Άγιος Ιουβενάλιος Πατριάρχης Ιεροσολύμων, 2 Ιουλίου

Μνήμην γεραίρω τὴν Ἰουβεναλίου,

Οὗ μνῆμα θεῖον ἡ Παλαιστίνη φέρει.

(Ἰουλίοιο θάνες, Ἰουβενάλιε δευτέρᾳ.)

Ο Άγιος Ιουβενάλιος, κατέχει μία από τις επισημότερες θέσεις στην εκκλησιαστική Ιστορία. Κατά την πιο πιθανή γνώμη, πατριάρχευσε 28 συνεχή χρόνια και υπήρξε σύγχρονος των βασιλέων Θεοδοσίου του μικρού, Πουλχερίας, Μαρκιανού και Λέοντος του Α'.

Στη Γ' Οικουμενική Σύνοδο (βλέπε 9 Σεπτεμβρίου), που έγινε στην Εφεσο, η συμμετοχή του Ιουβενάλιου ήταν ενεργητικώτατη. Διότι ήταν άνδρας όχι μόνο πολλού ζήλου, αλλά και λόγου και παιδείας. Ο Ιουβενάλιος έγραψε για την Κοίμηση της Θεοτόκου και τη Μετάσταση αυτής. Επίσης, αυτός είναι που έστειλε στον αυτοκράτορα Μαρκιανό τα εντάφια της σπάργανα, που κατατέθηκαν στο Ναό των Βλαχερνών (βλέπε ίδια ημέρα).

Βιογραφία

Ο Άγιος Ιουβενάλιος (στα ελληνικά: Άγιος Ιουβενάλιος) ήταν Επίσκοπος Ιερουσαλήμ από το 422 μ.Χ. Όταν η έδρα της Ιερουσαλήμ αναγνωρίστηκε ως μητροπολιτική από την Δ’ Οικουμενική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα, έγινε ο πρώτος Μητροπολίτης Ιερουσαλήμ, αξίωμα που κράτησε μέχρι τον θάνατό του το 458. Η διοικητική του εξουσία επεκτάθηκε και στις τρεις επαρχίες της ρωμαϊκής Παλαιστίνης, και έτσι αναγνωρίστηκε ως ο πρώτος Πατριάρχης Ιερουσαλήμ.

Μετά την Πολιορκία της Ιερουσαλήμ το 70 μ.Χ., η πόλη καταστράφηκε ολοκληρωτικά. Το 135 μ.Χ., όταν την επισκέφθηκε ο αυτοκράτορας Αδριανός, χτίστηκε μια νέα ρωμαϊκή πόλη με το όνομα Αιλία Καπιτωλίνα (Αίλιος ήταν το οικογενειακό όνομα του Αδριανού). Η νέα αυτή πόλη δεν είχε μεγάλη σημασία μέσα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία· η έδρα του διοικητή της Παλαιστίνης ήταν στην Καισάρεια, η οποία έγινε και μητρόπολη, ενώ ο Επίσκοπος της Αιλίας (Ιερουσαλήμ) ήταν απλώς ένας από τους βοηθούς επισκόπους της.

Δεν γνωρίζουμε πολλά για τη ζωή του πριν γίνει επίσκοπος. Ο Ιουβενάλιος γεννήθηκε στα τέλη του 4ου αιώνα και χειροτονήθηκε Επίσκοπος Ιερουσαλήμ το 422. Το 428/9 ίδρυσε τη Λαύρα του Ευθυμίου στον δρόμο Ιερουσαλήμ-Ιεριχού και την στελέχωσε με ιερείς και διακόνους. Ο Ευθύμιος και οι μοναχοί της Παλαιστίνης διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στις θεολογικές διαμάχες της εποχής.

Το 431, ο Ιουβενάλιος τάχθηκε υπέρ του Κυρίλλου Αλεξανδρείας και εναντίον του Νεστορίου στην Α΄ Σύνοδο της Εφέσου. Μετά τη σύνοδο, άρχισε να επεκτείνει την επισκοπική του δικαιοδοσία και στις τρεις επαρχίες της Παλαιστίνης, φιλοδοξώντας να καταστήσει την Ιερουσαλήμ μητροπολιτικό κέντρο. Ωστόσο, ο Κύριλλος και ο Πάπας Λέων Α΄ αντέδρασαν στην ανεξαρτητοποίησή της από την Καισάρεια και την Αντιόχεια.

Ο Ιουβενάλιος ήταν από τους βασικούς υποστηρικτές της Β΄ Συνόδου της Εφέσου το 449 (γνωστή και ως "Ληστρική Σύνοδος"), υπογράφοντας πρώτος ως σύμμαχος του Διόσκορου. Αυτό οδήγησε στην διαγραφή του ονόματός του από τα δίπτυχα των Εκκλησιών που απέρριψαν τη Σύνοδο. Όμως, άλλαξε στάση αργότερα στη Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο στη Χαλκηδόνα το 451, καταδικάζοντας τη μονοφυσιτική αίρεση, η οποία δίδασκε ότι η ανθρώπινη φύση του Χριστού είχε απορροφηθεί πλήρως από τη θεία.

Όταν ο Διόσκορος δικάστηκε για παραβίαση των ιερών κανόνων, ο Ιουβενάλιος δεν δίστασε να αποσύρει τη στήριξή του. Αν και επιθυμούσε να επεκτείνει τη δικαιοδοσία της Ιερουσαλήμ και στις περιοχές της Αραβίας και της Φοινίκης, κατέληξε σε συμφωνία με τον Αρχιεπίσκοπο Μαξίμο Αντιοχείας ώστε να περιοριστεί στην Παλαιστίνη. Έτσι, η Σύνοδος και οι παλαιστίνιοι επίσκοποι αποδέχθηκαν την αναβάθμιση της Ιερουσαλήμ σε Μητροπολιτική Έδρα.

Αυτή η εξέλιξη προκάλεσε εξέγερση από μεγάλο μέρος των παλαιστινίων μοναχών, με αρχηγό τον Θεοδόσιο, που αντιτάχθηκε στη Σύνοδο. Όταν ο Ιουβενάλιος προσπάθησε να επιστρέψει στον θρόνο του, οι αντικαχεδόνιοι τον εκδίωξαν και εγκατέστησαν τον Θεοδόσιο ως αρχιεπίσκοπο. Ο Ιουβενάλιος, αν και είχε την υποστήριξη μοναχών όπως ο Ευθύμιος, κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη τον Αύγουστο του 453.

Ο Θεοδόσιος λέγεται ότι αιματοκύλισε την Ιερουσαλήμ και σχημάτισε ένοπλη ομάδα για να τιμωρήσει αντιπάλους όπως τον Σεβηριανό, Επίσκοπο Σκυθοπόλεως, τον οποίο φέρεται να σκότωσε άγρια το 452 ή 453. Αυτοκρατορικά στρατεύματα αποκατέστησαν τον Ιουβενάλιο στον θρόνο του το 453 και συνέχισε ειρηνικά το έργο του μέχρι τον θάνατό του το 458.

Θεολογικό έργο

Ο Ιουβενάλιος είχε πιθανόν μοναχική καταγωγή, αφού είχε ασκηθεί σε μοναστήρι στην κοιλάδα των Κέδρων. Ήταν ένθερμος υποστηρικτής του παλαιστινιακού μοναχισμού και χειροτόνησε πολλούς μοναχούς σε κληρικούς. Συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη της λειτουργικής ζωής στην Ιερουσαλήμ· επί της επισκοπίας του καθιερώθηκε η εορτή της Παναγίας στις 15 Αυγούστου και άρχισαν να χτίζονται ναοί αφιερωμένοι στη Θεοτόκο στην Παλαιστίνη.

Κύριο μέλημά του ως επίσκοπος ήταν η προστασία και η ενίσχυση των δικαιωμάτων της έδρας του. Η δικαιοδοσία που αναγνωρίστηκε στην Ιερουσαλήμ με τη Σύνοδο της Χαλκηδόνας υπερέβαινε την απλή μητροπολιτική εξουσία και αποτέλεσε πρότυπο για την μεταγενέστερη αναγνώρισή της ως Πατριαρχείο από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό, περίπου έναν αιώνα αργότερα.

Ελάχιστο, μικρό τμήμα, ιερό τεμάχιο λειψάνου του Αγίου Ιουβεναλίου Πατριάρχου Ιεροσολύμων

Ο Άγιος Ιουβενάλιος, πέθανε, σύμφωνα με τα λεγόμενα του Δοσίθεου, το έτος 458 μ.Χ.

Tο σπήλαιο - τάφος του Αγίου Ιουβεναλίου Πατριάρχου Ιεροσολύμων στα Ιεροσόλυμα,εντός της Μονής του Αγίου Ονουφρίου στην περιοχή του Σιλωάμ