Αγία Μόνικα της Αφρικής, 27 Αυγούστου

Η Μόνικα (περίπου 332 – 387) ήταν μια πρώιμη Χριστιανή αγία της Βόρειας Αφρικής και μητέρα του Αυγουστίνου του Υππώ. Τιμάται και μνημονεύεται στις Καθολικές και Ορθόδοξες Εκκλησίες, αν και σε διαφορετικές εορτές, για τις εξαιρετικές χριστιανικές της αρετές, ιδιαίτερα για τα βάσανα που υπέφερε λόγω της μοιχείας του συζύγου της, καθώς και για την προσευχητική της ζωή, αφιερωμένη στη μεταστροφή του γιου της, ο οποίος έγραψε εκτενώς για τις ευσεβείς πράξεις της και τη ζωή του μαζί της στις Εξομολογήσεις του. Δημοφιλείς χριστιανικοί θρύλοι αναφέρουν ότι η Μόνικα έκλαιγε κάθε βράδυ για τον γιο της Αυγουστίνο.

Η Μόνικα γεννήθηκε πιθανότατα στη Θαγάστη (σημερινό Σουκ Αχράς, Αλγερία). Πιστεύεται ότι ήταν Αμαζίγχη, βάσει του ονόματός της. Παντρεύτηκε σε νεαρή ηλικία τον Πατρίκιο, έναν ειδωλολάτρη δεκύριο στη Θαγάστη. Ο Πατρίκιος φημιζόταν για τον βίαιο χαρακτήρα του και φαίνεται ότι είχε διαστροφικές συνήθειες· φαινόταν μάλιστα ότι η μητέρα του είχε παρόμοια συμπεριφορά. Οι πράξεις ελεημοσύνης, τα έργα και οι συνήθειες προσευχής της Μόνικας ενοχλούσαν τον Πατρίκιο, αλλά λέγεται ότι πάντα την σεβόταν.

Η Μόνικα είχε τρία παιδιά που επιβίωσαν από τη βρεφική ηλικία: δύο γιους, τον Αυγουστίνο και τον Ναβίγιο, και μια κόρη, την Περπέτουα του Υππώ. Μη μπορώντας να τους εξασφαλίσει το βάπτισμα, θρηνούσε βαριά όταν ο Αυγουστίνος αρρώστησε. Στην αγωνία της ζήτησε από τον Πατρίκιο να επιτρέψει τον βαπτισμό του Αυγουστίνου· εκείνος συμφώνησε, αλλά αργότερα ανακάλεσε τη συναίνεσή του όταν το αγόρι ανέκαμψε.

Ωστόσο, η ανακούφιση της Μόνικας για την ανάρρωση του Αυγουστίνου μετατράπηκε σε ανησυχία, καθώς εκείνος σπαταλούσε τη νέα του ζωή παρασύροντας σε αμαρτωλή συμπεριφορά και, όπως ο ίδιος λέει, τεμπέλικη ζωή. Τελικά στάλθηκε στο σχολείο της Μαδαύρου. Ήταν 17 ετών και σπούδαζε ρητορική στην Καρχηδόνα όταν πέθανε ο Πατρίκιος.

Ο Αυγουστίνος είχε γίνει Μανιχαίος στην Καρχηδόνα. Όταν, κατά την επιστροφή του στο σπίτι, εξέφρασε τις απόψεις του σχετικά με τον Μανιχαϊσμό, η Μόνικα τον έδιωξε από το τραπέζι της. Ωστόσο, λέγεται ότι είχε μια οπτασία που την έπεισε να συμφιλιωθεί μαζί του.

Την περίοδο αυτή η Μόνικα επισκέφθηκε έναν (ακάλυπτο) επίσκοπο, ο οποίος την παρηγόρησε με τα λόγια: «Το παιδί αυτών των δακρύων δεν θα χαθεί ποτέ». Η Μόνικα ακολούθησε τον παραστρατημένο γιο της στη Ρώμη, όπου εκείνος είχε πάει κρυφά· όταν έφθασε εκεί, εκείνος είχε ήδη μεταβεί στο Μιλάνο, αλλά τον ακολούθησε ξανά. Εκεί συνάντησε τον Αμβρόσιο και μέσω αυτού είδε τελικά τον Αυγουστίνο να ασπάζεται τον Χριστιανισμό, μετά από 17 χρόνια αντίστασης.

Στο βιβλίο του Εξομολογήσεις, ο Αυγουστίνος αναφέρει μια ιδιαίτερη πρακτική της μητέρας του, σύμφωνα με την οποία «έφερνε σε ορισμένα παρεκκλήσια, αφιερωμένα στη μνήμη των αγίων, προσφορές από χυλό, ψωμί, νερό και κρασί». Όταν μετακόμισε στο Μιλάνο, ο επίσκοπος Αμβρόσιος της απαγόρευσε τη χρήση κρασιού στις προσφορές, καθώς «μπορούσε να αποτελέσει αιτία λαιμαργίας για εκείνους που ήδη είχαν έφεση στο ποτό». Ο Αυγουστίνος έγραψε γι’ αυτήν:

Αντί για ένα καλάθι γεμάτο καρπούς της γης, είχε μάθει να φέρνει στα παρεκκλήσια των μαρτύρων μια καρδιά γεμάτη αγνότερες αιτήσεις, και να δίνει ό,τι μπορούσε στους φτωχούς – ώστε η κοινωνία του Σώματος του Κυρίου να τελείται σωστά σε εκείνα τα μέρη όπου, ακολουθώντας το παράδειγμα του πάθους Του, οι μάρτυρες είχαν θυσιαστεί και στεφανωθεί.
— Εξομολογήσεις 6.2.2

Η Μόνικα και ο γιος της πέρασαν έξι ειρηνικούς μήνες στο Rus Cassiciacum (σημερινό Cassago Brianza), μετά τους οποίους ο Αυγουστίνος βαπτίστηκε από τον Αμβρόσιο στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στο Μιλάνο. Η Μόνικα και ο Αυγουστίνος ξεκίνησαν για την Αφρική, κάνοντας στάσεις στη Civitavecchia και στην Ostia. Εκεί η Μόνικα πέθανε, και η θλίψη του Αυγουστίνου ενέπνευσε τις Εξομολογήσεις του.

Η Μόνικα τάφηκε στην Ostia και αρχικά φαίνεται ότι είχε σχεδόν ξεχαστεί, αν και το σώμα της μεταφέρθηκε κατά τον 6ο αιώνα σε μια κρυφή κρύπτη στην εκκλησία της Santa Aurea στην Ostia, κοντά στον τάφο της Aurea της Ostia. Αργότερα, ο τάφος της μεταφέρθηκε στη Βασιλική του Αγίου Αυγουστίνου στη Ρώμη.

Ο Anicius Auchenius Bassus έγραψε το επικήδειο επίγραμμα της Μόνικας, το οποίο διασώθηκε σε αρχαία χειρόγραφα. Ο πραγματικός λίθος ανακαλύφθηκε ξανά το καλοκαίρι του 1945 στην εκκλησία της Santa Aurea, όταν δύο αγόρια έσκαβαν για να τοποθετήσουν έναν στύλο ποδοσφαίρου στην αυλή δίπλα στην εκκλησία.

Μια μετάφραση από τα λατινικά του Douglas Boin λέει:

Εδώ η πιο ενάρετη μητέρα ενός νέου έθεσε τις στάχτες της, ένα δεύτερο φως στα χαρίσματά σου, Αυγουστίνε. Ως ιερέας, υπηρετώντας τους ουράνιους νόμους της ειρήνης, δίδαξες (ή διδάσκεις) τους ανθρώπους που σου εμπιστεύτηκαν με τον χαρακτήρα σου. Μια δόξα μεγαλύτερη από τον έπαινο των επιτευγμάτων σου σας στεφανώνει και τους δύο – Μητέρα των Αρετών, πιο τυχερή χάρη στους απογόνους της.

Κατά τον 13ο αιώνα, όμως, το λατρευτικό κύκλωμα της Αγίας Μόνικας άρχισε να εξαπλώνεται και καθιερώθηκε εορτή προς τιμήν της στις 4 Μαΐου. Το 1430, ο Πάπας Μάρτιν Β’ διέταξε τη μεταφορά των λειψάνων της στη Ρώμη. Πολλά θαύματα λέγεται ότι συνέβησαν κατά τη διαδρομή, και η λατρεία της Αγίας Μόνικας καθιερώθηκε οριστικά. Αργότερα, ο Αρχιεπίσκοπος της Ρουέν, Guillaume d’Estouteville, οικοδόμησε στη Ρώμη την εκκλησία προς τιμήν του Αυγουστίνου, τη Basilica di Sant’Agostino, και τοποθέτησε τα λείψανα της Αγίας Μόνικας σε παρεκκλήσι αριστερά από το κύριο βωμό. Η ακολουθία της Αγίας Μόνικας, ωστόσο, φαίνεται ότι δεν βρήκε θέση στο Ρωμαϊκό Εγκώμιο πριν τον 16ο αιώνα.

Το 1934, στην ολλανδική πό

λη Ουτρέχτη, ιδρύθηκε η τάξη των «Zusters Augustinessen van Sint-Monica», που έκανε κοινωνικό έργο, προσφέροντας καταφύγιο σε γυναίκες με ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες ή θύματα ενδοοικογενειακής βίας ή κακοποίησης. Οι αδελφές ίδρυσαν επίσης αρκετά δημοτικά σχολεία. Στην ακμή τους, η τάξη είχε έξι μοναστήρια σε Άμστερνταμ, Ουτρέχτη, Σιτάρντ, Μάαστριχτ, Χίλβερσουμ και Arnouville κοντά στο Παρίσι. Από τη στιγμή που το μοναστήρι της Χίλβερσουμ, City of God, έκλεισε το 2014, μόνο η Ουτρέχτη παραμένει ως οίκος ευγηρίας για ηλικιωμένες αδελφές, ενώ η Casella, ένα δασικό καταφύγιο κοντά στο Χίλβερσουμ, εξακολουθεί να υποδέχεται νέους για διαλογιστική παραμονή.

Η πόλη Σάντα Μόνικα στην Καλιφόρνια πήρε το όνομά της από τη Μόνικα. Ένας θρύλος αναφέρει ότι τον 18ο αιώνα ο πατέρας Juan Crespí ονόμασε μια τοπική πηγή που τρεχούσε, Las Lágrimas de Santa Mónica («Τα Δάκρυα της Αγίας Μόνικας», σήμερα γνωστή ως Serra Springs), επειδή θύμιζε τα δάκρυα που είχε χύσει η Μόνικα για την πρώιμη απιστία του γιου της. Ωστόσο, όπως καταγράφεται στο ημερολόγιό του, ο Crespí ονόμασε στην πραγματικότητα το μέρος San Gregorio. Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι μέχρι τη δεκαετία του 1820 χρησιμοποιούνταν το όνομα Santa Monica, και η πρώτη επίσημη αναφορά έγινε το 1827 σε μορφή άδειας βοσκής. Στο Palisades Park της Σάντα Μόνικα υπάρχει άγαλμα της αγίας, έργο του γλύπτη Eugene Morahan, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1934.