Άγιος Ιωάννης ο Νέος της Σουτσάβα, 2 Ιουνίου
Κατά τη διάρκεια ενός εμπορικού ταξιδιού στην Σέτατια Αλμπά, τότε μέρος της Μολδαβίας αλλά τώρα η πόλη Μπιλγκόροντ-Ντνίστροφσκι στην Ουκρανία, γνώρισε έναν Βενετό έμπορο με το όνομα Ρέιζ, ενώ ταξίδευαν στη Μαύρη Θάλασσα. Συζήτησαν πολλές φορές για την χριστιανική πίστη και, βλέποντας ότι ο Ιωάννης πάντα νικούσε στα επιχειρήματα, ο Βενετός αποφάσισε να εκδικηθεί όταν έφτασαν στη Σέτατια Αλμπά.
Φτάνοντας στη Σέτατια Αλμπά, ο Ρέιζ διέδωσε μια φήμη ότι ο Ιωάννης, παρότι μεγάλωσε ως χριστιανός, ενδιαφερόταν για τη μουσουλμανική πίστη. Τη στιγμή εκείνη η Σέτατια Αλμπά είχε κατακτηθεί από μουσουλμάνους Τατάρους, και όταν ο ηγεμόνας τους άκουσε τη φήμη κάλεσε τον Ιωάννη. Ο Ιωάννης οδηγήθηκε μπροστά στον ηγεμόνα και τον ρώτησαν αν ήταν αλήθεια ότι ήθελε να αρνηθεί τη χριστιανική πίστη και να γίνει μουσουλμάνος. Εκείνος απάντησε ότι ποτέ δεν θα εγκατέλειπε την πίστη του στον αληθινό Θεό για να προσκυνήσει τα κατασκευάσματα των ανθρώπων. Αυτή η απάντηση θύμωσε τον ηγεμόνα των Τατάρων, που διέταξε τον Ιωάννη να αρνηθεί την πίστη του υπό τον κίνδυνο βασανιστηρίων.
Ο Άγιος προσευχήθηκε κρυφά, καλώντας τη βοήθεια Εκείνου που είπε: «Όταν σας οδηγήσουν και σας παραδώσουν, μη σκεφτείτε τι θα πείτε πριν, μη προετοιμάζετε λόγια· ό,τι σας δοθεί εκείνη την ώρα, πείτε, γιατί δεν εσείς θα μιλήσετε, αλλά το Άγιο Πνεύμα» (Μάρκος 13:11). Και ο Κύριος του έδωσε θάρρος και σύνεση να αντικρούσει όλα τα επιχειρήματα των ασεβών και να ομολογήσει με θάρρος ότι είναι Χριστιανός. Μετά από αυτό, ο Άγιος χτυπήθηκε άγρια με ραβδιά τόσο που το σώμα του ξεσκίστηκε και το δέρμα του έπεσε κομμάτια. Ο άγιος Μάρτυρας ευχαρίστησε τον Θεό που τον έκανε άξιο να χύσει το αίμα του γι’ Αυτόν και να καθαρίσει έτσι τις αμαρτίες του.
Στη συνέχεια τον έβαλαν σε αλυσίδες και τον τράβηξαν στη φυλακή. Το πρωί, ο ηγεμόνας της πόλης διέταξε να παρουσιαστεί ξανά ο Άγιος. Ο Μάρτυρας παρουσιάστηκε μπροστά του με φωτεινό και χαρούμενο πρόσωπο. Ο ατρόμητος μάρτυρας αρνήθηκε κατηγορηματικά να αρνηθεί τον Χριστό και κατηγόρησε τον ηγεμόνα ως όργανο του Σατανά. Τον ξαναχτύπησαν με ραβδιά, τόσο που όλα τα εντόσθιά του φάνηκαν.
Ο συγκεντρωμένος όχλος δεν άντεχε αυτό το φρικτό θέαμα και άρχισε να φωνάζει με οργή, καταγγέλλοντας τον ηγεμόνα για τα βασανιστήρια ενός ανυπεράσπιστου ανθρώπου. Ο ηγεμόνας διέταξε να δέσουν τον Μεγαλομάρτυρα στην ουρά ενός άγριου αλόγου και να τον σέρνουν στους δρόμους της πόλης. Οι κάτοικοι της Εβραϊκής συνοικίας τον κορόιδευαν και του πέταγαν πέτρες. Τελικά, κάποιος πήρε ένα σπαθί και του έκοψε το κεφάλι.
Το σώμα του Ιωάννη με το κομμένο κεφάλι έμεινε εκεί μέχρι το βράδυ, και κανένας Χριστιανός δεν τόλμησε να το πάρει. Τη νύχτα φάνηκε πάνω του μία φωτεινή στήλη και πλήθος αναμμένων λυχνιών. Τρεις άντρες που κρατούσαν φως τραγουδούσαν Ψαλμούς και θυμιάτιζαν το σώμα του Αγίου. Ένας από τους Εβραίους, νομίζοντας ότι ήταν Χριστιανοί που ήρθαν να πάρουν τα λείψανα του Μάρτυρα, άρπαξε ένα τόξο και προσπάθησε να ρίξει βέλος, αλλά κρατήθηκε από την αόρατη δύναμη του Θεού και έμεινε ακίνητος.
Το πρωί η όραση εξαφανίστηκε, αλλά ο τοξότης παρέμεινε ακίνητος. Όταν είπε στους κατοίκους της πόλης για το γεγονός και τι του συνέβη από τη θεία εντολή, απελευθερώθηκε από τα αόρατα δεσμά του. Μαθαίνοντας για το περιστατικό, ο ηγεμόνας επέτρεψε την ταφή του Μάρτυρα στην τοπική εκκλησία. Υπάρχουν διαφωνίες για το έτος του μαρτυρίου. Κάποιοι λένε ότι έγινε το 1330, άλλες πηγές λένε 1402, ενώ άλλες 1492. Πιθανότατα ήταν το 1330 και ο Ιωάννης ήταν περίπου 30 ετών.
Όταν ο Ρέιζ άκουσε για το θάνατο του Ιωάννη, αποφάσισε να σκάψει το σώμα του Μάρτυρα και να το κλέψει ως πράξη εκδίκησης, αλλά ο Ορθόδοξος ιερέας της πόλης είχε ένα όνειρο στο οποίο ο Ιωάννης τον ενημέρωσε γι’ αυτήν την πράξη και του ζήτησε να φέρει το σώμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αυτό ήταν το πρώτο θαύμα του Μεγαλομάρτυρα. Για χρόνια τα λείψανα του φυλάσσονταν στη Σέτατια Αλμπά, όπου έγιναν γνωστά για τις θεραπεύσεις και άλλα θαύματα, αλλά τελικά ο Πρίγκιπας Αλέξανδρος ο Καλός άκουσε για τα λείψανα και, ύστερα από παρότρυνση του Μητροπολίτη Ιωσήφ Μουσάτ της Μολδαβίας, τα μετέφερε στην πρωτεύουσα του, τη Σουτσάβα, στις 24 Ιουνίου 1402. Τα άφθαρτα λείψανα του Ιωάννη φυλάσσονται στο μοναστήρι που φέρει το όνομά του στην πόλη αυτή μέχρι σήμερα.
Το 1685 τα λείψανα του Αγίου Ιωάννη μεταφέρθηκαν από τον Πολωνό βασιλιά Ιωάννη Σομπιέσκι στη Στρίι της Ουκρανίας. Αργότερα μεταφέρθηκαν στο μοναστήρι των Βασιλειανών στη Ζόβκα, επίσης στην περιοχή της Γαλικίας. Ο Αυστριακός αυτοκράτορας Ιωσήφ Β΄ τα επέστρεψε στη Σουτσάβα το 1783. Το μοναστήρι που φέρει το όνομά του ήταν τόπος μεγάλων προσκυνημάτων την ημέρα της μνήμης του μαρτυρίου του. Πολλοί άνθρωποι έρχονταν από την Βουκοβίνα.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Νέος είναι ένας από τους πιο σεβαστούς αγίους στη Μολδαβία και πολλά θαύματα συνδέονται με τα λείψανά του.
