Άγιος Μαρτιαλός του Λιμόζ, 30 Ιουνίου

Ο Άγιος Γρηγόριος της Τουρ αναφέρει ότι ο Άγιος Μαρτιαλός, ο οποίος ίδρυσε την Εκκλησία του Λιμόζ στη Γαλλία, ήταν ένας από τους επτά επισκόπους που στάλθηκαν από τη Ρώμη στη Γαλατία από τον Πάπα Φαβιανό, μαζί με τον Άγιο Διονύσιο των Παρισίων, στα μέσα του 3ου αιώνα. Στο Λιμόζ, κατήργησε την παγανιστική λατρεία και τις δεισιδαιμονίες και γέμισε την πόλη με πίστη στον αληθινό Θεό. Ο Γρηγόριος γράφει στην Ιστορία των Φράγκων: «Ο Μαρτιαλός έζησε με μεγάλη αγιότητα, οδηγώντας τους ανθρώπους στην Εκκλησία και διαδίδοντας την πίστη του Χριστού σε όλους, και πέθανε εν ειρήνη, ομολογώντας την πίστη.»

Σύμφωνα με τοπική παράδοση, ο Άγιος Μαρτιαλός έχτισε στον χώρο που βρίσκεται σήμερα ο καθεδρικός ναός ένα προσκυνητάρι προς τιμήν του Αγίου Στεφάνου. Ένας παγανιστής ιερέας, ο Αυρηλιανός, ήθελε να ρίξει τον επίσκοπο Μαρτιαλό στη φυλακή, αλλά χτυπήθηκε από θάνατο, αναστήθηκε, βαπτίστηκε, χειροτονήθηκε και τελικά έγινε επίσκοπος από τον Άγιο. Ο Αυρηλιανός σήμερα είναι προστάτης της συντεχνίας των χασάπηδων στο Λιμόζ. Μετά από 28 χρόνια ιεραποστολής στη Γαλατία, ο Άγιος πέθανε σε ηλικία 59 ετών, περιτριγυρισμένος από τους μεταστραφέντες του από το Πουατού, το Μπερί, το Ωβέρνη και την Ακουιτανία. Ο Άγιος Μαρτιαλός ονομάζεται «Απόστολος των Γαλατών» ή «Απόστολος της Ακουιτανίας».

Ο Μαρτιαλός πέθανε στο Λιμόζ και τάφηκε έξω από τη ρωμαϊκή πόλη. Ο Γρηγόριος της Τουρ, στο έργο του Δόξα των Ομολογητών, αναφέρει ότι δύο ιερείς τον συνόδευσαν από τη Ρώμη στη Γαλατία, και όταν πέθαναν, ετάφησαν δίπλα του στην ίδια κρύπτη. Το ένα σαρκοφάγο ήταν κοντά στον τοίχο και το άλλο μπροστά του, εμποδίζοντας την απόδοση τιμών στον πρώτο. Οι πιστοί παραπονέθηκαν, και κάποια μέρα βρήκαν τα σαρκοφάγα στις αντίθετες πλευρές της κρύπτης, γεγονός που θεωρήθηκε θαύμα του Αγίου Μαρτιαλού.

Πολλά θαύματα έγιναν στον τάφο του. Ο Γρηγόριος γράφει πως ένα κορίτσι που είχε παραλύσει το ένα της χέρι ήρθε στον τάφο του Αγίου την ημέρα της εορτής του. Καθώς προσευχόταν, συνειδητοποίησε ότι μπορούσε να κινήσει τα δάχτυλά της, και όλοι όσοι ήταν παρόντες θαύμασαν.

Καθώς ο τάφος του Αγίου έγινε σημαντικός τόπος προσκυνήματος και θεραπείας, οι μοναχοί του απέκτησαν την προστασία του Τάγματος των Βενεδικτίνων τον 9ο αιώνα. Ο χώρος εξελίχθηκε σε ένα σπουδαίο μοναστήρι – την Αββαεία του Αγίου Μαρτιαλού – με μια πλούσια βιβλιοθήκη (δεύτερη μόνο μετά από εκείνη της Κλυνύ) και σκριπτόριο. Τον 12ο αιώνα εργάστηκε εκεί ο χρονικογράφος Ζεφρουά ντυ Μπρεγί από το Βιζεουά.

Η Αββαεία του Αγίου Μαρτιαλού, μία από τις μεγαλύτερες προσκυνηματικές εκκλησίες της δυτικής χριστιανοσύνης, κατεδαφίστηκε πλήρως τον 19ο αιώνα και σώθηκαν μόνο διάσπαρτα χειρόγραφα από τη βιβλιοθήκη της. Ορισμένα αγοράστηκαν για τον Λουδοβίκο ΙΕ΄ και βρίσκονται σήμερα στη Γαλλική Εθνική Βιβλιοθήκη. Η αρχική κρύπτη αποκαλύφθηκε με ανασκαφές την περίοδο 1966–1970. Δώδεκα ρωμανικά γλυπτά κιονόκρανα, που είχαν χρησιμοποιηθεί ως θεμέλια σε μια αποθήκη, αγοράστηκαν το 1994 για το Μουσείο της Επισκοπής του Λιμόζ.

Η βοήθεια του Αγίου επικλήθηκε το 994, κατά τη διάρκεια μιας επιδημίας δηλητηρίασης από εργοτίνη στο Λιμόζ. Ο Μαρτιαλός τιμήθηκε ιδιαίτερα και στο Μπορντώ, όπου φυλασσόταν η ποιμαντική του ράβδος στη Βασιλική του Αγίου Σεουρέν και μεταφερόταν σε λιτανείες για να επικληθεί η βοήθειά του σε εποχές λοιμών. Τιμάται επίσης και στην Ιταλία, όπου ο καθεδρικός ναός της Κόλλε ντι Βαλ ντ'Έλσα είναι αφιερωμένος σ’ αυτόν.

Μετά τον 6ο αιώνα άρχισαν να κυκλοφορούν διάφορες θρυλικές διηγήσεις και πλαστογραφίες για τον Άγιο Μαρτιαλό, παρουσιάζοντάς τον είτε ως έναν από τους εβδομήντα αποστόλους του Χριστού είτε ως μαθητή του Αποστόλου Πέτρου που στάλθηκε στη Γαλατία. Ωστόσο, σε Σύνοδο που συγκλήθηκε στο Λιμόζ το 1023 για να εξεταστεί η ορθή ιδιότητά του, αποφασίστηκε – βάσει της μαρτυρίας του Γρηγορίου της Τουρ – ότι ίδρυσε την Εκκλησία του Λιμόζ στα μέσα του 3ου αιώνα και για τον λόγο αυτό πρέπει να φέρει τον τίτλο «Απόστολος».