Aνάμνηση των εγκαινίων των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, 8 Αυγούστου
Ο Άγιος Νικόδημος γράφει για το γεγονός αυτό: «Tα Eγκαίνια των Aγίων Aποστόλων Πέτρου και Παύλου, εν τω περιτειχίω του Aγίου Aποστόλου και Eυαγγελιστού Iωάννου του Θεολόγου, ένδον του σεπτού οίκου της Yπεραγίας Θεοτόκου εν τοις Mαρνακίου. Kαι του Oσίου Kασιανού. Kαι η ανάμνησις ότε εγένετο η του ηλίου έκλειψις από έκτης ώρας έως ενάτης, ώστε και τους αστέρας φανήναι, εν έτει από κτίσεως κόσμου εξακισχιλιοστώ τριακοσιοστώ εννενηκοστώ ενάτω, ηλίου έχοντος κύκλους πεντεκαίδεκα, και σελήνης κύκλους τους αυτούς, Iνδικτιώνος ενάτης, επί της βασιλείας Λέοντος του Σοφού, και Aλεξάνδρου του αδελφού αυτού των ευσεβών και φιλοχρίστων βασιλέων.»
Σύμφωνα δε, και με το Συναξάριον της Κωνσταντινουπόλεως, τα εγκαίνια του Ναού των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου έγιναν στις 8 Αυγούστου. Ο Ναός βρισκόταν μέσα στα τείχη του Ναού του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου, εντός του σεπτού οίκου της Υπεραγίας Θεοτόκου στο Μαρνάκιον. Επίσης, τιμάται η μνήμη του Οσίου Κασσιανού. Την ίδια ημέρα μνημονεύεται και ένα συγκλονιστικό φυσικό φαινόμενο: η έκλειψη του ηλίου, που διήρκεσε από την έκτη έως την ενάτη ώρα, τόσο βαθιά και σκοτεινή που φάνηκαν ακόμα και τα άστρα στον ουρανό.
Το γεγονός αυτό σημειώθηκε κατά το έτος 6399 από κτίσεως κόσμου (δηλαδή το 891 μ.Χ.), στον δέκατο πέμπτο ηλιακό κύκλο και δέκατο πέμπτο σεληνιακό κύκλο, κατά την ένατη Ινδικτιώνα, στην εποχή των αυτοκρατόρων Λέοντος του Σοφού και του αδελφού του Αλεξάνδρου, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ευσεβής και φίλος του Χριστού.
Πρόκειται για τη μοναδική καταγεγραμμένη έκλειψη ηλίου στο λειτουργικό ημερολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Αν και η ιστορία της Κωνσταντινούπολης έχει να επιδείξει πολλές καταγεγραμμένες εκλείψεις (συμπεριλαμβανομένης μιας λίγες μέρες πριν την Άλωση), αυτή είναι η μόνη που τιμάται λειτουργικά, πιθανότατα λόγω της διάρκειάς της (τρεις ώρες) και της σύμπτωσής της με την τελετή των εγκαινίων του ναού.
Η μαρτυρία πως φάνηκαν τα άστρα καταμεσήμερο αφήνει να εννοηθεί ότι επρόκειτο για ολική έκλειψη ηλίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ύμνοι στον εσπερινό της ημέρας αυτής κάνουν αναφορά στην εξασθένηση του ηλιακού φωτός μπροστά στο θείο φως της Μεταμορφώσεως του Χριστού. Ο Κύριος, με σπλάχνα οικτιρμών, έλαβε σάρκα θνητή, αλλά οι Πέτρος, Ιάκωβος και Ιωάννης αξιώθηκαν να δουν τη λαμπρότητα της θεότητός Του. Ο Θεάνθρωπος Χριστός «ανέλαμψε πάλι την σκοτισμένη εικόνα του Αδάμ» και εμφανίστηκε στη γη «στο αρχαίο κάλλος της εικόνας» (Γεν. 1:26).
Η 8η Αυγούστου, με αυτήν τη βαριά συμβολική και ιστορική φόρτιση, πέφτει μέσα στις μεθεόρτιες ημέρες της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, γεγονός που συνδέει το φυσικό φως, την έκλειψη και τη Θεία Λαμπρότητα σε ένα κοινό λειτουργικό και θεολογικό πλαίσιο.
