Άγιος Αλέξανδρος, Επίσκοπο Κομάνης, 12 Αυγούστου

Ο Άγιος Αλέξανδρος, Επίσκοπο Κομάνης (12 Αυγούστου) προερχόταν από ευγενείς γονείς και είχε λάβει άριστη παιδεία· γνώριζε όχι μόνο τη χριστιανική σοφία, αλλά και την ειδωλολατρική, και θεωρούνταν φιλόσοφος. Θα μπορούσε να κατέχει εξέχουσα θέση και να απολαμβάνει μεγάλη τιμή στην κοινωνία, όμως η άγια ψυχή του ζητούσε ανώτερες τιμές: επέλεξε το ανώτερο χριστιανικό κατόρθωμα – τη αυτοτιμημένη φτώχεια. Με βαθιά χριστιανική ταπείνωση αποφάσισε να ζήσει την πιο απλή ζωή, σχεδόν ντροπιαστική στα μάτια των ανθρώπων – έγινε ξυλοκάρβουνος· έκαιγε κάρβουνα στο δάσος και τα μετέφερε στην πόλη για να τα πουλήσει, έτσι ζούσε. Από το επάγγελμά του φαινόταν μαύρος, βρώμικος, με κουρελιασμένα ρούχα. Σταδιακά, τον ξέχασαν ως φιλόσοφο και τον γνώριζαν μόνο ως ξυλοκάρβουνο. Τώρα, πού και πού, ακόμα και μικρά παιδιά τον κορόιδευαν, αλλά ο Αλέξανδρος δεν έδινε σημασία. Νόμιζε πως θα τελείωνε τη ζωή του έτσι, αλλά η Πρόνοια του Θεού τον έκρινε διαφορετικά.

Στην Κόμανα της Μικράς Ασίας πέθανε ένας επίσκοπος. Οι πρεσβύτεροι και οι τοπικοί επίσκοποι συγκεντρώθηκαν για να εκλέξουν νέο ιεράρχη· προσκλήθηκε και ο επίσκοπος Γρηγόριος ο Θαυματουργός της Νεοκαισαρείας, γνωστός για την πνευματική του εμπειρία. Όταν οι παριστάμενοι άρχισαν να προτείνουν τον έναν ή τον άλλο ως άξιο διάδοχο του εκλιπόντος, με κριτήρια την ευγενική καταγωγή, τον πλούτο, το χάρισμα του λόγου ή τα σεβάσμια χρόνια του εκλεγόμενου, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός τόνισε πως κατά την εκλογή επισκόπου πρέπει να δοθεί προσοχή κυρίως στα εσωτερικά χαρίσματα, στην καλοσύνη της καρδιάς και στην καθοδήγηση του Θεού, και απέδειξε την ιδέα του με γνωστό γεγονός από την Παλαιά Διαθήκη: την εκλογή του μικρότερου γιου του Ιεσσαί, του Δαβίδ, που ήταν ποιμένας για τον πατέρα του, ως βασιλιά.

Δεν άρεσε σε όλους η ιδέα του Αγίου. Πολλοί άρχισαν να γκρινιάζουν και να λένε με χλεύη: «Αν δεν πρέπει να προσέξουμε την εμφάνιση στην εκλογή επισκόπου, τότε γιατί να μην εκλέξουμε ως επίσκοπο τον ξυλοκάρβουνο Αλέξανδρο;» Εκείνη την ώρα, ο Αλέξανδρος στεκόταν εκεί ανάμεσα στο πλήθος. «Και ποιος είναι αυτός ο Αλέξανδρος;» ρώτησε ο Γρηγόριος της Νεοκαισαρείας, σκέφτοντας παράλληλα: μήπως αυτή δεν είναι η θεϊκή ένδειξη για έναν άξιο εκλεκτό.

Ο Αλέξανδρος κλήθηκε σε εκείνη την κατάσταση που βρέθηκε – μαύρος, βρώμικος, με σκισμένα και μπαλωμένα ρούχα. Οι παριστάμενοι, κοιτάζοντάς τον, δυσκολεύονταν να συγκρατήσουν τα γέλια τους. Ο ξυλοκάρβουνος όμως δεν έδινε σημασία και συμπεριφερόταν με αξιοπρέπεια ενώπιον της συνέλευσης. Ο διορατικός Άγιος Γρηγόριος, διακρίνοντας μεγάλες αρετές σε αυτόν, τον πήρε στην άκρη και υπό όρκο άρχισε να τον ρωτά για την προηγούμενη ζωή του. Ο Αλέξανδρος δεν μπόρεσε να μη ανοίξει την καρδιά του στον σεβαστό Άγιο. Ο Γρηγόριος ο Θαυματουργός πείστηκε για την ορθότητα της υπόθεσής του σχετικά με αυτόν τον άνθρωπο και για τη θεϊκή ένδειξη προς αυτόν. Ο Αλέξανδρος αποδείχθηκε καλοπροαίρετος γνώστης του χριστιανικού νόμου και, το σημαντικότερο, στην κορυφή της ζωής του, αποδείχθηκε σπάνιος Χριστιανός. Προτείνοντας να πλυθεί, να αλλάξει ρούχα και να παρουσιαστεί στο Συμβούλιο, ο Άγιος Γρηγόριος επέστρεψε στη συνέλευση. Μετά από λίγο, εμφανίστηκε και ο Αλέξανδρος – πια μόλις αναγνωριζόταν από εκείνους που τον είχαν χλευάσει. Άρχισαν να του κάνουν ερωτήσεις και εκείνος απαντούσε τόσο έξυπνα που προκαλούσε έκπληξη, και στη συνέχεια με γενική συμφωνία εξελέγη Επίσκοπος Κομάνης.

Ο Αλέξανδρος γρήγορα πέρασε από τις κατώτερες ιεραρχικές θέσεις και τελικά χειροτονήθηκε επίσκοπος. Κατά το έθιμο, ο νεοδιορισμένος επίσκοπος έπρεπε να δώσει παιδαγωγικό λόγο στο λαό. Όταν ο Επίσκοπος Αλέξανδρος άρχισε να εκφωνεί το κήρυγμά του, όλοι οι ακροατές συγκινήθηκαν από την απλότητα και την ειλικρίνεια του λόγου.

Όμως ένας νέος φιλόσοφος από τους κατοίκους της Κομάνης γέλασε με την απλότητα της διδασκαλίας του αγίου φιλοσόφου, και ο Κύριος τον φώτισε με ένα όραμα: είδε ένα σμήνος λευκών, πολύ όμορφων περιστεριών, που έλαμπαν με κάποιο ιδιαίτερο φως, και άκουσε μια φωνή: «Αυτά είναι τα λόγια του Επισκόπου Αλέξανδρου, για τα οποία γέλασες.» Μετά από αυτό το όραμα, ο νέος φιλόσοφος συνήλθε και πλησίασε τον Επίσκοπο Αλέξανδρο, μετανοώντας για την αμαρτία του.

Με τιμή, δόξα και μεγάλο όφελος υπηρέτησε ο Αλέξανδρος ως Επίσκοπος της Κομάνης μέχρι που οι εχθροί του Χριστιανισμού τον συνέλαβαν για μαρτυρικό θάνατο, για την ανοιχτή και σταθερή ομολογία πίστης του, και μετά από σκληρά βασανιστήρια παραδόθηκε στις φλόγες. Έτσι τελείωσε η ζωή του Επισκόπου Αλέξανδρου, που προηγουμένως εργαζόταν ως ξυλοκαρβουνάς.