Άγιοι Αγρικόλας και Βιτάλιος της Μπολόνια, 4 Νοεμβρίου

Ο Άγιος Αμβρόσιος του Μιλάνου μας πληροφορεί ότι ο Άγιος Αγρικόλας ήταν κάτοικος της Μπολόνια, του οποίου η ενάρετη ζωή είχε κερδίσει ακόμη και την αγάπη των ειδωλολατρών ανάμεσα στους οποίους ζούσε. Ο Άγιος Βιτάλιος, ο δούλος του, διδάχθηκε από εκείνον την Χριστιανική Πίστη και πρώτος έλαβε το στεφάνι του μαρτυρίου· διότι ο δούλος και ο ελεύθερος είναι ένα και το αυτό εν Χριστώ, και δεν υπάρχει καμία διαφορά ούτε ως προς την κατάστασή τους ούτε ως προς την ανταμοιβή τους.

Συνελήφθησαν και οι δύο, πιθανότατα το έτος 304, κατά τη βασιλεία του Διοκλητιανού, και ο Άγιος Βιτάλιος υπέστη πρώτος τα βασανιστήρια. Δεν έπαυσε να δοξάζει τον Θεό όσο του επέτρεπε η φωνή του· και όταν είδε ότι δεν υπήρχε πλέον μέρος του σώματός του που να μην είναι γεμάτο πληγές και αίμα, προσευχήθηκε στον Ιησού Χριστό να παραλάβει την ψυχή του και να του χαρίσει το στεφάνι που ο Άγγελος Του του είχε δείξει. Μόλις τελείωσε την προσευχή του, παρέδωσε την ψυχή του στον Θεό.

Η εκτέλεση του Αγίου Αγρικόλα αναβλήθηκε, από ένα είδος σκληρής συμπόνιας, ώστε να καμφθεί το θάρρος του βλέποντας τα βάσανα του πιστού του υπηρέτη. Εκείνος όμως εμψυχώθηκε από το παράδειγμα του Βιταλίου. Τότε η συμπάθεια των δικαστών και του πλήθους μετατράπηκε σε μανία· και ο Μάρτυρας σταυρώθηκε, ενώ το σώμα του διαπεράστηκε από τόσα μεγάλα καρφιά, ώστε ο αριθμός των πληγών του ξεπέρασε τον αριθμό των μελών του σώματός του.

Τα σώματα των Μαρτύρων ετάφησαν στον τόπο ταφής των Ιουδαίων. Ο Άγιος Αμβρόσιος επισκέφθηκε τη Μπολόνια το 393 και εκεί ανακάλυψε τα λείψανά τους. Πήρε λίγο από το αίμα που βρέθηκε στον τάφο, καθώς και τον σταυρό και τα καρφιά που χρησιμοποιήθηκαν στο μαρτύριο του Αγρικόλα. Η Ιουλιανή, μια ευσεβής χήρα από τη Φλωρεντία, τον κάλεσε να εγκαινιάσει μια εκκλησία που είχε χτίσει στην πόλη της και τον παρακάλεσε να της χαρίσει αυτόν τον θησαυρό. Ο Άγιος Αμβρόσιος δεν μπόρεσε να της αρνηθεί και εξύμνησε τη μεγάλη αξία των λειψάνων, καλώντας τις τρεις παρθένες κόρες της να τα δεχθούν με σεβασμό ως δώρα σωτηρίας, τοποθετημένα κάτω από την Αγία Τράπεζα.

Με την ευκαιρία αυτή, ο Άγιος Αμβρόσιος εκφώνησε λόγο υπέρ της παρθενίας, απευθυνόμενος κυρίως στις τρεις παρθένες κόρες της Ιουλιανής. Η αναφορά του στους Αγίους Μάρτυρες Αγρικόλα και Βιτάλιο στο πρώτο μέρος του λόγου είναι η μοναδική πηγή που διαθέτουμε για τη ζωή τους.

Το 396, άλλα λείψανα στάλθηκαν στον Άγιο Βικτρικό, Επίσκοπο Ρουέν, και περίπου την ίδια εποχή στον Άγιο Παυλίνο της Νόλας και σε άλλους. Το κέντρο της τιμής τους παρέμεινε η Μπολόνια, όπου ανεγέρθηκε βασιλική για τη φύλαξη των λειψάνων τους.

Η εκκλησία San Vitale ed Agricola in Arena της Μπολόνια, μέρος του συγκροτήματος των επτά εκκλησιών γνωστού ως Santo Stefano, λέγεται ότι χτίστηκε πάνω στα ερείπια του ρωμαϊκού αμφιθεάτρου, όπου έγινε το μαρτύριό τους τον 4ο αιώνα. Η κρύπτη των δύο Μαρτύρων χρονολογείται από τον 11ο αιώνα.

Τα Θαύματα των Αγίων Μαρτύρων Αγρικόλα και Βιταλίου

Από τον Άγιο Γρηγόριο της Τουρ

(Η Δόξα των Μαρτύρων, κεφ. 43)

Οι Άγιοι Αγρικόλας και Βιτάλιος σταυρώθηκαν για το Όνομα του Χριστού στη Μπολόνια της Ιταλίας. Επειδή δεν υπάρχει σωζόμενη αφήγηση του μαρτυρίου τους, έμαθα από αξιόπιστους ανθρώπους ότι οι τάφοι τους τοποθετήθηκαν πάνω από το έδαφος. Επειδή, όπως συμβαίνει, πολλοί άνθρωποι είτε άγγιζαν είτε φιλούσαν τους τάφους, ο φύλακας της εκκλησίας ειδοποιήθηκε να μην επιτρέπει σε ακάθαρτους να τους πλησιάζουν. Ένας θρασύς άνθρωπος σήκωσε το κάλυμμα ενός τάφου για να κλέψει κάτι από την ιερή τέφρα· μόλις έβαλε το κεφάλι του μέσα, το κάλυμμα έπεσε πάνω του και τον συνέθλιψε, και με δυσκολία απελευθερώθηκε από άλλους ανθρώπους. Έφυγε ντροπιασμένος και πλέον πλησίαζε τους τάφους των Αγίων με σεβασμό.

Ένας άλλος άνδρας, συλλέκτης φόρων, έχασε ένα σακούλι με δημόσια χρήματα καθ’ οδόν προς την πόλη. Όταν κατάλαβε την απώλεια, γονάτισε μπροστά στους τάφους των Αγίων και με δάκρυα παρακάλεσε να του επιτρέψουν, με τη δύναμή τους, να βρει τα χαμένα χρήματα· αλλιώς, αυτός, η γυναίκα του και τα παιδιά του θα καταδικάζονταν σε δουλεία. Βγαίνοντας από τον ναό, συνάντησε έναν άνδρα που είχε βρει το σακούλι δίπλα στον δρόμο. Κατά την ανάκριση, ο άνθρωπος είπε ότι το είχε βρει ακριβώς την ώρα που ο φοροεισπράκτορας προσευχόταν στους Αγίους Μάρτυρες.

Ο Άγιος Ναμάτιος, Επίσκοπος Κλερμόν, ζήτησε με ευλάβεια λείψανα των Αγίων για να τα τοποθετήσει στην εκκλησία που έκτιζε. Έστειλε έναν ιερέα στη Μπολόνια, ο οποίος, με τη χάρη του Θεού, επέστρεψε φέροντας τα ζητούμενα λείψανα. Καθώς επέστρεφαν, σταμάτησαν περίπου πέντε μίλια έξω από το Κλερμόν και διανυκτέρευσαν. Ο Επίσκοπος, μόλις ειδοποιήθηκε, συγκέντρωσε τον λαό και βγήκε με σταυρούς και κεριά να υποδεχθεί τα ιερά λείψανα. Όταν ο ιερέας τού πρότεινε να τα δει, εκείνος απάντησε:

«Για μένα είναι μεγαλύτερο να πιστεύω παρά να βλέπω· διότι ο Κύριος μακάρισε εκείνους που πίστεψαν χωρίς να δουν» (Ιω. 20,29).

Η πίστη του Επισκόπου ήταν τόσο δυνατή, ώστε ο Κύριος δόξασε τους Αγίους Του με θαύμα: καθώς ταξίδευαν, ο ουρανός σκοτείνιασε και ξέσπασε σφοδρή καταιγίδα· τόσο νερό έπεσε που τα νερά κυλούσαν στους δρόμους σαν ποτάμια. Όμως γύρω από τα ιερά λείψανα, σε μεγάλη έκταση, δεν έπεσε ούτε σταγόνα. Καθώς προχωρούσαν, η βροχή τούς ακολουθούσε από απόσταση, σαν να τους απέδιδε τιμή· δρόσιζε τους άλλους, αλλά δεν άγγιζε εκείνους που μετέφεραν τα λείψανα. Όταν ο Επίσκοπος είδε το θαύμα, δόξασε τον Κύριο που τίμησε την πίστη του και φανέρωσε τη δύναμή Του προς δόξαν των Αγίων. Όταν συγκεντρώθηκε ο λαός, με μεγάλη χαρά και ευσέβεια ο Ναμάτιος αφιέρωσε την εκκλησία που κοσμήθηκε με τα ιερά λείψανα.