της Όπτινα, 25 Ιουνίου

Ο Άγιος Νίκων γεννήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 1888, γιος των Μετροφάνη και Βέρα Μπελιάεβ, και βαπτίστηκε με το όνομα Νικόλαος. Οι γονείς του, πολύ ευσεβείς, ανήκαν σε μια από τις εμπορικές οικογένειες της Μόσχας.

Ακόμα και στην παιδική του ηλικία, υπήρχαν γεγονότα που φαινόντουσαν σημάδια στη ζωή του. Το 1888, ο Άγιος Ιωάννης ο Κρονστάνδης επισκέφθηκε το σπίτι των Μπελιάεβ. Μετά από μια δέηση, ευλόγησε τη νέα μητέρα και της έδωσε τη φωτογραφία του με αυτόγραφο και ημερομηνία: «1888, το έτος της γέννησης του γιου σου Νικολάου.»

Το δεύτερο γεγονός ήταν το θαυμαστό του γιατρειά από μια θανάσιμη ασθένεια. Σε ηλικία πέντε ετών, το παιδί αρρώστησε σοβαρά. Όλες οι προσπάθειες των γιατρών ήταν μάταιες. Η μητέρα του, αγκαλιάζοντας το παγωμένο και άψυχο σώμα του, προσευχήθηκε θερμά στον Άγιο Νικόλαο να τον σώσει. Και έγινε θαύμα. Το νεκρό παιδί ξανάρχισε να ζει. 

Αργότερα, ο Γέροντας Βαρσανούφιος της Όπτινα τόνισε τη μυστική σημασία αυτού του γεγονότος, ως σαφές σημάδι της κλήσης του Νικολάου στη μοναχική ζωή.

Ο Νικόλαος και ο αδελφός του Ιωάννης αγαπούσαν να πηγαίνουν στην εκκλησία και να διαβάζουν τις Άγιες Γραφές και πνευματικά βιβλία. Όταν αποφάσισαν να ακολουθήσουν τη μοναχική ζωή, έκοψαν από ένα παλιό βιβλίο λίστες με μοναστήρια της Ρωσίας και μετά από προσευχή, ο Νικόλαος τράβηξε την τυχαία λωρίδα που έγραφε: «Το Σκήνωμα της Όπτινα, της Εισόδου της Θεοτόκου στο Ναό, Κοζέλσκ.» Μέχρι τότε δεν είχαν ακούσει ποτέ γι’ αυτό το μοναστήρι.

Οι δύο αδελφοί ταξίδεψαν στην Όπτινα στις 24 Φεβρουαρίου 1907 με την ευλογία της μητέρας τους, και έγιναν δεκτοί στο μοναστήρι στις 9 Δεκεμβρίου, την ημέρα της Εορτής της Απρόσμενης Χαράς της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Ο Νικόλαος ορίστηκε γραμματέας του Πατέρα Βαρσανούφιου, του Ηγουμένου της Σκήτης, τον Οκτώβριο του 1908. Εκτός από το διάβασμα και την ιερατική διακονία, αυτή ήταν η κύρια μοναχική του υπακοή για όλη του τη ζωή. Ο Άγιος Βαρσανούφιος προείδε πως θα γίνει άριστος μοναχός και άξιος μαθητής. Ο Νικόλαος ήταν πιστός στον Γέροντα και ακολουθούσε το θέλημά του σε όλα. Ο πατέρας Βαρσανούφιος του μετέδωσε τη γνώση και την εμπειρία του, οδηγώντας τον στην πνευματική ανύψωση.

Ο Νικόλαος εκάρη μοναχός με το μικρό Σχήμα στις 24 Μαΐου 1915, με το νέο όνομα Νίκων, προς τιμήν του μάρτυρα Αγίου Νίκωνος (28 Σεπτεμβρίου). Χειροτονήθηκε διάκονος στις 30 Απριλίου 1916 και ιερέας στις 3 Νοεμβρίου 1917. Ο πατήρ Νίκων θυμόταν πάντα την προφητεία του πατρός Βαρσανούφιου, που είχε κάνει πριν τη Ρωσική Επανάσταση, για δύσκολους καιρούς και διωγμούς κατά των μοναστηριών και των Χριστιανών. Ο γέροντας προείδε πως θα ήταν νεκτός πριν από αυτές τις μέρες και πως ο πατήρ Νίκων θα ζούσε κατά τη διάρκεια αυτών των δύσκολων χρόνων.

Ο πατήρ Νίκων συνελήφθη και φυλακίστηκε στις 18 Σεπτεμβρίου 1919, χωρίς δίκη, μόνο και μόνο επειδή ήταν μοναχός. Αργότερα αφέθηκε ελεύθερος και επέστρεψε στην Όπτινα, όπου οι μοναχοί είχαν οργανώσει μια αγροτική συνεταιριστική κοινότητα.

Το 1923, οι σοβιετικοί έκλεισαν τη συνεταιριστική κοινότητα και μετέτρεψαν το μοναστήρι σε μουσείο. Δύο μοναχοί επέτρεψαν να μείνουν και να δουλεύουν στο μουσείο, ενώ οι υπόλοιποι διαλύθηκαν. Ο πατήρ Νίκων πήρε την ευλογία από τον πατέρα Ισαάκ να υπηρετεί στην εκκλησία αφιερωμένη στην Κάζαν, και να δέχεται επισκέπτες. Όταν ερχόταν κόσμος για συμβουλές, πάντα τους παρέπεμπε στα λόγια των Γερόντων της Όπτινα.

Το τελευταίο εκκλησάκι της Όπτινα έκλεισε νωρίς το 1924 και ο πατήρ Νίκων αναγκάστηκε να φύγει τον Ιούνιο. Μετακόμισε στο Κοζέλσκ με τον πατέρα Κύριλλο Ζλένκο, όπου συνέχισε να δέχεται επισκέπτες και να παρέχει πνευματική καθοδήγηση, μοιράζοντας χρήματα και φαγητό σε ηλικιωμένους και άρρωστους που δεν μπορούσαν να εργαστούν. Ο πατήρ Νίκων ήταν σοφός πνευματικός πατέρας, που βοηθούσε τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τη ντροπή και να εξομολογηθούν τα αμαρτήματα που τους βασάνιζαν. Όσοι τον επισκέπτονταν έφευγαν καθαροί και ανανεωμένοι.

Ο πατήρ Νίκων, ο πατήρ Κύριλλος και ο πατήρ Αγαπητός Ταύμπ συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν τον Ιούνιο του 1927. Ο πατήρ Νίκων και ο πατήρ Αγαπητός στάλθηκαν στο στρατόπεδο Κέμπερπουνκτ, όπου ο πατήρ Νίκων ανέλαβε τη φύλαξη των αποθηκών.

Ο Άγιος Νίκων έστελνε γράμματα στους πνευματικούς του υιούς από το στρατόπεδο, με λόγια παρηγοριάς. Αν και δέχτηκε τη φυλάκισή του ως θέλημα Θεού, ήταν δύσκολο να αντέξει. Μετά το τέλος της ποινής τους, οι δύο μοναχοί στάλθηκαν εξορία στην Αρχάγγελσκ. Πριν φύγει από το στρατόπεδο, ο πατήρ Νίκων διαγνώστηκε με φυματίωση. Οι γιατροί τον συμβούλεψαν να ζητήσει αλλαγή τόπου εξορίας σε πιο κατάλληλο κλίμα.

Ζήτησε τη γνώμη του πατέρα Αγαπητού, που τον παρότρυνε να μην το κάνει. Στην Αρχάγγελσκ, ο πατήρ Νίκων έμενε στο σπίτι μιας ηλικιωμένης που τον υποχρέωνε σε σκληρή δουλειά και του έδινε λίγη ανάπαυση. Κάθε εβδομάδα έπρεπε να πηγαίνει τρία χιλιόμετρα στην πόλη Πινιέγκα για να παρουσιαστεί στις αρχές.

Στην αρχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ενώ καθάριζε το χιόνι, το πόδι του άρχισε να αιμορραγεί και ανέπτυξε υψηλό πυρετό. Η γηραιά νοικοκυρά του δεν έδειξε οίκτο και τον ανάγκασε να φύγει για να μη μολύνει τους άλλους με φυματίωση.

Λίγο αργότερα, ο πατήρ Νίκων επισκέφτηκε τον πατέρα Πέτρο, που είχε ζήσει στην Όπτινα. Τον παρακάλεσε να τον φιλοξενήσει στο χωριό Βαλντοκούριε, και εκείνος δέχτηκε. Ο πατήρ Πέτρος φρόντισε τον γέροντα όσο καλύτερα μπορούσε. Τους τελευταίους δύο μήνες της ζωής του, ο πατήρ Νίκων έλαβε σχεδόν

Πνευματικές συμβουλές του Αγίου Νίκωνα 

Συμβουλή σε όσους ζουν στον κόσμο

«Αν είσαι λαϊκός, ζήσε ανάμεσα σε λαϊκούς και κάνε τα δικά τους έργα...» Αυτό σημαίνει πως κάθε μορφή χριστιανικής ζωής έχει τα δικά της προτερήματα και ασχολίες. Τα έργα όσων ζουν διαφορετικά από εμάς δεν μπορούμε να τα κάνουμε. Για παράδειγμα, μια μάνα που έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να πηγαίνει κάθε μέρα στην εκκλησία σε όλες τις ακολουθίες ή να διαβάζει πολλές ώρες προσευχές στο σπίτι. Αν το κάνει αυτό, μόνο προβλήματα και αμαρτίες μπορεί να προκαλέσει, π.χ. αν η μάνα λείπει και το παιδί μείνει μόνο του και τραυματιστεί ή κάνει ζημιές μεγαλώνοντας.

Δεν μπορεί να αφήσει τα προσωπικά της αγαθά για να κάνει άσκηση πνευματική, γιατί πρέπει να ταΐζει και να φροντίζει τα παιδιά. Έχει υποχρέωση να ευχαριστεί τον Θεό με όσα της αναλογούν: να υπομένει υπομονετικά τα βάρη της οικογένειας, να προσεύχεται και να δίνει ελεημοσύνες όσο μπορεί, να διδάσκει και να μεγαλώνει τα παιδιά της, να τηρεί τις νηστείες, να πηγαίνει στην εκκλησία στις μεγάλες γιορτές και να αποφεύγει το παράπονο, τη φλυαρία και τη συκοφαντία.

Για τα ταλέντα και τις ικανότητες

Τα ταλέντα δεν είναι μόνο ο πλούτος, η μόρφωση ή η φήμη. Τα ταλέντα είναι κάθε καλό που βοηθά την ψυχή να σωθεί. Ο καθένας έχει τα δικά του ταλέντα. Η φτώχεια, η αρρώστια, οι στενοχώριες - και αυτά είναι ταλέντα.

Από κοσμική πλευρά, τα ταλέντα είναι οι σπουδές, η μουσική, οι τέχνες. Δεν είναι αμαρτία. Είναι καλό όταν αυτά συνδυάζονται με χριστιανική ζωή και αφιερώνονται στον Θεό.

Αν μια ικανότητα εμποδίζει την ευσέβεια και τη σωτηρία, τότε καλύτερα να την αφήσουμε. Καλύτερα να είσαι λίγο πιο απλός και να σωθείς, παρά να κερδίσεις όλο τον κόσμο και να χάσεις την ψυχή σου.

Για τις στενοχώριες

«Η ζωή χωρίς στενοχώριες δείχνει ότι ο Θεός δεν σε εγκρίνει. Δεν πρέπει να ζηλεύουμε αυτούς που ζουν χωρίς λύπες, γιατί το τέλος αυτής της «ευτυχίας» είναι κακό.»

«Δεν πρέπει να πέφτουμε μόνοι μας στις στενοχώριες από υπερηφάνεια και αυτοπεποίθηση. Όταν όμως έρχονται μόνες τους, μην τις φοβάσαι ούτε να νομίζεις πως ήρθαν τυχαία. Ο Θεός τις επιτρέπει με τη σοφία Του.»

«Οι στενοχώριες καθαρίζουν την ψυχή και την ανεβάζουν πνευματικά. Πρέπει να τις κρατήσουμε.»

«Δεν υπήρξε ποτέ, ούτε θα υπάρξει τόπος χωρίς στενοχώριες. Τόπος χωρίς στενοχώριες υπάρχει μόνο στην καρδιά όπου ζει ο Κύριος.»

Για την ματαιοδοξία

Δεν πρέπει να καυχιόμαστε για την υγεία, την ομορφιά ή άλλα δώρα του Θεού... Όλα όσα είναι επίγεια αλλάζουν, ομορφιά και υγεία φεύγουν. Πρέπει να ευχαριστούμε τον Κύριο με ταπεινότητα, αναγνωρίζοντας ότι δεν είμαστε άξιοι και να μην καυχιόμαστε για τίποτα.

Όταν νιώθεις απέχθεια για κάποιον

Όταν νιώθεις απέχθεια, θυμό ή εκνευρισμό για κάποιον, πρέπει να προσεύχεσαι γι’ αυτόν, είτε φταίει είτε όχι. Προσευχήσου με απλότητα καρδιάς, όπως λένε οι άγιοι πατέρες:

«Σώσε, Κύριε, και ελέησε τον δούλο Σου (όνομα) και βοήθησέ με, αμαρτωλό, με τις αγίες προσευχές του/της!»

Με αυτή την προσευχή η καρδιά γίνεται ήρεμη, αν και όχι πάντα αμέσως.

Για την προσευχή

«Μόνοι μας, χωρίς τη βοήθεια του Θεού, δεν μπορούμε ούτε να προσευχηθούμε σωστά. Δεν ξέρουμε πώς να προσευχηθούμε ούτε τι να ζητήσουμε.»

«Πάντα, όπου κι αν είσαι, είτε κάθεσαι, είτε περπατάς, είτε δουλεύεις, λέγε μέσα στην καρδιά σου: «Κύριε, ελέησον!»»

«Όλα τα καλά κερδίζονται με την προσευχή. Μόλις πλησιάζεις την πρώτη σκάλα, δεν έχεις ακόμα ανέβει, απλώς πλησιάζεις την πόρτα, αλλά δεν μπορείς να μπεις αν δεν έχεις το έλεος του Θεού. Γι’ αυτό πρώτα ζήτα: «Άνοιξέ μου, Κύριε, τις πόρτες του ελέους Σου!»»

«Όταν έχεις στενοχώριες ή απελπισία και σε βρίσκει μεγάλη δοκιμασία, επανάλαβε μέσα σου: «Κύριε, σπλαχνίσου, σώσε και ελέησε τον δούλο Σου!» και η λύπη θα γίνει πιο ελαφριά.»

«Πρόσεχε να μη χάνεις την προσευχή σου πρωί ή βράδυ. Αν όμως κάποια φορά τη χάσεις για κάποιο λόγο, ειδικά αν δεν φταις εσύ, μη στεναχωρηθείς, αλλά ταπεινά να κατηγορήσεις τον εαυτό σου για την αδυναμία σου· γιατί η αυτοκατηγορία είναι μια αόρατη άνοδος, ενώ η στεναχώρια, όπως λέει ο Γέροντας Αμβρόσιος, δεν είναι αρετή.»

Για τα πάθη

«Η νίκη πάνω στα πάθη γίνεται με τη δύναμη του Θεού. Οι δυνάμεις μας είναι πολύ λίγες γι’ αυτό. Πρέπει να το καταλαβαίνουμε με ταπείνωση και με ταπείνωση να προσελκύουμε το έλεος και τη βοήθεια του Θεού.»