Όσιος Μαρτύριος του Νόβγκοροντ, 24 Αυγούστου
Στον καθεδρικό ναό του Νόβγκοροντ, ο Όσιος Μαρτύριος εκλέχτηκε με κλήρο μετά τον θάνατο του Αγίου Γρηγορίου (24 Μαΐου). Στις 10 Δεκεμβρίου 1193 στο Κίεβο, χειροτονήθηκε αρχιεπίσκοπος. Ο Όσιος Μαρτύριος έγινε γνωστός ως ακούραστος κτίστης εκκλησιών. Τον Μάιο του 1195 ανέλαβε την ανέγερση μιας εκκλησίας στο όνομα της Θεοτόκου στις πύλες της πόλης. Στις 13 Σεπτεμβρίου 1196 εγκαινίασε μια εκκλησία αφιερωμένη στην Ανάσταση του Χριστού σε ένα νέο γυναικείο μοναστήρι στη λίμνη Μιάτσινα.
Τον Ιανουάριο του 1197 εγκαινίασε μια εκκλησία προς τιμήν του Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας στη μονή με το ίδιο όνομα, τρία χιλιόμετρα από το Νόβγκοροντ. Το ίδιο έτος, στο ξυλουργικό συνοικισμό του Νόβγκοροντ, ανεγέρθηκε γυναικείο μοναστήρι στο όνομα της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Ευφημίας, που χτίστηκε από ευσεβείς νέες της πόλης.
Τον Ιανουάριο του 1197, ο Όσιος εγκαινίασε στη Μονή Μεταμορφώσεως στη Στάρα Ρους έναν ναό αφιερωμένο στον Άγιο Νικηφόρο, Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Τον Μάιο του 1198 ξεκίνησε την ανέγερση πέτρινης εκκλησίας αφιερωμένης στη Μεταμόρφωση του Κυρίου, την οποία εγκαινίασε στις 15 Αυγούστου του ίδιου έτους.
Την ίδια χρονιά, η πριγκίπισσα Έλενα, σύζυγος του πρίγκιπα Γιαροσλάβ Βλαντιμίροβιτς, έχτισε στην πλευρά των εμπόρων στο Μολοτκόβα μια εκκλησία αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου, στη Μονή που είχε ιδρύσει ο Όσιος Μαρτύριος. Η εκκλησία αυτή χτίστηκε σε ανάμνηση ενός θαύματος: ένας ευσεβής άνδρας του Νόβγκοροντ πήγαινε κάθε μέρα στην εκκλησία. Μια μέρα, όταν γύρισε σπίτι, κουράστηκε, αποκοιμήθηκε και του έπεσε από τα χέρια μια πρόσφορα σφραγισμένη με την εικόνα της Παναγίας. Τα σκυλιά έτρεξαν να την φάνε, αλλά αμέσως πετάχτηκαν πίσω σαν να τα είχε διώξει μια αόρατη δύναμη.
Ο Μέγας Πρίγκιπας Βσεβολοντ δυσαρεστήθηκε με τον λαό του Νόβγκοροντ. Το 1199 ο Όσιος Μαρτύριος ταξίδεψε προς το Βλαντίμιρ μαζί με αντιπροσώπους των πολιτών. Στον δρόμο, στις όχθες της λίμνης Σελιγκέρ, εκοιμήθη στις 24 Αυγούστου 1199. Το σώμα του μεταφέρθηκε στο Νόβγκοροντ και ενταφιάστηκε στον νάρθηκα του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας, ο οποίος είχε οικοδομηθεί με δικές του προσπάθειες.
Το 1439 το όνομά του συμπεριλήφθηκε στον κατάλογο των αγίων του Νόβγκοροντ που ήταν θαμμένοι στον καθεδρικό της Αγίας Σοφίας, και καθιερώθηκε τοπική τιμή προς αυτόν. Το 1471, πριν από την ήττα του Νόβγκοροντ, φάνηκε σημάδι στον τάφο του – εμφανίστηκε αίμα. Το 1511 ο Όσιος Μαρτύριος ανακηρύχθηκε άγιος. Η εικόνα του είναι ζωγραφισμένη σε έναν κίονα μέσα στο ιερό του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας του Νόβγκοροντ.
