Ανακομιδή Ιερών Λειψανων του Αγίου Γρηγορίου επισκόπου Άσσου εν Γέρα Λέσβου, 10 Ιουλίου
Ο Άγιος Γρηγόριος είναι ένας από τους αγίους που γεννήθηκαν και πέθαναν στη Λέσβο. Γεννήθηκε στο χωριό Ακόρνη, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει, και βρισκόταν στην περιοχή της Γέρας, όπου σήμερα υπάρχει ο αγροτικός οικισμός Κουρκούτα. Οι γονείς του, ο Γεώργιος και η Μαρία, ήταν ευσεβείς χριστιανοί αλλά άτεκνοι, και απέκτησαν το παιδί τους με θαυματουργό τρόπο. Του έδωσαν το όνομα Γεώργιος. Αν λάβουμε υπόψη ότι τον έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών για να σπουδάσει, φαίνεται πως ήταν εύποροι.
Στην Κωνσταντινούπολη, ο Γεώργιος δεν παρασύρθηκε από τις απολαύσεις και τις αμαρτωλές συνήθειες της πόλης, αλλά φρόντισε να αποκτήσει γνώσεις, να γνωρίσει σοφούς και αγίους ανθρώπους και να ωφεληθεί πνευματικά όσο το δυνατόν περισσότερο. Εκεί γνώρισε και τον γέροντά του και πνευματικό του πατέρα, τον Ιερομόναχο Αγάθωνα, τον οποίο αγάπησε σαν πατέρα και τον ακολούθησε στο μοναστήρι του, κάπου στη Μικρά Ασία.
Ο Γεώργιος έζησε στο μοναστήρι αυτό για τρία χρόνια, και στη συνέχεια συνόδευσε τον Αγάθωνα στα Ιεροσόλυμα, για να προσκυνήσει στους Αγίους Τόπους και να γνωρίσει από κοντά τους αγίους ασκητές. Εκεί έγινε μοναχός, πήρε το όνομα Γρηγόριος και έζησε ασκητικά για δεκαπέντε χρόνια. Έπειτα επέστρεψε στο μοναστήρι του Αγάθωνα, αλλά επειδή είχε συνηθίσει την ασκητική ζωή των Ιεροσολύμων, δεν έμεινε στο κοινόβιο, αλλά αποσύρθηκε σε ένα απομακρυσμένο και έρημο κελί μόνος του.
Η ταπείνωση, η αγάπη του προς όλους, η αγία ζωή και τα διδάγματά του έκαναν τους χριστιανούς να τον πλησιάζουν καθημερινά για να ωφεληθούν πνευματικά.
Όταν η Επισκοπή Άσσου έμεινε χωρίς επίσκοπο, όλοι ζήτησαν τον Γρηγόριο για νέο τους ποιμένα. Έτσι, κλήθηκε επειγόντως στην Κωνσταντινούπολη και χειροτονήθηκε επίσκοπος Άσσου από τον Μητροπολίτη Εφέσου, καθώς η Άσσος της Μυσίας υπαγόταν τότε στη Μητρόπολη Εφέσου, κοντά στην Τροία.
Ο Γρηγόριος άσκησε τα καθήκοντά του με ζήλο και φόβο Θεού, συνδυάζοντας την αυστηρότητα με τη γλυκύτητα και τη δικαιοσύνη με την αγάπη. Ως επίσκοπος ήταν πραγματικά καλός ποιμένας, αλλά ήταν αναμενόμενο να συναντήσει αντιδράσεις.
Ζηλόφθονοι άνθρωποι αντιτάχθηκαν στο έργο του Αγίου, όμως οι συκοφάντες του δεν άντεξαν. Ο λαός τον αγαπούσε και περιφρονούσε τη ζήλια των συκοφαντών, αλλά αυτό λύπησε τον Γρηγόριο, ο οποίος επιθύμησε να επιστρέψει στην ησυχία του. Έτσι άφησε την Επισκοπή του στον συνεργάτη του Λεόντιο και πήγε στη Μικρά Ασία, στην Τένεδο, παίρνοντας μαζί του μόνο ένα Ευαγγέλιο και το ράσο του. Εκεί παρέμειναν αρκετά χρόνια.
Από την Τένεδο πήγαν στη Λέσβο και ο Γρηγόριος επισκέφθηκε το χωριό του, την Ακόρνη, για να δει τους γονείς του. Τυχαία συνάντησε τη μητέρα του στον δρόμο, κι εκείνη τον χαιρέτισε σαν ιερέα, ζητώντας την ευχή του, αφού δεν τον αναγνώρισε. Της είπε:
«Ο Θεός να σε ευλογεί και να σε αξιώσει να δεις, αν έχεις κανέναν στα ξένα.»
Αφού εκπλήρωσε την επιθυμία του, ανέβηκε στο όρος Πρίαντος και βρήκε έναν ερημικό τόπο που λεγόταν Λευκοπέδι. Ζήτησε την άδεια από τους κατοίκους να ζήσει εκεί με τον Λεόντιο. Ο τόπος ήταν ακατάλληλος για καλλιέργεια, δασώδης και άγριος, και θεωρούταν ότι ήταν στοιχειωμένος. Οι κάτοικοι τού έδωσαν την άδεια, αφού ο τόπος δεν τους χρησίμευε.
Με τη βοήθεια του Λεοντίου, ο Γρηγόριος καθάρισε την περιοχή και με την προσευχή βρήκε νερό. Καλλιέργησαν τη γη και με νηστεία και προσευχή έδιωξαν τα κακά πνεύματα, μεταμορφώνοντας τον τόπο από κόλαση σε παράδεισο.
Όταν οι άνθρωποι είδαν ότι ο τόπος καλλιεργήθηκε, ζηλόφθονοι θέλησαν να τον διώξουν και μάλιστα τον έσπρωξαν από έναν λόφο για να τον σκοτώσουν. Όχι μόνο δεν έπαθε τίποτα, αλλά ο τόπος που έπεσε ξεράθηκε και δεν ξαναφύτρωσε τίποτα εκεί. Τότε οι ιδιοκτήτες της περιοχής ζήτησαν συγγνώμη και του παραχώρησαν το μέρος. Εκεί ο Άγιος έκτισε εκκλησία αφιερωμένη στην Παναγία και ίδρυσε μοναστήρι, στο οποίο μαζεύτηκαν πολλοί μοναχοί.
Ο Άγιος εκοιμήθη σε βαθιά γεράματα, είτε το 1150 είτε το 1185. Άφησε την τελευταία του πνοή προσευχόμενος, αφού έδωσε τις τελευταίες οδηγίες και ευλογίες στους μοναχούς του. Είχε υποδείξει όσο ζούσε το σημείο που ήθελε να ταφεί, δίπλα στο μοναστήρι, και εκεί τον έθαψαν. Όμως, τρεις μέρες μετά, ανέβλυσε νερό από τον τάφο του, γεγονός που οδήγησε στην ανακομιδή του, και τον έθαψαν ξανά μέσα στην εκκλησία. Εκεί τα λείψανά του και το αγίασμα έγιναν πηγή πολλών θαυμάτων και ιάσεων.
Το συναξάρι του αναφέρει διάφορα θαύματα που έκανε εν ζωή. Ένα από αυτά λέει πως το ραβδί του έγινε δέντρο, και οι καρποί του είχαν ιαματικές ιδιότητες. Άλλο θαύμα αναφέρει ότι με θαυμαστό τρόπο ανακάλυψε νερό κοντά στο μοναστήρι. Κάποτε, ένας ασέβης άνθρωπος έκοψε ένα κλαδί από αυτό το δέντρο και έπεσε κάτω σαν νεκρός, αλλά ο Άγιος τον θεράπευσε και του έδωσε να πιει νερό.
