Άγιος Ζωσιμάς ο ερημίτης, 19 Σεπτεμβρίου

Ὁ Ἀθανάσιος ἐτελεύτησεν μετὰ τοῦ Ζωσιμᾶ,

ἐντὸς πέτρας, ἣν ἡδέως κατῴκουν ὁμοῦ.

Ο Άγιος Ζωσιμάς καταγόταν από την Κιλικία και ζούσε στην έρημο μαζί με τα άγρια ζώα. Συνελήφθη κατ’ εντολήν του ηγεμόνα Δομετιανού και ομολόγησε ότι ο Χριστός είναι ο αληθινός Θεός. Για την πίστη του, του έκαψαν τα αυτιά με πυρωμένα σίδερα και τον έριξαν σε καζάνι με βραστό νερό. Όμως βγήκε θαυματουργικά αβλαβής. Έπειτα τον κρέμασαν από τα πόδια στο στάδιο. Τότε έφεραν ένα λιοντάρι για να τον κατασπαράξει· εκείνο όμως δεν τον πείραξε, αλλά με ανθρώπινη φωνή ομολόγησε τη θεότητα του Χριστού. Αυτό το θαύμα συγκίνησε τον γραμματέα των ανακρίσεων, τον Αθανάσιο, ο οποίος ασπάστηκε την πίστη στον Χριστό.

Όταν ο Ζωσιμάς αφέθηκε ελεύθερος από τον ηγεμόνα, επέστρεψε στην έρημο και στα βουνά όπου ζούσε ασκητικά, και ο Αθανάσιος τον ακολούθησε. Αφού κατηχήθηκε, βαπτίστηκε. Τότε οι δύο άγιοι μπήκαν μέσα σε μια πέτρα που άνοιξε με θαυμαστό τρόπο, και εκεί παρέδωσαν τις ψυχές τους στον Θεό.

Η εκδοχή των Σλαβικών Συναξαρίων (19 Σεπτεμβρίου)

Ο Άγιος Μάρτυρας Ζωσιμάς ο Ερημίτης έζησε τον 4ο αιώνα. Κάποτε, ενώ ο Δομετιανός, ο ασεβής ηγεμόνας της Κιλικίας, κυνηγούσε με τους υπηρέτες του στα βουνά και στις ερημιές, είδε τον γέροντα να συνομιλεί ειρηνικά με πολλά ζώα γύρω του.

Τα ζώα τρόμαξαν και έφυγαν μόλις είδαν τους κυνηγούς. Εκείνοι νόμισαν ότι ο Ζωσιμάς ήταν μάγος και τον ανέκριναν. Ο άγιος απάντησε ότι ήταν χριστιανός. Για τον λόγο αυτόν συνελήφθη και οδηγήθηκε στον ηγεμόνα. Όταν τον ρώτησαν γιατί ζούσε στην έρημο και με ποια μαγεία είχε εξημερώσει τα θηρία, αποκρίθηκε:

«Δεν ζω στην έρημο επειδή είμαι μάγος. Είμαι χριστιανός και δεν μπορώ να κατοικώ στην πόλη μαζί με τους απίστους. Προτίμησα να μείνω με τα θηρία παρά με τους κακούς ανθρώπους, εχθρούς του Κυρίου Ιησού Χριστού. Ακολουθώ το παράδειγμα άλλων χριστιανών, των αγίων Πατέρων μας, που άφησαν τον κόσμο και έζησαν στην έρημο. Ο Θεός, που γνωρίζει όσους εργάζονται γι’ Αυτόν, με προστατεύει με την αγαθότητά Του και για παρηγοριά μου έχει κάνει τα θηρία υπάκουα σε μένα. Έτσι ζω μαζί τους και παρηγορούμαι από τον Κύριο, στον Οποίο έχω στηρίξει όλη μου την ελπίδα.»

Ο Δομετιανός απείλησε να τον βασανίσει και να τον κάνει να αρνηθεί τον Χριστό. Τον κρέμασαν ανάποδα με μια βαριά πέτρα στον λαιμό και έσκιζαν το σώμα του με σιδερένια αγκίστρια. Όταν τον ειρωνεύτηκαν λέγοντάς του «αν σε ακούν τα ζώα, φώναξε κάποιο να έρθει εδώ», ο άγιος προσευχήθηκε, και τότε παρουσιάστηκε ένα μεγάλο λιοντάρι.

Όλοι τρόμαξαν και έφυγαν, ενώ το λιοντάρι πλησίασε τον άγιο και με το πόδι του προσπάθησε να σηκώσει την πέτρα από τον λαιμό του για να τον ανακουφίσει. Ο ηγεμόνας, φοβισμένος, διέταξε να τον λύσουν για να τον στείλει στον αυτοκράτορα. Όμως ο Άγιος Ζωσιμάς ήδη είχε παραδώσει την ψυχή του στον Θεό. Οι χριστιανοί παρέλαβαν το σώμα του και το έθαψαν με τιμή, ενώ το λιοντάρι έφυγε πίσω στην έρημο.

Ὕμνος εἰς τὸν Ἅγιον Ζωσιμᾶν τὸν Ἐρημίτην
(τοῦ Ἁγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς)

Εἰς τὴν ἄνυδρον ἔρημον, πόρρω τῶν ἀνθρώπων,
ἐκ νεότητος ἀνεχώρησεν ὁ Ἅγιος Ζωσιμᾶς.
Μόνος διελέγετο πρὸς τὸν Θεόν,
καὶ διήνυσε τὸν βίον αὐτοῦ με πόνους πολλούς —
μετὰ προσευχῆς, νηστείας, ἀγρυπνιῶν,
καὶ σωτηρίου θεωρίας τοῦ Θεοῦ.
Ὡς ἄγγελος ἦν ἐν ταῖς ἀγρυπνίαις, ὡς γίγας ἐν πίστει·
τὰ θηρία ἠσθάνοντο τὴν ἀκακίαν αὐτοῦ.
Μισοῦντα τοὺς σκληροὺς ἀνθρώπους, ἠγάπων αὐτόν
καὶ ὑπήκουον αὐτῷ ὡς τέκνα τῷ πατρί.
Ὁ ἐλεήμων ἅγιος ἐξημέρωνεν αὐτὰ διὰ τῆς ἀγάπης,
καὶ ἐκεῖνα ἀντεδίδουν τὴν χρηστότητα μετὰ χρηστότητος·
διότι τὰ θηρία μνημονεύουσι τὸ ἀγαθόν
καὶ ἀποδιδόασι χάριν τοῖς εὐεργέταις αὐτῶν.
Διωγμένος μὲν ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων, προσφιλὴς δὲ τοῖς θηρίοις,
κατῴκησεν ἐν μέσῳ αὐτῶν ὁ Ζωσιμᾶς.
Ἀλλ’ οἱ ἀπάνθρωποι ἀνεκάλυψαν τὸ καταφύγιον αὐτοῦ,
καὶ διὰ σκληρῶν βασάνων ἐθανάτωσαν τὸ σῶμα αὐτοῦ.
Νῦν δὲ ὁ Ἅγιος Ζωσιμᾶς χαίρει ἐν οὐρανοῖς·
ἐν τῷ Παραδείσῳ ἀγαλλιᾶται μετὰ τῶν ἁγίων.
Πρεσβεύει ὑπὲρ ἡμῶν, ἵνα νικήσωμεν τὰς δυσκολίας,
καὶ συγχαρῶμεν μετ’ αὐτοῦ ἐν τῷ Παραδείσῳ.