Ανεύρεση των ιερών λειψάνων του οσίου Γερασίμου του Μπόλντινο, 20 Ιουλίου

Όσιος Γεράσιμος του Μπολντίνο, του οποίου το κοσμικό όνομα ήταν Γρηγόριος, γεννήθηκε το 1490 στο Περεσλάβ-Ζαλέσκι. Στα πρώτα του χρόνια πήγαινε συχνά στην εκκλησία για να παρακολουθεί τις θείες ακολουθίες. Όταν άκουσε για την αγία ζωή του Αγίου Δανιήλ του Περεσλάβλ (7 Απριλίου), ο δεκατριάχρονος Γρηγόριος παρακάλεσε με δάκρυα τον Γέροντα να τον δεχτεί κοντά του. Ο Γέροντας δέχτηκε το αγόρι ως νεοσύλλεκτο το 1502 και το 1508 του έδωσε το μοναχικό κουράζωμα με το όνομα Γεράσιμος στη Μονή Τριάδος του Δανίλοβ. Η μονή αυτή διέθετε ξενώνα για τους ανάπηρους, τυφλούς, κουτσούς και όσους δεν μπορούσαν να εργαστούν, και ήταν η υπακοή του Γερασίμου να φροντίζει αυτούς τους δυστυχείς. Ήταν γνωστός ως ο «τσαγκάρης» γιατί τους έκανε παπούτσια.

Ο νέος μοναχός ασκούσε με ζήλο την νηστεία, την προσευχή και την επιτήρηση και σύντομα έγινε γνωστός στη Μόσχα ως αυστηρός ασκητής. Ακόμα ταξίδεψε στην πρωτεύουσα με τον δάσκαλό του και συνάντησε τον Τσάρο. Η κοσμική φήμη ήταν βάρος για τον ασκητή και, μετά από είκοσι έξι χρόνια υπό την καθοδήγηση του Αγίου Δανιήλ, ο Άγιος Γεράσιμος πήρε την ευλογία του Γέροντα να ζήσει ως ερημίτης στην περιοχή του Σμολένσκ. Κατοίκησε κοντά στην πόλη Ντορογκομπούζα, σε ένα άγριο δάσος γεμάτο φίδια και άγρια ζώα. Ο άγιος ασκητής τιθάσευε το σώμα του («το άγριο θηρίο») υποβάλλοντάς το σε θερμότητα και κρύο. Συχνά υπέφερε από τις επιθέσεις ληστών, αλλά αντιμετώπιζε τα πάντα με ταπείνωση και υπομονή και προσευχόταν γι’ αυτούς.

Σε όραμα, του υπέδειξαν να πάει στον λόφο Μπολντίνο, όπου υπήρχε μια τεράστια βελανιδιά δίπλα σε πηγή, με τρεις ισχυρούς κλάδους που προστάτευαν από τη βροχή όποιον κρυβόταν κάτω από τη σκιά της. Οι ντόπιοι τον χτυπούσαν με ραβδιά και προσπάθησαν να τον πνίξουν, αλλά φοβήθηκαν και τον παρέδωσαν στον διοικητή της Ντορογκομπούζα, που τον φυλάκισε για αλητεία. Ο Άγιος Γεράσιμος υπέμεινε υπομονετικά τις γελοιοποιήσεις, κρατώντας σιωπή και αφιερώνοντας τον εαυτό του στην προσευχή.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ένας αυτοκρατορικός απεσταλμένος από τη Μόσχα ήρθε να επισκεφθεί τον διοικητή. Βλέποντας τον Άγιο Γεράσιμο, υποκλίθηκε και ζήτησε την ευλογία του. Τον αναγνώρισε επειδή τον είχε δει παλαιότερα μαζί με τον Άγιο Δανιήλ παρουσία του Τσάρου. Ο διοικητής τρομοκρατήθηκε και αμέσως ζήτησε συγγνώμη από τον Άγιο, υποσχόμενος να χτίσει περίφραξη για να τον προστατέψει από τους ληστές.

Από τότε, ο Άγιος Γεράσιμος δέχτηκε όσους ήθελαν να ασκητέψουν και ζήτησε άδεια από τη Μόσχα να χτίσει μοναστήρι. Το 1530 έχτισε μια εκκλησία αφιερωμένη στην Αγία Τριάδα και κύτταρα για τους αδελφούς.

Εκτός από τη Μονή Μπολντίνο, ο Άγιος Γεράσιμος ίδρυσε μια άλλη μονή αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο στην πόλη Βιάζμα, και αργότερα, στο δάσος Μπριάνσκ, κοντά στον ποταμό Ζίζδρα, μια μονή αφιερωμένη στην Εισοδίων της Υπεραγίας Θεοτόκου. Ο μαθητής του, Πέτρος Κοροστελέφ, έγινε ηγούμενος αυτής της μονής. Πολλοί ασκητές βρέθηκαν υπό την πνευματική καθοδήγηση του Αγίου Γερασίμου, όπως ο ηγούμενος Αντώνιος, που αργότερα έγινε επίσκοπος Βολογκντά (26 Οκτωβρίου), και ο Αρκάδιος, μαθητής του Αγίου Γερασίμου, που αγωνίστηκε ως ερημίτης και τάφηκε στη Μονή Μπολντίνο.

Πριν από το θάνατό του, ο Άγιος Γεράσιμος συγκάλεσε τους ηγούμενους και τους μοναχούς των μονών που είχε ιδρύσει, τους διηγήθηκε τη ζωή του και τους έδωσε τις τελευταίες του οδηγίες. Αυτή η προφορική αφήγηση συμπεριλήφθηκε στη Βιογραφία του, που συνέγραψε ο Άγιος Αντώνιος κατόπιν αιτήματος των Γερόντων. Ο Κανόνας ή Διαθήκη του Αγίου Γερασίμου μοιάζει με την «Πνευματική Πράξη» του Αγίου Ιωσήφ του Βολοκολάμσκ. Από τον Άγιο Ιωσήφ δανείστηκε επίσης την πρακτική των δώδεκα Γερόντων που κυβερνούν τη μονή.

Υπάρχει προφορική παράδοση ότι ίσως μετέτρεψε τον Όπτα, τον ιδρυτή της Μονής Όπτινα. Φαίνεται πως μετέτρεπε εγκληματίες σε μια περιοχή και μετά ίδρυε μονή εκεί.

Ο Άγιος Γεράσιμος κοιμήθηκε την 1η Μαΐου 1554. Στις 3 Φεβρουαρίου 2016 αγιοποιήθηκε επίσημα από την Ρωσική Εκκλησία.

Ο μοναχός ετάφη στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Τριάδας της Μονής Μπολντίνο, στη στοά του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Από τις γραπτές πηγές που έχουμε, γνωρίζουμε πως τα άγια λείψανά του φυλάσσονταν κρυφά, έτσι ώστε ακόμα και κατά την ανέγερση νέου καθεδρικού ναού στον ίδιο χώρο να μη διαταραχθεί ο τάφος του, ο οποίος ενσωματώθηκε οργανικά στον χώρο της νότιας στοάς.

Τον Μάιο του 1921 (σύμφωνα με μαρτυρία του 1971 από τον Τιτ Πέτροβιτς Νοβίκοφ, που συμμετείχε στα γεγονότα), η επιτροπή εκταφής των λειψάνων άνοιξε τον τάφο. Από βάθος περίπου ενός μέτρου ανασύρθηκε ένας λευκός λίθινος σαρκοφάγος, στον οποίο, σύμφωνα με την επιτροπή, βρισκόταν ο μοναχός Γεράσιμος και ο μαθητής του, Ιάκωβος Αντρέγεβιτς Σαλτίκοφ, που, σύμφωνα με τη βιογραφία του μοναχού, τάφηκε κοντά στον Άγιο.

Ο σαρκοφάγος μεταφέρθηκε στο Σμολένσκ, και τα λείψανα τοποθετήθηκαν σε δύο νέους φέρετρους και τάφηκαν σε νεκροταφείο εκτός των τειχών της μονής. Ωστόσο, υπήρχαν αμφιβολίες ότι κατά το άνοιγμα του φέρετρου, που βρισκόταν μόνο ένα μέτρο πάνω από το επίπεδο του δαπέδου στις αρχές του 20ού αιώνα, διαταράχθηκε ο αληθινός τάφος του μοναχού Γερασίμου. Ίσως γι’ αυτό αργότερα, κατά τη διάρκεια της σοβιετικής περιόδου, η μνήμη του Αγίου επισημάνθηκε μόνο τοπικά.

Το 2002 άρχισε σταδιακά η ανακαίνιση της μονής Μπολντίνο και η ανοικοδόμηση του Καθεδρικού Ναού της Αγίας Τριάδας.

Οι ανασκαφές σε αρχαιότερα στρώματα οργανώθηκαν από την Τατιάνα Πάνοβα, επικεφαλής του τμήματος αρχαιολογίας των μουσείων του Κρεμλίνου της Μόσχας, και τη Ναταλία Πετρόβνα Σινίτσινα, συντηρήτρια ιστών και δερμάτων. Κατά την απομάκρυνση του όγκου του εδάφους στο σημείο όπου βρισκόταν το φέρετρο του μοναχού Γερασίμου, αποκαλύφθηκαν τα περιγράμματα του τάφου.

Η αυτοψία του τάφου ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου 2001. Η ανάλυση του εδάφους που ανακτήθηκε έδειξε ότι η ταφή παρέμενε άθικτη. Σε βάθος μεγαλύτερο από 3 μέτρα από το επίπεδο του δαπέδου του αρχές του 20ού αιώνα, βρέθηκαν τα σεβάσμια λείψανα του μοναχού Γερασίμου του Μπολντίνο.

Η αυθεντικότητά τους είναι αδιαμφισβήτητη: η ταφή πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με την μοναστηριακή παράδοση, βρέθηκαν κεραμικά του 16ου αιώνα μέσα στο γέμισμα του τάφου, καθώς και υπολείμματα του φέρετρου με τη μορφή στάχτης. Το φέρετρο ήταν ξύλινο, σκαλισμένο από έναν συμπαγή κορμό δέντρου. Η διαμόρφωση του φέρετρου, με στένωση στο σημείο των ποδιών, είναι επίσης χαρακτηριστική της εποχής εκείνης. Επιπλέον, βρέθηκαν δερμάτινα παπούτσια στον χώρο της ταφής. Ο σεβάσμιος Γεράσιμος, όπως είναι γνωστό, πιθανότατα έραβε ο ίδιος τα παπούτσια με τα χέρια του.

Τα λείψανα μεταφέρθηκαν και τοποθετήθηκαν στον τραπεζαρία της εκκλησίας του Ββενένσκι σε ειδικά κατασκευασμένο φέρετρο. Η θαυματουργή ανεύρεση των λειψάνων του Αγίου του Θεού ολοκληρώθηκε και αναφέρθηκε στον ενοριακό επίσκοπο, Μητροπολίτη Σμολένσκ και Καλίνινγκραντ, Κύριλλο.

«Πιστεύουμε ότι σε αυτό το θαυμάσιο γεγονός δίνεται σε όλους μας ένα σημάδι της εύνοιας του Θεού, ώστε η πίστη και η ευσέβεια να αναζωογονηθούν στον λαό μας, και μέσω αυτών των αρετών η ίδια η ζωή να αλλάξει, γεμάτη από το φως της αλήθειας του Θεού, ειρήνη και ευημερία», αναφέρεται στην επιστολή απάντησης.

Ο Μητροπολίτης Κύριλλος ευλόγησε την ημέρα της 20ης Ιουλίου, όταν δόθηκαν οι επίσημες διαπιστώσεις σχετικά με την ταυτότητα των βρεθέντων λειψάνων ως του μοναχού Γερασίμου, να θεωρείται ως η ημέρα της ανεύρεσης των σεβάσμιων λειψάνων του.