Οσία Μελάνεια, 8 Ιουνίου

Tρέψασα Mελάνεια πνεύμα παν μέλαν,

Λευκή το πνεύμα προς Θεόν χωρεί Λόγον.

Η Οσία Μελάνεια απεβίωσε ειρηνικά. 

Από τον Παλλάδιο

(Ιστορία Λαυσαϊκή, κεφ. 46 & 47)

Η Μελάνια, η αγία γυναίκα που είναι άξια κάθε ευλογίας, ήταν Ισπανικής καταγωγής και μεγάλωσε στη Ρώμη, γιατί ήταν κόρη του Μαρκελλίνου, ενός άνδρα που είχε διατελέσει στη σύγκλητο. Ο άνδρας της ήταν αξιωματούχος που υπηρετούσε σε πολλές κυβερνητικές θέσεις, και αυτή έγινε χήρα στα είκοσι δύο της χρόνια. Αυτή η γυναίκα, όντας άξια να κατακτηθεί από τη θεία αγάπη, δεν αποκάλυψε το γεγονός σε κανέναν, γιατί δεν της επιτρεπόταν να κάνει το θέλημά της, διότι έζησε την εποχή της βασιλείας του Βαλεντίνου (364-378 μ.Χ.). Όταν όρισε ως επίτροπο των υποθέσεων του γιου της κάποιον, πήρε όλη την κινητή περιουσία της, την τοποθέτησε σε πλοίο μαζί με έμπιστους υπηρέτες, άνδρες και γυναίκες, και έπλευσε βιαστικά προς την Αλεξάνδρεια, όπου πούλησε τα υπάρχοντά της και τα μετέτρεψε σε χρυσό.

Έπειτα κατέφυγε στο όρος Νιτρία, όπου συνάντησε τους πατέρες Παμβώ, Αρσένιο, Σαραπίωνα τον Μέγα, Παφνούτιο από τη Σκήτη, τον Ισίδωρο τον Ομολογητή και Επίσκοπο της Ερμοπόλεως, και τον Διόσκουρο. Έμεινε μαζί τους για μισό χρόνο και περιηγήθηκε σε όλη την έρημο, συναντώντας τους αγίους πατέρες και λαμβάνοντας την ευλογία τους. Όταν ο Αυτοκράτορας που βρισκόταν στην Αλεξάνδρεια εξόρισε στην Παλαιστίνη και την Καισάρεια τους Ισίδωρο, Πίσσιμιο, Αδέλφιο, Φισάνι, Παφνούτιο και Παμβώ (μαζί με άλλους δώδεκα ιεράρχες), η ευλογημένη αυτή γυναίκα τους ακολούθησε και τους βοηθούσε με την περιουσία της.

Όταν οι υπηρέτες που τους έστελνε σταμάτησαν να τους φέρνουν προμήθειες, η γενναία αυτή γυναίκα, σύμφωνα με τα λεγόμενα των αγίων Φισάνι, Παφνούτιου, Ισιδώρου και Αμμονίου (με τους οποίους είχε συνομιλήσει ο Παλλάδιος), φορούσε ρούχα υπηρέτη και πήγαινε κρυφά το βράδυ να τους φέρει τρόφιμα.

Όταν ο διοικητής της Παλαιστίνης πληροφορήθηκε το γεγονός, επιθυμώντας να γεμίσει το θησαυροφυλάκιό του και ελπίζοντας σε κέρδος από αυτήν, την συνέλαβε και την έριξε στη φυλακή, μη γνωρίζοντας την αριστοκρατική καταγωγή της. Αυτή του έστειλε μήνυμα λέγοντας: «Είμαι κόρη τάδε και τάδε, [και σύζυγος τάδε], και δούλη του Χριστού. Μη ταπεινώνεις την πενιχρή μου ενδυμασία και περιουσία, γιατί έχω τη δύναμη να υψωθώ αν το θελήσω, και δεν έχεις εξουσία να με εμποδίσεις ή να κατασχέσεις την περιουσία μου. Για να μη πράξεις κάτι άγνοιας και πέσεις σε καταδίκη, σου στέλνω αυτό το μήνυμα· πρέπει να φερθούμε περήφανα και αυστηρά προς τους αμαθείς και ανόητους, όπως μας επιτρέπει η υψηλή μας καταγωγή, και να τους θεωρούμε ανόητους». Ο διοικητής, μόλις το έμαθε, την απολογήθηκε, την παρακάλεσε να τον συγχωρήσει, έπεσε στα πόδια της σε ένδειξη τιμής και έδωσε διαταγή να επισκέπτεται ελεύθερα τους αγίους.

Μετά την επιστροφή των αγίων από την εξορία, η αγία αυτή γυναίκα έχτισε οίκημα στην Ιερουσαλήμ, όπου έζησε είκοσι επτά χρόνια με μια αδελφότητα περίπου πενήντα μοναζουσών. Ο ευγενής Ρουφίνος, που καταγόταν από την Ιταλία και την Ακουιλέια, της παρέμεινε πιστός όλη τη ζωή και ασκήθηκε σε ένδοξες πράξεις, καταλήγοντας να αναγνωριστεί άξιος του αξιώματος του πρεσβυτέρου. Μαζί φιλοξενούσαν και βοηθούσαν όλους όσοι πήγαιναν στην Ιερουσαλήμ για προσευχή: επισκόπους, μοναχούς και παρθένες. Επούλωσαν το σχίσμα των Παυλινιστών, περίπου τετρακοσίων μοναχών, που ήταν αιρετικοί και αντιμάχονταν το Άγιο Πνεύμα, και τους επανέφεραν στην ενότητα της Εκκλησίας.

Με τις δωρεές τους ενίσχυαν τους κληρικούς των πόλεων, προσέφεραν τροφή στους ξένους και τους φτωχούς. Τελείωσαν τη ζωή τους χωρίς να γίνουν αιτία σκανδάλου σε κανέναν.

Όσον αφορά την περιουσία που αφιέρωσε, και τα χρήματα που μοίρασε με θείο ζήλο και αγάπη Χριστού, μόνο εκείνοι που ζουν στην Περσία μπορούν να το διηγηθούν πλήρως, γιατί δεν υπήρχε άνθρωπος στην Ανατολή, Δύση, Βορρά ή Νότο που να μην ωφελήθηκε από αυτήν. Έζησε εξόριστη τριάντα επτά χρόνια, δίνοντας χρήματα σε εκκλησίες, μοναστήρια, ξένους και φυλακισμένους.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της εξορίας της, οι συγγενείς της και ο γιος της έστελναν συνεχώς χρήματα. Ποτέ δεν αγόρασε γη, ούτε νοστάλγησε τον γιο της, και η αγάπη της για το μοναχοπαίδι της δεν την απομάκρυνε από την αγάπη προς τον Χριστό. Μέσω των προσευχών της, ο γιος της καλλιεργήθηκε πνευματικά, έγινε γαμπρός ευγενούς οικογένειας και απέκτησε τιμές και αξιώματα. Είχε δύο παιδιά, αγόρι και κορίτσι.

Μετά από πολλά χρόνια, ακούγοντας ότι η κόρη του γιου της και ο σύζυγός της ήθελαν να αφιερωθούν στον Θεό, και φοβούμενη μήπως πέσουν στα χέρια αιρετικών και ζήσουν με κοσμική χλιδή, η τότε εξηντάχρονη Μελάνια έπλευσε πάλι από την Καισάρεια προς τη Ρώμη. Εκεί μετέστρεψε έναν άνδρα ονόματι Απρωνιανό, που ήταν υψηλής τάξης και ειδωλολάτρης, στον Χριστιανισμό, και προέτρεψε με τέλειες νουθεσίες και παραινέσεις και τη γυναίκα του, αδελφή της, Αβίτα, να αφιερωθούν στη ζωή της ασκήσεως και της υπομονής. Ενίσχυσε επίσης την κόρη του γιου της Μελάνια, τον σύζυγό της Πινιανό και την νύφη της Αλβίνα, και τους έπεισε να πουλήσουν όλα τα υπάρχοντά τους και να τα δώσουν στους φτωχούς, οδηγώντας τους στη ζωή της αποχής και της ησυχίας.

Αντιμετώπισε τις γυναίκες της συγκλητικής τάξης και της υψηλής κοινωνίας, αγωνιζόμενη μαζί τους σαν άγρια θηρία, καθώς οι άνδρες προσπαθούσαν να την εμποδίσουν να τις μεταστρέψει και να τις κάνει να απαρνηθούν την κοσμική τους θέση. Τους έλεγε: «Παιδιά μου, πριν τέσσερις αιώνες γράφτηκε πως αυτή είναι η έσχατη εποχή (Α’ Ιωάννου 2:18). Γιατί κρατιέστε τόσο πολύ στον μάταιο έρωτα του κόσμου; Προσέξτε μήπως σας πιάσει η ημέρα του Αντιχρίστου, και μην κρατάτε σφιχτά τα πλούτη σας και τα κληρονομικά αγαθά των πατέρων σας». Τους απελευθέρωσε και τους οδήγησε στη ζωή της ασκητικής ησυχίας.

Τον εγγονό της Πουμπλίκολα, που ήταν παιδί, τον μετέστρεψε και τον πήγε στη Σικελία. Πούλησε τα υπόλοιπα υπάρχοντά της, πήρε την τιμή και ήρθε στην Ιερουσαλήμ, όπου διηύθυνε τη διανομή των πόρων της και τακτοποίησε τις υποθέσεις της. Μετά από σαράντα μέρες πέθανε σε βαθιά γεράματα, στεφανωμένη με πληθώρα ευχαρίστησης και χαράς. Άφησε στην Ιερουσαλήμ ένα οίκημα για τους ασκητές και χρήματα για τη συντήρησή του.

Όταν όλοι όσοι την ακολούθησαν είχαν φύγει από τη Ρώμη, ένας μεγάλος βαρβαρικός ανεμοστρόβιλος, που είχε προβλεφθεί από αρχαίες προφητείες, έπληξε την πόλη και κατέστρεψε τα πάντα, ακόμα και τα μπρούτζινα αγάλματα στις αγορές. Κατέστρεψε ολοκληρωτικά την πόλη, που για 1.200 χρόνια είχε κοσμηθεί με πανέμορφα κτίρια. Όσοι είχαν πιστέψει στα λόγια της αποδίδουν δόξα στον Θεό, που μέσω αλλαγών στα κοσμικά πράγματα έπεισε τους αδιάφορους. Ενώ τα σπίτια των αμαρτωλών λεηλατήθηκαν, τα σπίτια όσων πίστεψαν την Μελάνια διασώθηκαν, και έγιναν τέλειες θυσιές προς τον Κύριο, χάρη στη φροντίδα της αγίας Μελάνιας.

Τυχαία κάποτε ταξίδευα μαζί τους από την Αέλια προς την Αίγυπτο, συνοδεύοντας τη γλυκιά παρθένο Σιλβία, την εγγονή της, και μιλούσαμε για την αγία Μελάνια. Έτσι έμαθα πολλά που δεν γνώριζα, και έγραψα αυτά τα λίγα.