Ανάμνηση των Εγκαινιών του Ιερού Ναού του Σωτήρος Χριστού της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος στην Κωνσταντινούπολη, 4 Αυγούστου
Nόμος παλαιός εκτύπου καλώς έχων,
Σε δεξιούσθαι και λόγοις εγκαινίων.
Την ημέρα αυτή (4 Αυγούστου) τιμούμε την Εγκαίνια του πολύ όμορφου και θεϊκού Ναού, του βασιλικού Μοναστηρίου του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα ημών Ἰησοῦ Χριστοῦ, που είναι αφιερωμένος στον Παντοκράτορα, στην Κωνσταντινούπολη.
Στίχοι
Κατάλληλα μοντελοποιημένος σύμφωνα με τους παλαιούς νόμους,
συνοδεύεσαι από λόγους εγκαίνιας.
(Δηλαδή: ένα ποιητικό αφιέρωμα στο μεγαλείο του ναού).
Το Μοναστήριον του Χριστού Παντοκράτορος βρίσκεται επί του τέταρτου λόφου της Κωνσταντινουπόλεως, με θέα τον Χρυσόν Κέραμον, ανατολικώς της Εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων και βόρεια της Υδραγωγείου του Βαλέντος
John Sanidopoulos
. Κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1118–1136, και αποτελούσε ένα μεγάλο μοναστικό συγκρότημα με νοσοκομείο.
Αυτή είναι περίπου η πρώτη μιση του κειμένου. Αν επιθυμείς τη συνέχιση της μετάφρασης ή κάποιου συγκεκριμένου αποσπάσματος, πες μου και θα συνεχίσω με χαρά!
Το Μοναστήριον του Χριστού Παντοκράτορος βρίσκεται στον τέταρτο λόφο της Κωνσταντινουπόλεως με θέα τον Χρυσό Κέραμον, ανατολικά της Εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων και βόρεια του Υδραγωγείου του Βαλέντος. Κατασκευάστηκε μεταξύ των ετών 1118–1136 και αποτελούσε ένα μεγάλο μοναστικό συγκρότημα με νοσοκομείο. Πιθανόν ότι κοντά βρίσκεται το τζαμί Şeyh Süleyman, το οποίο ενδέχεται να ήταν κάποτε μέρος του συγκροτήματος, ίσως ως βιβλιοθήκη. Στην περιοχή υπάρχουν επίσης πολλές δεξαμενές, μεταξύ των οποίων και η γνωστή Δεξαμενή.
Το συγκρότημα του Παντοκράτορος, ένα από τα πιο φιλόδοξα αυτοκρατορικά ιδρύματα στην Κωνσταντινούπολη μετά την εποχή του Ιουστινιανού, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην κομνηνή ιδεολογία. Αποτελείται από δύο εκκλησίες με ένα παρεκκλήσι ανάμεσά τους. Ξεκίνησε η ανέγερση του νότιου ναού (αφιερωμένου στον Χριστό Παντοκράτορα) περίπου το 1118 από την Αυγούστα Ειρήνη, σύζυγο του Αυτοκράτορος Ιωάννη Β’ Κομνηνού. Μετά τον θάνατό της το 1124, ο Ιωάννης έχτισε τον βόρειο ναό (αφιερωμένο στην Παναγία Ελεούσα) και πρόσθεσε ένα ταφικό παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Αρχάγγελο Μιχαήλ για την οικογένεια των Κομνηνών, συνδέοντας έτσι τους δύο ναούς. Σε τελικό στάδιο κατασκευάστηκαν επίσης το νότιο προαύλιο και το εξωνάρθηκα της νότιας εκκλησίας.
Εκτός από την Εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, κανένα άλλο βυζαντινό κτίριο δεν έχει φιλοξενήσει τόσες αυτοκρατορικές ταφές: εκεί ετάφησαν ο Ιωάννης Β΄ (1118–1143) με τη σύζυγό του Ειρήνη (Πιρόσκα από την Ουγγαρία), ο υιός τους Μανουήλ Α΄ (1143–1180) με τη σύζυγό του Βέρθα από τη Σουλτσμπαχ αλλά και οι Παλαιολόγοι αυτοκράτορες Μανουήλ Β΄ και Ιωάννης Η΄ τον 15ο αιώνα. Μπροστά στον μαύρο μαρμάρινο τάφο του Μανουήλ βρισκόταν ο Λίθος του Ευχελαίου (μια μαρμάρινη πλάκα πάνω στην οποία τέθηκε το σώμα του Χριστού μετά τη σταύρωση), την οποία έφερε από την Έφεσο γύρω στο 1170 ο Μανουήλ.
Το μεγάλο ταφικό παρεκκλήσιο του Αρχαγγέλου Μιχαήλ περιγράφεται στο τυπικό (τυπικόν) ως heroon – ιερό ήρωος, χρησιμοποιούμενο ως αυτοκρατορικό μαυσωλείο. Με τον όρο αυτό, οι Κομνηνοί αυτοκράτορες ταύτιζαν τον τάφο τους με τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο και την αντίστοιχη εκκλησία των Αγίων Αποστόλων.
Η εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας—η πλέον σεβαστή και λατρευόμενη εικόνα της πόλης—μεταφέρθηκε στο Παντοκράτορα όταν γινόταν μνημόσυνα των Κομνηνών μελών. Το μοναστήρι επίσης απέκτησε ιδιαίτερη σημασία λόγω της πρόσληψης στο λατρευτικό κύκλο της αυτοκράτειρας Ειρήνης, την οποία προώθησε ο γιος της Μανουήλ Α΄ και πιθανότατα οδήγησε και στην αγιοποίηση της.
Το τυπικόν του Μοναστηρίου Παντοκράτορος, όπως και των Μονών Στουδίου και Λιπών, είναι μοναδικό, διότι τόσο το θεμελιωτικό έγγραφο (τυπικόν) όσο και το κτίριο της εκκλησίας διασώζονται μέχρι σήμερα.
