Μετακομιδή των Λειψάνων του Οσίου Μάρτυρα Μιχαήλ του Σαββαΐτη, 29 Ιουλίου

Ο Όσιος Μοναχός Μιχαήλ έζησε τον 9ο αιώνα και καταγόταν από την πόλη Έδεσσα της Μεσοποταμίας. Ήταν γιος χριστιανών γονιών και, αφού εκείνοι πέθαναν, μοίρασε την περιουσία του σε φτωχούς και ξεκίνησε για τα Ιεροσόλυμα, για να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους. Εκείνη την εποχή, η Αγία Γη βρισκόταν υπό μουσουλμανική κυριαρχία.

Ο Μιχαήλ έμεινε στην Παλαιστίνη και εγκαταστάθηκε στη Λαύρα του Αγίου Σάββα. Εκεί έγινε μαθητής του Αγίου Θεοδώρου (εορτάζει στις 9 Ιουλίου), ο οποίος επίσης καταγόταν από την Έδεσσα και ζούσε πότε στο μοναστήρι και πότε ως ερημίτης στην έρημο της Ιουδαίας. Οι δύο μοναχοί έφτιαχναν μαζί καλάθια από καλάμια για να στηρίζουν την ασκητική τους ζωή. Ο Μιχαήλ πήγαινε κατά καιρούς στην αγορά της Ιερουσαλήμ για να πουλήσει τα καλάθια.

Μια μέρα, ενώ βρισκόταν στην αγορά, τον πλησίασε ο ευνούχος της μουσουλμάνας βασίλισσας Σείντα, η οποία επισκεπτόταν την πόλη μαζί με τον άντρα της, βασιλιά Αλ-Μαμούν (813–833), για να δει τα θαύματα που λέγονταν ότι συνέβαιναν στον Πανάγιο Τάφο. Ο ευνούχος, βλέποντας πόσο όμορφα και προσεγμένα ήταν τα καλάθια, τον πήρε μαζί του και τον παρουσίασε στη βασίλισσα.

Η βασίλισσα, βλέποντας τον νέο και όμορφο μοναχό, επιχείρησε να τον παρασύρει σε σαρκικό αμάρτημα, αλλά εκείνος αρνήθηκε. Εκείνη, έξαλλη από την απόρριψη, διέταξε να τον χτυπήσουν με ραβδιά και μετά τον κατηγόρησαν ότι ήταν εχθρός του Ισλάμ.

Αφού ανέκριναν τον μοναχό, ο βασιλιάς άρχισε να τον πιέζει να αλλαξοπιστήσει και να γίνει μουσουλμάνος. Ο Μιχαήλ του απάντησε:

«Σε παρακαλώ, ή στείλε με πίσω στο μοναστήρι μου στον πνευματικό μου πατέρα, ή γίνε εσύ χριστιανός, ή κόψε μου το κεφάλι για να πάω στον Χριστό, τον Θεό μου.»

Ακολούθησε συζήτηση για το ποια είναι η αληθινή πίστη — ο Χριστιανισμός ή το Ισλάμ — και ο Μιχαήλ, με την εξυπνάδα και τη γνώση του, υπερίσχυσε στην αντιπαράθεση. Τότε όλοι οι Σαρακηνοί άρχισαν να φωνάζουν στον βασιλιά:

«Μεγαλύνεις τους χριστιανούς! Καταστρέφεις τους Σαρακηνούς! Ή σκότωσε τον μοναχό ή θα αποκαλυφθούμε εμείς οι ίδιοι!»

Ανάμεσα στα λόγια του Μιχαήλ ήταν και τα εξής:

«Ο Μωάμεθ δεν είναι ούτε απόστολος ούτε προφήτης, αλλά απατεώνας και πρόδρομος του Αντιχρίστου.»

Ο βασιλιάς τότε του έδωσε ένα ποτήρι με θανατηφόρο δηλητήριο. Ο Μιχαήλ το ήπιε και δεν έπαθε τίποτα, όπως είχε υποσχεθεί ο Κύριος (Μάρκ. 16:18: «καὶ ἐὰν θανάσιμόν τι πίωσιν, οὐ μὴ αὐτοὺς βλάψῃ»).

Μετά από αυτό, ο βασιλιάς διέταξε να του κόψουν το κεφάλι. Ο Μιχαήλ μαρτύρησε στα Ιεροσόλυμα, αλλά οι μοναχοί της Λαύρας του Αγίου Σάββα πήραν το σώμα του και το έθαψαν με τιμές στη μονή.

Στις αρχές του 12ου αιώνα, τα λείψανα του Αγίου Μάρτυρα είδε και προσκύνησε ο ηγούμενος Δανιήλ της Μονής των Σπηλαίων του Κιέβου, κατά τη διάρκεια προσκυνήματός του στους Αγίους Τόπους.