Αγία Ντινάρα της Ηρέτης, 30 Ιουνίου
Η «Διήγηση της Τσαρίτσας Ντινάρα» είναι ένα ρωσικό κείμενο του 16ου αιώνα για την Αγία Ντινάρα, μια χριστιανή βασίλισσα (τσαρίτσα) της Ηρέτης, δηλαδή της νοτιοανατολικής Γεωργίας. Την παρουσιάζει σαν μια ευσεβή και σοφή γυναίκα με σπάνιο θάρρος και ηγετική ικανότητα. Το κείμενο γράφτηκε πριν το 1553 και γνώρισε μεγάλη διάδοση κατά το δεύτερο μισό του 16ου αιώνα.
Το κύριο μέρος της διήγησης αναφέρεται στη σύγκρουση της Ντινάρας με τον βασιλιά της Περσίας. Εκείνος της ζήτησε φόρο υποτέλειας και την απείλησε πως θα την καθαιρέσει αν δεν συμμορφωθεί. Η βασίλισσα όμως αρνήθηκε με γενναιότητα, απαντώντας πως η εξουσία της της είχε δοθεί από τον Θεό και όχι από κάποιον άνθρωπο. Με λόγο φλογερό ενθάρρυνε τους διστακτικούς άρχοντές της και, αφού προσκύνησε σ’ ένα μοναστήρι, ξεκίνησε για τη μάχη. Καβάλα σ’ ένα λευκό άλογο και κρατώντας ψηλά το σπαθί της, η βασίλισσα ηγήθηκε του στρατού και νίκησε κατά κράτος τους Πέρσες. Μάλιστα, λέγεται πως ο ίδιος ο βασιλιάς της Περσίας αποκεφαλίστηκε.
Για πολλά χρόνια οι μελετητές διαφωνούσαν για το ποια ιστορική μορφή κρύβεται πίσω από αυτήν την αφήγηση. Πολλοί πίστευαν ότι επρόκειτο για την Αγία Βασίλισσα Ταμάρ (1184–1213), που κυβέρνησε τη Γεωργία στην «Χρυσή Εποχή» της και κατανίκησε πολλούς μουσουλμάνους εχθρούς. Ωστόσο, η εποχή της Ταμάρ δεν συμφωνεί με εκείνη της Ντινάρας των χρονικών. Αντίθετα, στο γεωργιανό χρονικό Ζωή της Καρτλί γίνεται λόγος για μια βασίλισσα Ντινάρα της Ηρέτης, η οποία μαζί με τον γιο της, Ισκχανίκ, μετέστρεψαν το βασίλειο στην Ορθόδοξη πίστη τον 10ο αιώνα και το απάλλαξαν από την αιρετική διδασκαλία των Μονοφυσιτών. Η ιστορία αυτής της Ντινάρας μοιάζει περισσότερο με όσα αναφέρονται στα ρωσικά χρονικά.
Σύμφωνα με τον Αρμένιο ιστορικό Μωυσή του Καλαγκάτουκ, σλαβικές φυλές περνούσαν συχνά από τον νότιο Καύκασο, κι έτσι φαίνεται πως η ιστορία της Ντινάρας ταξίδεψε μέχρι τη Ρωσία. Η Γεωργιανή Εκκλησία τιμά ιδιαίτερα την Αγία Ντινάρα, καθώς με το ζήλο και τους αγώνες της έσωσε μεγάλο μέρος του ανατολικού Καυκάσου από την αίρεση.
Σήμερα, στον βόρειο τοίχο της Αίθουσας του Θρόνου στο Κρεμλίνο της Μόσχας υπάρχει μια τοιχογραφία που απεικονίζει την Αγία Βασίλισσα Ντινάρα, καβάλα στο λευκό της άλογο και νικήτρια απέναντι στους εχθρούς.
Υπάρχει και ένας τάφος που φέρει το όνομά της, στο μοναστήρι Βαχαναβάνκ κοντά στο Καπάν της Αρμενίας, τον οποίο πολλοί θεωρούν ως τον δικό της.
