Άγιος Προκόπιος της Ουστιά, 8 Ιουλίου
Τα άφθαρτα και ευωδιαστά λείψανα του Αγίου Προκοπίου βρέθηκαν στα μέσα του 17ου αιώνα κοντά στην Εκκλησία της Γεννήσεως της Θεοτόκου στην Ουστιά (Επισκοπή Βολογδά), στις όχθες του ποταμού Ουστιά. Το σώμα του είχε τοποθετηθεί σε φέρετρο από ψάθινα καλάμια και ανέβηκε στην επιφάνεια της γης. Κανείς από τους κατοίκους δεν ήξερε τίποτα γι’ αυτόν ούτε πότε είχε ταφεί.
Επειδή τα λείψανα βρέθηκαν άφθαρτα και ευωδιαστά, αποφασίστηκε να τοποθετηθούν στην εκκλησία, όπου για διακόσια χρόνια παρέμειναν σε κοινή θέα και έγιναν αιτία πολλών ιάσεων. Δεν έχει διασωθεί καμία πληροφορία για την καταγωγή και τη ζωή του αγίου αυτού. Το όνομά του έγινε γνωστό όταν ο ίδιος αποκάλυψε το όνομά του σε ένα ευσεβή ντόπιο, τον Σαβέλα Οντρόποφ, μέσα σε όνειρο, και του ζήτησε να κατασκευάσει νέο φέρετρο για το σώμα του, το οποίο ο Σαβέλα έφτιαξε.
Κατόπιν αιτήματος του εμπόρου Ιβάν Ερμολάεφ, ο ζωγράφος Ονισίμ Καράμζιν ζωγράφισε το 1652 την πρώτη εικόνα του Προκοπίου. Ο Ιβάν Ερμολάεφ είπε ότι ο ίδιος ο Προκόπιος εμφανίστηκε σε αυτόν και του έδωσε «άδεια» να ζωγραφίσει την εικόνα του. Επίσης συντέθηκε λειτουργία προς τιμήν του. Με την αύξηση των θαυματουργών ιάσεων, τα λείψανα του Αγίου Προκοπίου εξετάστηκαν ξανά το 1696 (ή 1645) και το 1739. Μετά από αυτό, αφιερώθηκε παρεκκλήσι προς τιμήν του στην εκκλησία όπου φυλάσσονταν τα λείψανά του. Η τοπική εορτή του Προκοπίου γινόταν στις 8 Ιουλίου και πολλοί ντόπιοι νηστεύανε μια βδομάδα πριν, απαγορεύοντας επίσης το ποτό και τις γιορτές.
Η λατρεία του Προκοπίου διακόπηκε από τον επίσκοπο Βολογδά Αρσένιο Τοντόρσκι (1796-1802) στα τέλη του 1801, με το σκεπτικό ότι κατά την επανεξέταση τα λείψανα δεν ήταν άφθαρτα. Στις 16 Δεκεμβρίου 1801 το Άγιον Συνοδικόν επικύρωσε την απόφαση αυτή. Το 1818 ο επίσκοπος Ονισίφορ Μπορόβικ προσπάθησε να επαναφέρει την εορτή και υπέβαλε σχετικό αίτημα, το οποίο όμως απορρίφθηκε. Παρόλα αυτά, ο Προκόπιος συνέχισε να τιμάται από τους ντόπιους.
Παρά την απαγόρευση του Αγίου Συνοδικού, πολλοί εκκλησιαστικοί συγγραφείς και αγιολόγοι συμπεριέλαβαν τον Προκόπιο του Ουστιά στη λίστα των αγίων. Ο αρχιεπίσκοπος Σεργίος Σπασκί της Βλαντιμίρ και Σουζντάλ (1830-1904) τον χαρακτήρισε για πρώτη φορά το 1876 ως «Άγιον Τρελλόν εν Χριστώ» δηλαδή δια Χριστόν σαλό (πιθανώς συγχέοντάς τον με τον άλλο Άγιο Προκόπιο, τον δια Χριστόν σαλό τον εν Ουστούζη που κοιμήθηκε το 1303 και τιμάται επίσης στις 8 Ιουλίου). Μέχρι το 1903 δεν υπήρξε επίσημη αγιοκατάταξη του Προκοπίου. Μετά την Επανάσταση, στις 6 Μαρτίου 1919 κατά το άνοιγμα των λειψάνων βρέθηκε ένα μουμιοποιημένο σώμα. Τον Ιανουάριο του 1939 τα λείψανα καταστράφηκαν από τους Σοβιετικούς. Το 1994 η Εκκλησία της Γεννήσεως της Θεοτόκου καταστράφηκε από πυρκαγιά.
Η προσπάθεια του επισκόπου Ονισίφορα το 1818 για αγιοκατάταξη, παρόλο που τότε απορρίφθηκε, θεωρείται σήμερα αρκετή για να δικαιολογήσει την επίσημη αγιοποίηση του Προκοπίου. Για τον λόγο αυτό συμπεριλαμβάνεται σήμερα στο ημερολόγιο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, όπου αποκαλείται Τρελλός εν Χριστώ, αν και δεν υπάρχει ιστορική βάση για αυτόν τον τίτλο.
