Άγιοι Άνθιμος ο γέρων, Παύλος, Βήλων, Θέων, Ήρων και άλλοι Τριάντα Έξι Αιγύπτιοι, 2 Ιουλίου
Όλοι οι Άγιοι αυτοί μαρτύρηαν κατά τα έτη 305 με 310 μ.Χ. Ο Άγιος Άνθιμος, γέρων στην ηλικία και πιθανώτατα ελληνικής καταγωγής, μαρτύρησε στη Θεσσαλονίκη στα χρόνια του Μαξιμιανού. Οι δε υπόλοιποι, επίσης μαρτύρησαν στη Θεσσαλονίκη στα χρόνια του Μαξιμιανού.
Γνωρίζουμε για τον Άγιο Μάρτυρα Άνθιμο από την αφήγηση των βίων των Τριανταέξι Μαρτύρων της Αιγύπτου, που έδωσαν τον αγώνα τους στη Θεσσαλονίκη κατά τη βασιλεία του αυτοκράτορα Μαξιμιανού (286-305).
Ο Άνθιμος ήταν μεγάλος σε ηλικία και πιθανόν Έλληνας, όπως δείχνει το όνομά του, και φαίνεται πως μαρτύρησε μια μέρα πριν από τέσσερις από τους τριανταέξι μάρτυρες που γνωρίζουμε με το όνομά τους – τον Παύλο, τον Βέλων, τον Θεόν και τον Ηρών. Δηλαδή, μαρτύρησε την 1η Ιουλίου και υπήρξε έμπνευση για τους υπόλοιπους. Γι’ αυτό ο Μαξιμιανός υπενθύμισε στους τέσσερις το μαρτύριο του Ανθίμου για να τους απειλήσει με όσα μπορούσε να τους επιβάλλει.
Οι τριανταέξι μάρτυρες ήταν από την Τάνιδα της Αιγύπτου, σύμφωνα με γεωργιανά χειρόγραφα που περιέχουν το συναξάριό τους. Αν και η μνήμη τους δεν καταγράφεται σε ελληνικές πηγές, θεωρείται πιθανό ότι το κείμενο του συναξαρίου τους είναι μετάφραση αρχαίου ελληνικού πρωτοτύπου. Γνωρίζουμε μόνο τα ονόματα τεσσάρων από τους τριανταέξι – τον Παύλο, τον Βέλωνα, τον Θεόν και τον Ηρών – που ξεχώρισαν για το θάρρος τους, υπέμειναν περισσότερα βασανιστήρια και μαρτύρησαν τελευταίοι.
Όταν εκδόθηκε το διάταγμα που ξεκίνησε τη δίωξη των Χριστιανών από τον Μαξιμιανό και έφτασε στην Αίγυπτο, ο διοικητής της Αιγύπτου, ο Αμπλιάννος, διέταξε να εξεταστούν όλοι όσοι δεν λάτρευαν τους θεούς. Μια ομάδα τριανταέξι Χριστιανών αρνήθηκε να προσκυνήσει τους θεούς και, επειδή ομολόγησαν τον Χριστό ως τον μόνο αληθινό Θεό, υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια. Παρά τα βάσανά τους, παρέμειναν ακλόνητοι στην πίστη τους και γι’ αυτό ο Αμπλιάννος τους έστειλε στη Θεσσαλονίκη, όπου βρισκόταν τότε ο Μαξιμιανός.
Οι τριανταέξι μάρτυρες έφτασαν στη Θεσσαλονίκη τραυματισμένοι και εξουθενωμένοι από το μακρύ ταξίδι. Οι τριάντα δύο από αυτούς δεν ήταν σε κατάσταση να παρουσιαστούν μπροστά στον αυτοκράτορα, γι’ αυτό διατάχθηκε αμέσως η αποκεφαλισή τους. Οι υπόλοιποι τέσσερις – ο Παύλος, ο Βέλων, ο Θεών και ο Ηρών – κρίθηκαν ικανοί να αντέξουν περισσότερα βασανιστήρια. Με θάρρος ομολόγησαν την πίστη τους στον Χριστό μπροστά στον αυτοκράτορα, που προσπάθησε να τους πείσει να απαρνηθούν την πίστη τους. Μια από τις μεθόδους του ήταν να τους υπενθυμίσει το μαρτύριο του Ανθίμου και το πώς κάηκε ζωντανός, αλλά αυτό μόνο τους ενέπνευσε να συνεχίσουν μέχρι το τέλος. Έτσι, δέθηκαν σε ξύλινα παλούκια, όπου πρώτα τους ξέσχιζαν τη σάρκα και στη συνέχεια διατάχθηκε να καούν ζωντανοί.
Οι τέσσερις Άγιοι υπέμειναν γενναία τα βασανιστήρια και ο Χριστός εμφανίστηκε μέσα στη φωτιά για να τους ενισχύσει και να σβήσει τις φλόγες. Ο Μαξιμιανός, που πίστευε σε μαγείες, θεώρησε ότι αυτό συνέβαινε από μαγική δύναμη και γι’ αυτό διέταξε να βασανιστούν πιο σκληρά. Τους έφεραν στη μέση του αμφιθεάτρου, όπου είχε συγκεντρωθεί μεγάλος όχλος, και έριξαν άγρια θηρία πάνω τους. Τα θηρία όμως πλησίασαν τους Αγίους και τους περιέβαλαν υποτακτικά για να λάβουν την ευλογία τους. Όταν ο κόσμος είδε αυτό, έμεινε άφωνος και με μια φωνή άρχισε να φωνάζει: «Μέγας είναι ο Θεός των Χριστιανών!» «Ελευθερώστε τους Αγίους Μάρτυρες!» Αυτό εξόργισε τόσο πολύ τον Μαξιμιανό που διέταξε τη σφαγή του όχλου. Όταν ο όχλος σκοτώθηκε, τα πτώματά τους πετάχτηκαν στο στάδιο να τα φάνε τα θηρία, αλλά τα θηρία αρνήθηκαν και γι’ αυτό κι αυτά θανατώθηκαν.
Τελικά, για να ξεφορτωθεί τους τέσσερις μάρτυρες, ο Μαξιμιανός διέταξε να αποκεφαλιστούν. Τους οδήγησαν έξω από την πόλη και τους αποκεφάλισαν. Αυτό έγινε στις 2 Ιουλίου, μια ή δύο μέρες μετά το μαρτύριο των τριάντα δύο.
Μετά το μαρτύριό τους, ένας Αιγύπτιος ονόματι Πάνι αγόρασε τα σώματά τους και τα έθαψε σε μυστικό μέρος. Αργότερα τα μετέφερε στην πατρίδα τους, όπου τους τάφηκαν με τιμές και έγιναν θαύματα στον τάφο τους.
