Άγιος Μαρκελλίνος ο ιερομάρτυς Πάπας Ρώμης, 7 Ιουνίου

Τα πρακτικά της ψευδοσυνόδου της Σινούεσσας, τα οποία κατασκευάστηκαν στις αρχές του 6ου αιώνα, υποστηρίζουν πως ο Μαρκελλίνος, μετά την πτώση του, παρουσιάστηκε ενώπιον συνόδου η οποία αρνήθηκε να τον δικάσει, επικαλούμενη τον κανόνα prima sedes a nemine iudicatur («η πρώτη έδρα δεν κρίνεται από κανέναν»).

Σύμφωνα με το Liber Pontificalis, ο Μαρκελλίνος ετάφη στις 26 Απριλίου του 304 στο κοιμητήριο της Πρισκίλλης επί της Βίας Σαλαρίας, είκοσι πέντε ημέρες μετά το μαρτύριό του. Αντίθετα, ο Κατάλογος του Λιβέριου δίνει ως ημερομηνία ταφής την 25η Οκτωβρίου. Ωστόσο, το ίδιο το γεγονός του μαρτυρίου του δεν τεκμηριώνεται με βεβαιότητα. Μετά από μεγάλο μεσοδιάστημα εξελέγη διάδοχός του ο Μάρκελλος, με τον οποίο ο Μαρκελλίνος συγχέεται μερικές φορές.

Ο Μαρκελλίνος αναφερόταν στο καθολικό γενικό εορτολόγιο, όπου από τον 13ο αιώνα είχε καθιερωθεί κοινή εορτή μαζί με τον Άγιο Κλήτο στις 26 Απριλίου. Εξαιτίας των αμφιβολιών γύρω από τα βιογραφικά τους στοιχεία, αυτή η κοινή εορτή αφαιρέθηκε από το γενικό ημερολόγιο το 1969.

Ο Άγιος Κλήτος παραμένει καταχωρημένος στο Ρωμαϊκό Μαρτυρολόγιο στις 26 Απριλίου· ο Άγιος Μαρκελλίνος όμως πλέον δεν αναφέρεται σε αυτόν τον επισήμως ατελή κατάλογο αγίων.

Αντιθέτως, στη Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία, ο Πάπας Μαρκελλίνος τιμάται μαζί με τον Πάπα Μάρκελλο στα Προλεγόμενα της Αχρίδας του Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς, στις 7 Ιουνίου (Ιουλιανό ημερολόγιο).

Ο Ιερομάρτυς Μαρκελλίνος, Πάπας Ρώμης

(Από τον Άγιο Νικόλαο Βελιμίροβιτς – Προλεγόμενα Ιουνίου 7)

Ο Μαρκελλίνος εξελέγη Πάπας Ρώμης το έτος 296 και διακόνησε επί επτά έτη χωρίς ιδιαίτερα γεγονότα. Κατά την εποχή των διωγμών του Διοκλητιανού, φέρεται πως λιποψύχησε και πρόσφερε θυσία στα είδωλα. Η ιστορία της άρνησής του έχει αμφισβητηθεί, ωστόσο τα στοιχεία που τη στηρίζουν θεωρούνται από αρκετούς αξιόπιστα. Ορισμένα παλαιότερα κείμενα σιωπούν σχετικά με την πτώση του, ενώ νεότερα κείμενα φαίνονται να επιζητούν την αποκατάστασή του, παρουσιάζοντας την άμεση μετάνοιά του και το μαρτύριό του.

Ένα ερώτημα που παραμένει μέχρι σήμερα είναι εάν ο Πάπας Μαρκελλίνος, αφού πρόσφερε θυμίαμα στα είδωλα επί Διοκλητιανού, μετανόησε αληθινά και μαρτύρησε για τον Χριστό ή αν πέθανε με φυσικό θάνατο.

Ο Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς στο Προλεγόμενό του για την 7η Ιουνίου παραδίδει την εξής, συγχωρητική εκδοχή της ζωής του Μαρκελλίνου:

Ο Μαρκελλίνος διαδέχθηκε τον Πάπα Μάρκελλο στον θρόνο της Ρώμης. Όταν ο Διοκλητιανός τον κάλεσε και τον απείλησε με βασανιστήρια, εκείνος πρόσφερε θυσία στα είδωλα. Ως ανταμοιβή, ο αυτοκράτορας του χάρισε ένα πολυτελές ένδυμα. Όμως ο Μαρκελλίνος μετανόησε πικρά, θρηνούσε ημέρα και νύχτα για την άρνησή του — όπως και ο Απόστολος Πέτρος.

Εκείνη την εποχή συνεκλήθη σύνοδος επισκόπων στην Καμπανία. Ο Πάπας, ντυμένος με σάκο και σκεπασμένος με στάχτη, εισήλθε στο συμβούλιο και εξομολογήθηκε ενώπιον όλων τη μεγάλη του αμαρτία, ικετεύοντας τους επισκόπους να τον κρίνουν. Εκείνοι του απάντησαν ότι ο ίδιος πρέπει να κρίνει τον εαυτό του. Τότε ο Μαρκελλίνος είπε:

«Αφαιρώ από τον εαυτό μου το ιερατικό μου αξίωμα, γιατί δεν είμαι άξιος, και ακόμη περισσότερο: μην επιτρέψετε να ταφεί το σώμα μου μετά θάνατον, αλλά να το ρίξετε στα σκυλιά!»

Αφού το είπε αυτό, καταράστηκε όποιον θα τολμούσε να τον θάψει. Κατόπιν πήγε πάλι στον Διοκλητιανό, του πέταξε στα πόδια το πολυτελές ένδυμα, ομολόγησε εκ νέου την πίστη του στον Ιησού Χριστό και κατεφρόνησε τα είδωλα. Ο αυτοκράτορας εξοργίστηκε και διέταξε να τον βασανίσουν και στη συνέχεια να τον φονεύσουν έξω από την πόλη, μαζί με τρεις ευσεβείς άνδρες: τον Κλαύδιο, τον Κύρινο και τον Αντωνίνο.

Τα σώματα των τριών ανδρών ετάφησαν αμέσως, ενώ το σώμα του Πάπα έμεινε άταφο επί τριάντα έξι ημέρες. Τότε εμφανίστηκε ο Απόστολος Πέτρος στον νέο Πάπα, τον Μάρκελλο, και του διέταξε να θάψει τον Μαρκελλίνο λέγοντας:

«Ὁ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται» (Λουκ. 18:14).

Έτσι ο Μαρκελλίνος αποκαθίσταται ως μετανοημένος και μάρτυρας, κατά την εκδοχή του Αγίου Νικολάου.